درخشش مدرسه ‌ایرانی در جشنواره‌ جهانی معماری

زیبایی ‌های معماری‌های خاص اگر با هنر عکاسی تلفیق شود، تماشایی‌تر خواهد شد و نتیجه شگفت‌انگیزتری خواهد داشت. عکاس در چنین مواقعی باید به قاب مد نظر، به تمامی بُعد و روح هنری ببخشد. تلفیق هنر عکاسی با هنر معماری، زیبایی و لذت دیدن تصاویر را مضاعف می‌کند چرا که این جا موضوع به تصویر کشیدن یک هنر با هنری دیگر است و از این‌ رو جذابیت ویژه‌ای را پیش روی مخاطبان و علاقه مندان نمایان می‌سازد. به تازگی، برترین عکس‌های معماری جهان در سال 2022 اعلام شده است. از داوران این مسابقه خواسته شده بود که فراتر از معماری نگاه کنند و ترکیب بندی، استفاده از مقیاس و حساسیت عکاسان به فضا و محیط را در نظر بگیرند. فهرست نهایی شامل ورودی ‌هایی از شش دسته است: عکاسی بیرونی، داخلی، حس مکان، ساختمان‌های در حال استفاده، پل‌ها و مرکز حمل‌ونقل. در میان آن‌ها، عکسی از مدرسه معروف «جدگال» در چابهار هم دیده می‌شود. این مدرسه به‌ دلیل ساخت و معماری متفاوت آن، شهرتی جهانی دارد. شایان ذکر است که عکاسان از 64 کشور در رقابت امسال شرکت کردند و «پل فینچ»، مدیر برنامه جشنواره جهانی معماری(WAF) بعد از اعلام برگزیدگان گفته: «این جشنواره سالانه برای یادآوری این است که چگونه عکاسی معماری می‌تواند درک ما را از طراحی افزایش دهد نه صرفاً ثبت آن چه در آن جا وجود دارد.» در پرونده امروز زندگی ‌سلام با مدرسه روستای سیدبار «جدگال» در جنوب استان سیستان‌و‌بلوچستان آشنا خواهیم شد که معماری خاص و زیبای آن در دنیا زبانزد است و از برترین‌های عکاسی معماری جهان در سال 2022 خواهیم گفت.
آشیانه نمایشی
عکاس: الکس چان

این عکس مربوط به ساختمان «آشیانه»، مرکز هنرهای نمایشی یانگلی پینگ در دالی چین است که در بخش نماهای بیرونی، برگزیده شده است. «الکس چان» برای این عکس در فهرست برترین عکس‌های معماری جهان در سال 2022 قرار گرفت.
 
 


آلونک حیوانات بومی
عکاس: سرواس ون بلا

المان‌های معماری اگر در کنار طبیعت زیبا و سرسبز قرار بگیرند، زیبایی دو چندانی خواهند داشت. این عکس برگزیده توسط «سرواس ون بلا» با عنوان «آلونک حیوانات بومی» در بلژیک گرفته شده است.
 
 
درون برج خنک‌ کننده
عکاس: فابیو سارتوری

این تصویر با عنوان «درون برج» از داخل یک نیروگاه خنک‌ کننده زمینی ثبت شده است. «فابیو سارتوری» برای تصویری که از داخل برج خنک‌ کننده یک نیروگاه زمین گرمایی در توسکانی ایتالیا گرفته شده است، در بخش فضای داخلی، برگزیده شد.
 
 
شهری با تراکم بالا
عکاس: ویلیام شون

شمارش تعداد خانه‌هایی که در این عکس وجود دارد، کار ساده‌ای نیست. این عکس برگزیده در مسابقه برترین عکس‌های معماری جهان توسط «ویلیام شون» از محله پرجمعیت کواری خلیج هنگ ‌کنگ توسط دوربین یک گوشی گرفته شده است.
 
