روابط عمومی ها برای نقش آفرینی موثر در جهاد تبیین آماده اند؟

هوشمند سفيدي
رئيس خانه روابطعمومي ايران
روز پنجشنبه هفته گذشته در "همايش جهاد تبيين و اطلاع رساني هنرمندانه" (الزامات تحول در ساختار و عملکرد ارتباطي و رسانه اي دولت) که در سالن اجلاس سران برگزار شد، آقاي رئيسي رئيس جمهوري اسلامي ايران، در سخناني به بيان اهميت روابط عمومي به ويژه در ابعاد عدم انفعال، پيشتازي، پيشگيري، اميدآفريني و افکارعمومي پرداخت. در تحليل اين رويداد، به نظر مي رسد ابتدا بايد از توجه دولت به روابط عمومي – گرچه دير هنگام بود - تشکر کرد و حضور مسئولان کليدي دولت را در اين رويداد به فال نيک گرفت، همچنين از اينکه دولت پس از 9 از بيانات رهبري انقلاب، تصميم گرفت موضوع جهاد تبيين را و اينکه روابط عمومي ها در اين زمينه چگونه بايد به نقش آفريني بپردازد، مورد بررسي و بحث قرار دهد، بايد از تقدير کرد. اما چند نکته را در ارتباط با اين همايش و اظهارات رئيس جمهور بايد مورد توجه و نقد قرار داد:
يک-فراموشي نهادهاي مدني روابط عمومي


چرا در اين رويداد، براي تشکل ها و نهادهاي مدني روابط عمومي، جايگاه و نقشي منظور نشد و حتي به اين همايش دعوت رسمي نشدند، چرا دانشگاهيان و استادان، متخصصان و پيشکسوتان روابط عمومي به بازي گرفته نشدند، اين در حالي بود که طي استقرار دولت سيزدهم، اين نهادها در بيانيه هايي، ضرورت ها و ضعف هاي روابط عمومي ها و الزامات دولت سيزدهم را در اين زمينه ها، مناسبت هاي مختلف يادآور شده اند.
دو-عنوان همايش: فراموش کردن اطلاع يابي
اطلاع رساني، يک عنوان يکسويه و معطوف به بيان اقدامات دولت به ملت است، در حالي که روابط عمومي؛ به مثابه سکه اي است با دو رو که يک روي آن اطلاع رساني و روي ديگر آن، اطلاع يابي است. اصولاً بدون اطلاع يابي و کشف نيازها، مطالبات و انتظارات مردم و مخاطبان متکثر، امکان عملکرد تبييني ممکن نيست و اينجاست که عملکرد روابط عمومي به "رويکرد انعکاسي" تقليل مي يابد.
سه – کم توجهي به آمادگي روابط عمومي براي جهاد تبيين
سخنان رئيس جمهور گرچه حاوي نکات مهمي بود؛ اما، به دو چيز توجه نشد؛ يکي، آموزش و تجهيز عملي و مهارتي آنها براي ايفاي نقش و رسالت مهمي که بر دوش دارند و دوم، اهتمام آن ها به مطالعات افکارعمومي و دريافت بازخور نسبت به عملکرد دستگاههاي مختلف و واکنش سريع نسبت به آنها.
