روزنامه خراسان
1401/09/09
حسرت سیما از قصه‌های پرمخاطب، قله ادبیات آیینی و ترکش‌های مرگ مرموز
حسرت سیما برای قصه‌های خانوادگی پرمخاطب
به بهانه بازپخش سریال پربیننده «فاصله‌ها»، نگاهی داشتیم به دلایل موفقیت ملودرام‌های ماندگار در دهه 80
مائده کاشیان
شبکه آی‌فیلم از آخر آبان ماه، بازپخش مجموعه «فاصله‌ها» یکی از سریال‌های پربیننده موفق حسین سهیلی‌زاده را روانه آنتن کرده است. این سریال محصول دوران طلایی تلویزیون یعنی دهه 80 است و اولین بار سال 89 از شبکه 3 پخش شد. در این دهه تعدادی از بهترین یا پربیننده‌ترین ملودرام‌های خانوادگی تلویزیون مانند «نرگس»، «ترانه مادری»، «دلنوازان»، «میوه ممنوعه»، «آشپزباشی»، «زیر تیغ» و «ستایش» پخش و در تاریخ سریال‌های تلویزیون ماندگار شدند. بازپخش سریال «فاصله‌ها» در شبکه آی‌فیلم، یادآور روزهای خوب تلویزیون و ملودرام‌های موفق و هم‌دوره این مجموعه است. قصه‌های تازه و خط‌شکن در دهه 80، سریال‌های تلویزیون سراغ سوژه‌های جذاب و متفاوتی رفتند و بعضی از آن‌ها خط‌شکنی کردند. قصه ملودرام‌های حسین سهیلی‌زاده با محوریت مسائل خانواده روایت می‌شد و ماجراهای عاشقانه نیز سهم پررنگی در داستان داشتند. سال 89 در زمان پخش «فاصله‌ها» مجموعه‌های تلویزیونی کمتر به ارتباط دختر و پسر یا ازدواج از طریق دوستی و آشنایی می‌پرداختند، بنابراین قصه این سریال‌ها با استقبال مواجه می شدند و برای مخاطبان تازگی داشتند. ماجرای عشق و علاقه فردی مذهبی و خوشنام به اسم «یونس فتوحی» به دختری جوان در سریال «میوه ممنوعه» که رمضان سال 86 پخش شد نیز نوعی تابوشکنی محسوب می‌شد و سریال روایت پرکششی از این عشق داشت. «زیر تیغ» و «آشپزباشی» دو ملودرام تلویزیونی محمدرضا هنرمند نیز برگ برنده قصه ای تازه و جذاب را در اختیار داشتند. سال 85 در زمان پخش «زیرتیغ»، قتل غیرعمد و فروپاشی دو خانواده مانند امروز کلیشه‌ای و تکراری نشده بود. «آشپزباشی» محصول سال 88 نیز بدون شعار و پیام‌‌های اخلاقی مستقیم، به خوبی روابط یک زن و شوهر را به چالش می‌کشید و به موضوع حفظ خانواده می‌پرداخت. سریال «نرگس» ساخته مشهور سیروس مقدم نیز اولین مجموعه ملودرامی بود که طی 90 شب روی آنتن می‌رفت و اتفاق تازه‌ای در تلویزیون بود. تقابل پدر شوهر زورگو و سنتی با عروس مظلوم و خوب خانواده در سریال «ستایش» نیز در زمان خودش، برای مخاطب تلویزیون جالب توجه بود. روایت قصه‌های تکراری در سریال‌ها و پرداختن به یک موضوع مشترک همزمان در دو مجموعه، یکی از دلایل مهم تکرار نشدن روزهای خوب تلویزیون است. دوری کارگردان‌های خوش سابقه حسین سهیلی‌زاده جزو کارگردان‌هایی است که رگ خواب مخاطب را خوب می‌شناسد و ملودرام‌های او برای مخاطبان جذاب بوده است. این کارگردان از اوایل دهه 80 در زمینه سریال‌سازی فعالیت کرد و مجموعه‌های مختلفی را جلوی دوربین برد، اما در ژانر ملودرام این سریال «ترانه مادری» بود که سال 87 مورد توجه ویژه مخاطبان قرار گرفت. او پس از این سریال، «دلنوازان» و «فاصله‌ها» را نیز کارگردانی کرد. سهیلی‌زاده پس از آخرین اثر تلویزیونی‌اش «هست و نیست»، سال 97 به نمایش خانگی رفت و فعالیت خود را با تولید «مانکن»، «ملکه گدایان» و «عقرب عاشق» در این مدیوم ادامه داد. حسن فتحی و محمدرضا هنرمند نیز دو کارگردان خوش‌سابقه دیگری هستند که با ساخت مجموعه‌های ملودرام پرمخاطب، به جمع نام‌های ماندگار دوران طلایی تلویزیون پیوستند. حسن فتحی پس از تولید سریال‌های تاریخی و عاشقانه مهم مانند «پهلوانان نمی‌میرند»، «شب دهم» و «مدار صفر درجه»، سراغ سریال مناسبتی «میوه ممنوعه» رفت و این مجموعه نیز پربیننده بود. محمدرضا هنرمند که با کمدی خوب «کاکتوس» شناخته می‌شد، با دو ملودرام «زیر تیغ» و «آشپزباشی» موفقیت خود را در تلویزیون ادامه داد. فتحی پس از ساخت سریال «زمانه» محصول سال 91، از تلویزیون کناره‌گیری کرد و به نمایش خانگی رفت. هنرمند نیز پس از «آشپزباشی» سریال جدیدی تولید نکرد. بی‌شک دوری کارگردان‌های باسابقه و خاطره‌ساز از تلویزیون، سهم مهمی در وضعیت فعلی رسانه ملی دارند. حضور بازیگران محبوب در تلویزیون وقتی سریال‌های هم‌دوره «فاصله‌ها» را مرور می‌کنیم، نام بازیگران مهم، محبوب و پرطرفداری به چشم می‌خورد که به دلایل مختلف، میان آن‌ها و تلویزیون جدایی افتاده است. به عنوان مثال چهره‌هایی مانند پرویز پرستویی و فاطمه معتمدآریا، در دهه 80 نیز مانند امروز به عنوان بازیگران سینما شناخته می‌شدند و جایگاه ویژه‌ای نزد مخاطبان داشتند. زنده‌یاد هما روستا و دانیال حکیمی نیز جزو چهره‌های محبوب تماشاگران بودند، بنابراین حضور آن‌ها در سریال‌های تلویزیونی مانند «زیر تیغ»، «آشپزباشی»، «ترانه مادری» و «فاصله‌ها» در دیده شدن آن‌ها و جلب توجه مخاطب نقش تعیین کننده‌ای داشت. برخلاف آن دوران، این روزها بسیاری از بازیگران سینما یا از سوی تلویزیون با محدودیت‌هایی مواجه شده‌اند یا دور این همکاری را خط کشیده اند. حضور بازیگران تلویزیونی همزمان در دو یا سه سریال و ایفای نقش‌های مشابه توسط آن‌ها، یکی دیگر از مشکلات سریال‌های تلویزیونی جدید است. بینندگان کم ملودرام‌های خانوادگی جدید آمار بازدید بسیاری از سریال‌های تلویزیون در تلوبیون و همچنین گزارش صداوسیما از میزان بینندگان مجموعه‌های نمایشی، بارها و بارها ثابت کرده‌اند که این سریال‌ها در جلب مخاطب ناکام بوده‌اند و کیفیت آثار، توقع تماشاگران را برآورده نکرده است. جز موارد استثنا و معدود مجموعه‌هایی در ژانر کمدی، بسیاری از سریال‌های تلویزیون که در سال‌های اخیر تولید شده‌اند نتوانستند به درصد بالایی از مخاطبان دست پیدا کنند و حتی در مناسبت‌هایی مانند تعطیلات نوروز یا ماه رمضان نیز کمتر از 50 درصد مخاطب داشتند. بنابراین نه تنها بسیاری از سریال‌ها جریان‌ساز نمی‌شوند، بی‌سروصدا به پایان می‌رسند و فراموش می‌شوند، بلکه تعداد قابل توجهی بیننده نیز ندارند. به عنوان مثال ملودرام عاشقانه «نجلا 2» که نوروز و رمضان امسال روی آنتن بود با 32 درصد بیننده در جمع پربیننده‌ترین سریال‌های ماه رمضان قرار گرفت، مجموعه «از سرنوشت 4» تنها 26 درصد مخاطب داشت و سریال «حکم رشد» که تِم پلیسی و خانوادگی داشت، در نیمه دوم خرداد امسال حدود 22 درصد بیننده جذب کرد. بر قله باشکوه ادبیات آیینی به مناسبت سالروز درگذشت استاد حبیب‌ا... چایچیان، سراینده «آمدم ای