 
دوچرخه ‌سواری زیر دایره‌ها
عکاس: مارکو تالیارینو

شکار لحظه دوچرخه ‌سواری در زیر دو المان معماری که دایره هستند، توسط یک عکاس آلمانی ثبت شده است. «مارکو تالیارینو» برای این تصویر از یک دوچرخه ‌سوار در خیابان و زیر دایره‌هایی در برلین آلمان در فهرست نهایی برگزیدگان این جشنواره قرار گرفت.
 
 
فرودگاهی شبیه بال هواپیما
عکاس: هو کانگیو

این اثر در بخش معماری نماهای حمل‌و‌نقل، بین تصاویر برگزیده سال 2022 قرار گرفته است. از «هو کانگیو» برای ثبت مجموعه‌ای از تصاویر فرودگاه بین‌المللی «شن ژن بائوآن» در چین، در این مسابقه تقدیر شده است.
 
 
آینه گیج ‌کننده
عکاس: شی چن

نام این اثر، «ابعاد آینه» است که توسط «شی چن» در شهر نیویورک آمریکا گرفته شده است. این تصویر به دلیل گیج‌کننده بودنش از یک آینه نصب شده در وسط شهر، جزو آثار برتر این جشنواره قرار گرفته است.
 
 
شکل روح
عکاس: مارکو تالیارینو

این تصویر در بخش دکوراسیون داخلی با نام «شکل روح» در میلان ایتالیا در فهرست برترین عکس‌های معماری جهان در 2022 قرار گرفته است. این تصویر در موزه فرهنگ میلان ایتالیا توسط «مارکو تالیارینو» گرفته شده است.
 
 
کلاس ‌های منحصر به فرد در مدرسه متفاوت ایرانی
دبستان روستای سیدبار جدگال، صدمین مدرسه ابتدایی ساخته شده به همت پویش «ایران من» است. این پویش از سال 93 به همت یک سازمان مردم نهاد با هدف ساخت 100 مدرسه ابتدایی در استان‌های کمتر برخوردار کشور شکل گرفت. از همان ابتدا قرار بود مدرسه سیدبار جدگال که در 100 کیلومتری شهر چابهار قرار دارد نگاه متفاوتی به فضای مدرسه و توسعه درون‌زای روستا داشته باشد. رویکردی که بتواند به قطب روستا تبدیل شود و فضایی را برای آموزش و گردهمایی همه ساکنان روستا فراهم کند و جمعیت روستا بتواند با تکیه بر تلاش گروهی به رشد روستا و همچنین دانش‌آموزان خود کمک کند. با این هدف بود که «آرش علی‌آبادی» طراحی مدرسه جدگال را به عهده گرفت.  در سال  1396کلنگ یک مدرسه با شکل ‌و شمایل و کاربرد متفاوت در روستا به زمین زده شد و مهرماهِ 3 سال بعد دانش‌آموزان سیدبار صاحب مدرسه‌ای بسیار متفاوت شدند. این دبستان، 1100متری، 470مترمربع زیربنا دارد که به 4 کلاس درس(با توجه به جمعیت دانش‌آموزان و معلم در روستا)، کتابخانه و یک سالن چند منظوره (سالن اجتماعات ، امتحانات و کارگاه سوزن دوزی) اختصاص داده شده است. کلاس‌های این مدرسه قابلیت هم پوشانی و ادغام دارند و شبیه هیچ‌ کدام از کلاس‌هایی که دیده‌ایم و در آن درس خوانده‌ایم، نیستند.