علي رغم اينکه آقاي رئيسي، از بودجه، امکانات و برنامه ريزي اسم برد، اما استدلال کرد که روابط عمومي ها با روحيه و عمل جهادي مي توانند بر مشکلات فائق آيند. در اين زمينه گرچه از اهميت انگيزه و روحيه خدمت به مردم و جهادي نمي توان به سادگي گذشت، اما اينجانب که عضو رسمي جهاد سازندگي بوده و 15 سال عملاً در روابط عمومي جهاد سازندگي خدمت کرده ام، و بارها در مطالب مختلف به ضرورت کارآمدسازي روابط عمومي ها براي بيان عملکرد نظام ديني و تقويت مشروعيت مردمي آن تأکيد کرده ام، بايد به اين ضرورت اشاره کنم، که بدون ايجاد زيرساخت هاي لازم، با حرف زدن از روحيه جهادي نمي تواند به نتايج لازم رسيد، آن هم در هنگامه اي که شاهد جنگ رسانه اي نابرابر هستيم، بنابراين، اگر دولت واقعاً مي خواهد خواسته رهبري معظم انقلاب را در موضوع "جهاد تبيين" به نتيجه برساند، بايد به موارد زير اهتمام سريع ورزد:
1-تأمين بودجه مستقل براي روابط عمومي ها که بدون دردسر و طبق برنامه ارتباطي منسجم در اختيار واحدهاي روابط عمومي قرار گيرد.
2-تقويت جايگاه و ساختار روابط عمومي به عنوان مشاور ارشد رئيس دستگاه و مديرکل روابط عمومي و انجام وظيفه زير نظر مستقيم بالاترين مقام دشتگاه، اين جايگاه در وزارتخانه ها مي تواند به "معاونت ارتباطات" ارتقاء يابد
3-عضويت نماينده انجمن ها و تشکل هاي روابط عمومي در شوراي اطلاع رساني دولت
4-دستور رئيس جمهور به مديرعامل سازمان تأمين اجتماعي براي بررسي و اعمال سخت و زيان آور بودن شغل روابط عمومي (يادآوري شود اين موضوع قبلاً از طريق دبيرخانه سمپوزيوم بين المللي پيشرفت هاي خوبي داشته است)
5-دستور به وزارت علوم براي برقراري دکتراي روابط عمومي
6-امکان به کارگيري متخصصان روابط عمومي در روابط عمومي ها، خارج از روال کسالت آور ديوانسالارانه
چهار-به کارگيري مديران متخصص و مجرب در روابط عمومي ها
بدون هرگونه ارزيابي و موضع گيري، از دولت مي خواهيم در يک بررسي فوري، به اين فهم برسد که چند درصد از مديران روابط عمومي در دستگاههاي اجرايي، متخصص اين رشته اند، چند درصد از تجربه کافي برخوردارند، چند درصد داراي شخصيت ارتباطي لازم براي حضور در مسند مديريت روابط عمومي هستند و چند درصد روحيه خدمت به مردم يا همان روحيه جهادي را دارند؟
پنج-ضعف تعامل با رسانه ها
يکي از ضعف هاي نظام ارتباطي دولت؛ ضعف تعامل با رسانه هاست، و تقريباً مي توان گفت اين تعامل صرفاً به رسانه هاي غير منتقد و همسو منحصر مي شود که جاي تعجب دارد؛ زيرا بايد از پتانسيل همه رسانه ها به ويژه رسانه هاي منتقد نيز استفاده کرد، به عنوان يک صاحب رسانه، با قاطعيت عرض مي کنم در اين مدت، هيچکدام از مديران روابط عمومي وزارتخانه ها، اقدامي براي تعامل به عمل نياورده است.
شش– نتيجه گيري
بنابراين، براي کارآمدسازي نظام ارتباطي و رسانه اي دولت، توجه جدي به روابط عمومي ها، ضرورت جدي دارد، در راستاي جهاد تبيين ابتدا بايد به مطالعات ارتباطي و افکارعمومي پرداخت، سپس روابط عمومي ها را در اين زمينه آموزش داد، مديران متخصص و يا انگيزه در اين زمينه، نقش اساسي دارند، اما اين مهم، منوط به تأمين زيرساختهاي لازم است و بدون آن، به جزء موارد معدود، جنبه شعاري خواهد داشت، تقويت روحيه تعاملي مديران روابط عمومي ها، منوط به ويژگي شخصيت ارتباطي آنهاست و بايد در راستاي توفيق جهاد تبيين هم به رسانه هاي منتقد مديران داد و هم ساير تشکل و نهادهاي مدني مرتبط را به ميدان خواند.