گروه صنعت و تجارت- آذین نعمتی: ناآرامی‌های اخیر کشور تاثیر مخربی بر روی محیط اقتصاد کلان گذاشته چنانکه کارشناسان افزایش نرخ ارز را محصول عدم اطمینان در فضای اقتصاد ایران می دانند. به گزارش«تجارت»،از طرف دیگر بخش تولید و خدمات کشور هم آسیب زیادی به واسطه ناآرامی‌های اخیر متحمل شده که همین موضوع به شکل ویژه اثر خود را بر روی صنایع بورسی به سرعت نشان داده است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مهرماه ۱۴۰۱، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش ۶.۵ درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۴.۳ درصدی مواجه شده است، البته طبق این گزارش، اتفاقات یک ماه اخیر عامل مهمی در کاهش شتاب رشد تولید و فروش شرکت‌های بورسی بوده است. بازوی پژوهشی مجلس به تازگی گزارشی از وضعیت تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی منتشر کرده است. در این گزارش از اطلاعات ماهیانه ۳۰۲ شرکت بورسی استفاده می‌شود و علاوه بر اندازه‌گیری تغییرات میزان تولید، فروش و قیمت در بخش صنعت، در محاسبات ملی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند و برآوردی از تغییرات ماهیانه ارزش افزوده ایجاد شده را در صنایع مختلف و به دنبال آن در کل اقتصاد منعکس می‌کنند.
براساس این گزارش، طی مهرماه ۱۴۰۱، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش ۶.۵ درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۴.۳ درصدی مواجه شده است. همچنین رشته فعالیت دارو نیز پس از سه ماه پیاپی که بیشترین رشد قیمت ماهیانه را ناشی از حذف تدریجی ارز ترجیحی دارو ثبت کرده بود، در مهرماه نرخ رشد ماهیانه قیمت منفی ۱۷.۱ درصدی داشته است. در مهرماه ۱۴۰۱ نرخ رشد ماهیانه قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی پس از رشد منفی در ۲ ماه اخیر، رشد مثبت ۰.۲ درصدی را ثبت کرده لکن روند نزولی رشد نقطه به نقطه تداوم یافته و با ۴.۶ درصد کاهش نسبت به ماه قبل، به ۳۵.۶ درصد رسیده است.
شایان ذکر است میانگین سالیانه شاخص قیمت هم در مهرماه ۱۴۰۱ روند نزولی یک سال اخیر خود را ادامه داد و با ۳.۲ واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل، معادل ۵۰.۹ درصد بوده است. یکی از رشته فعالیت‌های دیگری که در ماه‌های ابتدایی سال مشمول حذف ارز ترجیحی شد، رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر بود. بررسی روند قیمت‌ها در این رشته فعالیت هم بعد از گذشت چند ماه از اعمال این سیاست جالب توجه است. با حذف ارز ترجیحی مواد اولیه رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر، رشد ماهیانه شاخص قیمت این رشته فعالیت در اردیبهشت ماه و خردادماه به حدود ۴۵ و ۵۰ درصد رسید، لکن در ماه‌های بعد و پس از تخلیه اثر این شوک به شدت کاهش یافت و در مردادماه، شهریورماه و مهرماه رشد ماهیانه این رشته فعالیت منفی (در مهرماه منفی ۰.۹ درصد) بوده است. به طور مشابه رشد نقطه به نقطه قیمت در این رشته فعالیت هم از تیرماه مسیر نزولی را طی کرده و در مهرماه به ۱۳۳ درصد رسیده است.

حوداث اخیر رشد صنایع را کند کرد
براساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) در مهرماه عدد ۵۱.۶۶ به دست آمده که نشان می‌دهد فعالیت‌های بخش صنعت با رشد اندکی روبه رو بودند که شیب آن نسبت به شهریورماه کاهش داشته است. در مهرماه همه مؤلفه‌های اصلی شاخص مدیران خرید (شامخ) بخش صنعت به غیر از میزان سفارش‌های جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه افزایش داشته‌اند و عدد بیشتر از ۵۰ را ثبت کرده‌اند. لازم به ذکر است در صوتی که عدد شامخ بیشتر از ۵۰ باشد، نشان دهنده وضعیت رو به بهبود صنایع بوده و عدد کمتر از ۵۰ نشان دهنده وضعیت رکودی صنایع است.

روایت پژوهشکده پولی و بانکی از رشد صنایع بورسی
از طرف دیگر روند رشد شاخص تولید صنعتی در حالی از ابتدای سال ۱۴۰۱ روند صعودی یافته است که این شاخص در مهرماه ۷.۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرد که بیشترین نرخ رشد در یک سال اخیر بوده است. براساس گزارش پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، گزارش ماهانه تولید صنعتی شرکت های بورسی را در مهرماه 1401 منتشر کرد که بر اساس آن بعد از کاهش قابل توجه تولید صنعتی در نیمه دوم سال 1397 و ابتدای سال 1398، رشد تولید این بخش از فصل چهارم 1398 صنعت روند صعودی به خود گرفت و این روند صعودی تا خردادماه 1400 ادامه داشت. براساس این گزارش، در سه فصل تابستان، پاییز و زمستان سال 1400 روند رشد شاخص تولید صنعتی یک روند بدون نوسان در حول و حوش صفر بود. اما بهار سال 1401 با رشد مثبت شاخص تولید صنعتی آغاز شد و رشد این شاخص در دو ماه اردیبهشت و خرداد روند صعودی داشت. این روند مثبت در ماه‌های تابستان نیز ادامه پیدا کرد و شاخص تولید صنعتی در ماههای تابستان 1401 بین 5 تا 7 درصد رشد کرد. روند مثبت رشد تولید صنعتی در اولین ماه پاییز 1401 نیز ادامه پیدا کرد و رشد شاخص تولید صنعتی در مهرماه 7.7 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرد که بیشترین نرخ رشد در یک سال اخیر بوده است.
رشد شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات و صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات در چند ماه اخیر نسبت به سال قبل بیشترین از سایر صنایع بوده و در مهرماه نیز رشد بالای 20 درصد برای تولید در این صنعت رقم خورده است؛ علاوه بر این رشد تولید حدود 10 درصدی در صنعت فلزات اساسی از دلایل افزایش تولید صنعتی بوده است.