چرا فرم دایره‌ای انتخاب شد؟
اولین سوالی که بعد از دیدن فرم معماری مدرسه سیدبار به ذهن می‌رسد این است که «چرا دایره؟» در توضیح ایده طراحی این مدرسه آمده است: «فرم دایره را اجرا کردیم تا بچه‌ها بتوانند کنار هم باشند و بدون سلسله مراتب خاصی کنار هم یاد بگیرند. در این طراحی، حیاط را برای تجمع و فرهنگ تجمع و گفت‌وگو و کلاس را برای پرسشگری و از بین بردن سلسله مراتب طراحی کردیم. در واقع تلاش کردیم این مدرسه به فضایی برای پرورش فکر، خلاقیت و آزاداندیشی تبدیل شود.» همچنین چرخش کلاس‌های درس و اتصال آن‌ها از گوشه به یکدیگر باعث گردش هوا بین کلاس‌ها می‌شود و حیاط‌های کوچکی را بین هر کلاس ایجاد می‌کند که برای کارهای گروهی، فعالیت‌های بیرونی و ... می‌شود روی آن حساب کرد. این طراحی باعث شده علاوه بر حیاط مرکزی که محل تجمع دانش‌آموزان و مردم روستاست یک فضای گردشی بین دیوار و کلاس‌ها و حیاط‌های خصوصی وجود داشته باشد. در این منطقه، تعداد معلم‌ها محدود است و در طراحی کلاس‌های این مدرسه، دو کلاس در ابعاد متفاوت به هم مرتبط شده است. بنابراین در کلاس بزرگ یک فضای بینابینی وجود دارد که دانش‌آموزان کلاس کوچک هم می‌توانند در آن ‌جا حضور یابند تا هم معلم داشته باشند و هم بتوانند با دانش‌آموزان سال بالایی معاشرت و تعامل  کنند.

دیوارهای شاد و بازیگوش این مدرسه
در مدرسه سیدبار از دیوارهای مرسوم جداکننده خبری نیست. در واقع این مدرسه تلاش کرده خود را از کسالت‌های مکرر مدرسه‌های همسان دور کند و با یک طراحی جدید مدرسه را از یک محیط خشک و ساده به یک مکان اشتیاق‌آور و شاد تبدیل کند. این مدرسه در دشتی وسیع ساخته شده و دیوار آن به تبعیت از فرمش، دایره‌ای است. دیوار مدرسه پر از دریچه‌های نامتقارن است و گشودگی این دیوارها به شکلی‌ است که نگاه محدود نمی‌شود و از پنجره کلاس‌ها می‌توان دشت را دید. ابعاد این دریچه‌ها متفاوت است و در ارتفاع‌های مختلفی از زمین قرار دارد. این مسئله باعث می‌شود درِ مدرسه، تنها راه ورود و خروج دانش‌آموزان نباشد و آن‌ها بتوانند شکل‌های متفاوت و هیجان‌انگیزی را برای حضور در مدرسه تجربه کنند. در واقع دیوار مدرسه یک پوسته متخلخل، دعوت‌کننده، شاد و بازیگوش است. طراحی در ورودی هم به شکلی ا‌ست که دانش‌آموز را به حضور در مدرسه مشتاق کند و با عمق ایجاد شده در طاق‌های ورودی خدمات سرایداری، بوفه و انبار هم در دل دیوار قرار داشته باشد.

ضد زلزله، دوستدار محیط ‌زیست و البته بومی
سازه مدرسه سیدبار با استفاده از پانل‌های پلی استایرن، پروفیل‌های گالوانیزه و بتن مسطح و بدون ستون ساخته شده است، ضدزلزله و با رنگ و بافت محیط، یکی است. جالب این که پوشش نهایی و بیرونی آن از مواد نیمه‌ بومی با ترکیبی از سیمان و خاک همان منطقه ساخته شده تا جلوی خوردگی سنی نما توسط باران و سیلاب‌های فصلی را بگیرد. وقتی کلنگ ساخت مدرسه سید بار زده شد بیشتر اهالی روستا در روند ساخت این پروژه به عنوان نیروی انسانی مشغول کار شدند و همچنین با کمک‌های مالی هر خانواده و فروش سوزن‌دوزی‌ سعی کردند در ساخت پروژه مشارکت کنند. در واقع مدرسه سیدبار جدگال نه تنها در فرم و ایده به حضور همگانی و مشارکت تاکید دارد در اجرا و محصول نهایی هم با مشارکت همگانی و تعلق ‌خاطر دسته‌جمعی ساخته شده است.
منابع: edition.cnn.com، theguardian.com، معماری معاصر ایران، همشهری ‌آنلاین