شاه پناهم بده»،استاد محمد علی مجاهدی در گفت و گو با خراسان،از نقش ماندگار او در عرصه ادبیات آیینی سخن گفت و استاد محمد جواد غفورزاده(شفق) سروده خود را در وصف این شاعر آیینی در اختیار روزنامه قرار داد الهه آرانیان calture@khorasannews.com از جوانی تا پایان عمر 96 ساله‌اش برای اهل بیت خاندان عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) شعر سرود و همواره به آن‌ها ارادت داشت. زنده‌یاد استاد حبیب‌ا... چایچیان در سال 1302 در تبریز به دنیا آمد و در 9 آذر 1396 در تهران از دنیا رفت. او یکی از شاعران برجسته شعر آیینی در کشور و متخلص به «حسان» بود. شعر مشهور «آمدم ای شاه پناهم بده» در مدح امام رضا(ع) از سرودههای استاد چایچیان است؛ شعری که با موسیقی آریا عظیمی‌نژاد و صدای زنده‌یاد محمدعلی کریم‌خانی جاودانه شد. به مناسبت سالروز درگذشت زنده‌یاد حبیب‌ا... چایچیان، استاد محمدجواد غفورزاده(شفق) یکی از سرودههای خود را در وصف ایشان در اختیار ما گذاشته‌اند و استاد محمدعلی مجاهدی، دبیر دایمی دبیرخانه شعر و ادبیات آیینی هم از شخصیت و ویژگی اشعار زنده‌یاد چایچیان گفته‌اند که در ادامه می‌خوانید. محمد علی مجاهدی چگونه با زنده‌یاد چایچیان آشنا شدید؟ من نوجوان بودم و ایشان در دوران جوانی به سر می‌برد که با هم در منزل استاد مرحوم محمدعلی فتاح در تهران آشنا شدیم. ایشان در آن دوران که پیش از انقلاب بود، سروده‌هایش را برای استاد فتاح می‌خواند و اصلاح می‌کرد. بعدها که بیشتر با ایشان آَشنا شدم و مجموعه‌های شعری‌شان چاپ شد، با تفکر ولایی و اندیشه‌هایش در این زمینه بیشتر انس گرفتم. زنده‌یاد چایچیان بزرگ ترین رهاورد زندگی خود را آشنایی با مرحوم علامه امینی می دانست و در مکتب این مرد بزرگ بسیار آموخته بود. خاطرات بسیار زیادی هم از این مرد بزرگ داشت. شخصیت ایشان را چطور توصیف می‌کنید؟ زنده‌یاد چایچیان در هیئت‌های آذربایجانی‌های مقیم تهران حضور پیدا می‌کرد و با اشعار شورانگیز خود محافل را گرم نگه می‌داشت. او چهره‌ای بسیار مهربان و خونگرم داشت و رفتارش مردمی بود. درگذشت ایشان برای شعر آیینی واقعه تأسف بر‌انگیزی بود و جای خالی‌شان به این زودی‌ها پر نمی‌شود؛ همان‌طور که جای خالی مرحوم استاد سید رضا مؤید به این زودی‌ها پر نخواهد شد. این‌ها بیش از 50، 60 سال از عمرشان را در سنگر تبلیغ فرهنگ شیعی صرف و در این مسیر از خلوص و تمامیت وجودشان استفاده کردند و رهاوردشان همین سرودههای دلنشینی است که از آن‌ها باقی مانده است. مهم‌ترین ویژگی شعر استاد چایچیان چیست؟ زنده‌یاد چایچیان به دو زبان آذری و پارسی شعر می‌گفت. معروف‌ترین شعرش هم شعری است که خطاب به حضرت ثامن‌الائمه حضرت علی بن موسی الرضا(ع) سروده با مطلع: «آمدم ای شاه پناهم بده». این شعر با خوانش خوبی که از آن شد، با اقبال بسیار مردمی مواجه شد. شعر چایچیان ساده، روان و صمیمی است. استاد چایچیان چه تأثیری بر نسل شاعران جوان آیینی گذاشت؟ ایشان با آثار ولایی خودشان مشوق شاعران جوان بودند تا در این عرصه موفق‌تر حضور پیدا کنند. غزل تقدیمی استاد محمدجواد غفورزاده(شفق) به زنده‌یاد چایچیان او کیست؟ چون شمیم که در گل نهان شده است/چون لاله در غم شهدا یک دهان شده است آن باغبان شوق که گلواژه کلام/ از سعی او شکفته‌تر از ارغوان شده است «آوای قلب» خسته و سوز درون او/در جویبار «زمزمه» او روان شده است تا وا شود به جانب آفاق بی‌کران/ذوق هزار پنجره را ترجمان شده است حال و هوای سیر و سفر در ضمیر اوست/چون شعر خود مسافر گرد جهان شده است از هفت شهر عشق سبکبار بگذرد/هرچند چرخ با دل او سرگران شده است شاگرد دل‌سپردۀ «علامۀ امین»/بر سفره عنایت او میهمان شده است افکند سایه بر سر او چتر «الغدیر»/آسوده در حمایت این سایبان شده است یک عمر در مدار ولایت قدم زده/مجذوب بی‌اراده آن کهکشان شده است ره‌یافته به ساحت «خلوت سرای راز»/در گلشن ولای علی نغمه‌خوان شده است پیوست همچو قطره به دریای بی‌کران/آنک مقیم ساحل امن و امان شده است گرد حریم سلسله نور در طواف/مفتون روی قبله‌نمای جهان شده است عطر بهار عترت و قرآن به دفترش/بخشیده روح سبز که دور از خزان شده است دارد به مدح ماه بنی‌هاشم افتخار/گر صاحب ستاره به هفت آسمان شده است دیباچه مطهر «زینب» به دست او/شرح شکوه شیرزنی قهرمان شده است با التفات «فاطمه» آن کوثر عفاف/طبعش پر از جوانه و شعرش جوان شده است یادآور صدای بلال است شعر او/«ای اشک‌ها بریزید» وقت اذان شده است نالیده است بس که در اندوه «نی‌نوا»/چاووش دل‌شکسته این کاروان شده است گاهی در انتظار غباری ز کوی دوست/چشم به خون نشسته او سرمه‌دان شده است محبوب اهل راز و «حبیب» سخن «شفق»!/در بوستان عشق حسینی «حسان» شده است
ترکش های مرگ مرموز
با مرگ ناگهانی وزیر خارجه بلاروس گمانه هایی از نقش پوتین به میان آمده و رئیس جمهور این کشور از روی ترس، خدمه و آشپزش را تغییر داد
مرگ بسیار عجیب و ناگهانی ولادیمیر ماکی، وزیر خارجه بلاروس گمانه های زیادی را مطرح کرده است. فردی که از هیچ بیماری مزمنی رنج نمی برد و سابقه بیماری خاصی را نداشت. برخی مدعی اند که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه می خواست ماکی را حذف کند تا لوکاشنکو، همتای بلاروسی خود را آسیب پذیرتر کند. آن ها معتقدند که این دیپلمات کهنه‌کار درباره مسئله جنگ اوکراین به طور مخفیانه با غرب در ارتباط بود و قصد جلوگیری بلاروس از مشارکت در جنگی را داشت که روسیه آغاز کرده بود. به گزارش دیلی میل، یک فایل ویدئویی نشان می‌دهد که ولادیمیر ماکی هفته قبل از مرگش که ظاهرا سالم به نظر می‌رسید، در یک هواپیمای باری نظامی بلاروس حضور داشت. حتی پیشتر هم هیچ بیماری مزمنی برای این وزیر خارجه گزارش نشده بود. برخی گزارش‌ها مدعی شده‌اند، ولادیمیر ماکی سکته قلبی کرد و از طرفی مرگ او الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس را شوکه کرده است؛ رئیس‌جمهوری که نگران امنیت و سلامت خودش شده؛ نگرانی او تا حدی بوده که آشپزها و خدمتکاران خود را از ترس «ترور توسط مسکو» تغییر داده است. لئونید نوزلین، تاجر و دشمن تبعیدی ولادیمیر پوتین ادعا کرد، ماکی به دلیل «سمی که در آزمایشگاه مخصوص سرویس امنیت فدرال روسیه ایجاد شده، فوت کرد.» وی با اشاره به «منابع نزدیک به سرویس‌های ویژه روسیه» مدعی شد: «تصاویر پزشکی در چنین مواردی دلایل مربوط به سکته مغزی یا نارسایی قلبی را نشان می‌دهد.» ماکی این هفته قرار بود برای دیدار با مقامات و سیاستمداران کلیدی غرب در نشست سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) در لهستان شرکت کند؛ نشستی که از ورود سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه جلوگیری کرد. نوزلین در ادامه ادعای خود گفت: «تئوری مسمومیت قابل تایید است زیرا ولادیمیر ماکی ۶۴ ساله هیچ مشکل سلامتی نداشت و سبک زندگی فعال و سالمی داشت. وقتی که ناگهان عارضه قلبی پیدا کرد، به دکتر مراجعه نکرد زیرا تجربه چنین مشکلاتی را از پیش نداشت و اهمیتی به دردش نداد.» لئونید نوزلین معتقد است « در این مرگ، لوکاشنکو دیکتاتور بیشتر از همه از ترس لرزیده است. این رئیس‌جمهور دستور داده تا آشپزها، خدمتکاران و نگهبانانش را عوض کنند. همچنین، تمهیدات امنیتی بیشتری برای فرزندان لوکاشنکو انجام شده است. رئیس‌جمهور بلاروس دیگر به کسی اعتماد ندارد. لوکاشنکو نگران است که مبادا پوتین، متحد فرضی او مراسم خاک سپاری باشکوهی برایش ترتیب دهد.» لِو شولسبرگ ۵۹ ساله، سیاستمدار مخالف روسی و فعال حقوق بشر نیز گفت: «بسیار دشوار و تقریبا غیرممکن است اگر بخواهیم فکر کنیم که مرگ ولادیمیر ماکی طبیعی بوده است.» اما این درحالی است که آلکسی دزرمانت، دانشمند علوم سیاسی بلاروسی ضمن رد کردن موضوع ترور ولادیمیر ماکی، گفت: «هیچ مدرک و حقایقی برای طرح چنین ادعایی وجود ندارد. علاوه بر آن، او از امنیت قابل قبولی برخوردار بود. مرگ ماکی طبیعی بود.» وزیر خارجه بلاروس بعد از ۱۰ سال تصدی این پست، روز شنبه ۵ آذر و در آستانه دیدار با همتای روس خود به صورت ناگهانی درگذشت. بلاروس از نزدیک ترین متحدان روسیه است و بخشی از نیروهای روسی قبل از تهاجم به اوکراین در این کشور مستقر شده بودند و از آن جا وارد خاک اوکراین شدند. قبل از انتخابات ریاست جمهوری و تظاهرات گسترده ضد دولتی در بلاروس در سال ۲۰۲۰، ماکی از آغاز کنندگان تلاش برای بهبود روابط بلاروس با غرب بود و از روسیه نیز انتقاد کرده بود. با این حال، او به طور ناگهانی موضع خود را پس از سرکوب اعتراضات تغییر داد و گفت که معترضان از عوامل غربی خط گرفته بودند. پس از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه، ماکی از مواضع کرملین طرفداری کرد و مدعی شد که غرب محرک جنگ بوده است و مقامات اوکراین باید با شرایط صلح روسیه موافقت کنند. چند روز قبل از شروع جنگ، ماکی قول داد که هیچ حمله ای به اوکراین از خاک بلاروس صورت نخواهد گرفت. چند روز بعد، نیروهای روسی ثابت کردند که او اشتباه کرده است.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب: امنیت عراق امنیت ایران است
جلوه های عظمت زینب کبری(س) از 3 منظر
بی‌توجهی؛ ناشناخته اما رایج‌ترین نوع کودک‌آزاری
سایه سنگین آیین نامه جدید انضباطی د انشجویان
نخستین دادگاه عامل شهادت 2 بسیجی در مشهد
فصل جدید روابط تهران -بغداد
چالش قیمت گذاری ۳ نرخی خودرو
حسرت سیما از قصه‌های پرمخاطب، قله ادبیات آیینی و ترکش‌های مرگ مرموز
سیاست روسی مهار شوک ارزی
معمای افزایش 45درصدی تسهیلات بانکی
شلیک در آرامستان!
تلخ کامی پرستاران 15ساله شد
