روزنامه جوان
1401/09/14
همه گزینه‌های زیرمیزی پزشکان
حوزه سلامت همواره با چالش‌هایی دست و پنجه نرم می‌کند که برخی از این چالش‌ها به زخمی کهنه در این حوزه تبدیل شده است. یکی از این چالش‌ها ماجرای قدیمی زیرمیزی پزشکان است. حالا کار به جایی رسیده که برخی جراحان برای آنکه به اتاق عمل بروند و دست به تیغ شوند، سکه و دلار و حتی ارز دیجیتال طلب می‌کنند! از سوی دیگر بسیاری از بزرگان حوزه سلامت همچون رؤسای سازمان نظام پزشکی و حتی نمایندگان مجلس معتقدند دلیل اصلی شکل‌گیری پدیده زیرمیزی تعرفه‌های پایین درمان است؛ نگاهی که در عمل چراغ سبزی به پزشکان جراح برای ادامه به تخلف زیرمیزی گرفتن است. این در حالی است که زیرمیزی گرفتن خلاف قانون است و همانطور که سایر اقشار جامعه برای بالا بردن درآمدشان مجاز نیستند زیرمیزی بگیرند، این بی‌قانونی شامل پزشکان هم میشود و آن‌ها هم نباید تافته جدا بافته باشند. البته اگر بیمار شکایت کند و این تخلف اثبات شود، مجازات‌هایی برای زیرمیزی تعیین شده‌است؛ از جریمه‌های نقدی گرفته تا انفصال موقت و حتی دائمی از طبابت، اما اغلب بیماران راضی نمی‌شوند تخلف پزشک معتمد خود را گزارش دهند و ترجیح می‌دهند روند درمانشان را طی کنند، چراکه با گزارش چنین تخلفاتی احتمالاً پزشک مورد نظر حاضر به ادامه درمان بیمار نخواهد بود. اینجاست که نقش نظارت نهادهایی، چون مجلس، وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی پر رنگ میشود. دکتر محمد علی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس برای پیشگیری از زیرمیزی در کنار اصلاح تعرفه‌ها به شکستن انحصار در حوزه پزشکی معتقد است. از نگاه وی با شکست این انحصار و ایجاد فضای رقابتی، درمان ارزان و در دسترس‌تر میشود. مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید. زیرمیزی گرفتن پزشکان هم معضلی است که دوباره با فروکش کرونا و از سر گرفته‌شدن عمل‌های جراحی دوباره شایع شده‌است از نظر شما به عنوان کارشناس حوزه سلامت و نماینده مجلس برای مقابله با این پدیده چه باید کرد؟ معاون درمان متولی نظارت بر عملکرد واحد‌های دولتی و خصوصی و دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور است و واحدی تحت عنوان واحد نظارت بر درمان هست که این وظیفه را بر عهده دارد. علاوه بر این، سامانه‌ای تحت عنوان ۱۹۰ وجود دارد که این تخلفات را گزارش می‌کنند. البته باید دید تماس‌ها چقدر واقعی و مستند است. باید همه این‌ها مستند شود و فردی که زیرمیزی گرفته مشخص شود. یعنی شما می‌گویید زیر میزی وجود ندارد؟ نه ما منکر این نیستیم. در بخش‌های مختلف این اتفاق می‌افتد، اما باید با راهکار‌هایی از این مسئله پیشگیری کنیم. راهکار‌های پیشنهادی شما برای پیشگیری از پدیده زیرمیزی چیست؟ یکی اینکه باید انحصار را در حوزه درمان حذف کنیم. هر جا انحصار اتفاق بیفتد، اقتصاد تک‌محصولی خواهد شد و بین عرضه و تقاضا تعادلی وجود ندارد و ممکن است قیمت کالا‌ها افزایش پیدا کند. اینجا هم همین طور است. بنابراین باید تربیت نیرو‌های پزشک بیشتر شود. با رقابت بین افراد تحصیلکرده در رشته‌های مختلف خود به خود انحصار شکسته خواهد شد و دسترسی افراد به خدمات بهداشتی درمانی بیشتر میشود. پس شما با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی موافقید؟ بله؛ البته ببینید یکی از راهکار‌ها افزایش ظرفیت پزشکی و دوم نگهداشت افراد است. در حال حاضر تربیت نیروی پزشکی ما به اندازه کافی است، اما ما راهکاری برای نگهداشت این‌ها نداشتیم. خیلی از این‌ها در رشته پزشکی کار نمی‌کنند. بخشی از این‌ها از کشور خارج شدند و خیلی‌ها هم در بخش دولتی کار نمی‌کنند. از سوی دیگر ما توزیع مناسبی هم در کشور نداریم و در حالی که در یک شهری تعداد زیادی پزشک در رشته‌های مختلف وجود دارد، اما بخش دولتی از فقدان نیروی متخصص رنج می‌برد. بنابراین الزاماً افزایش ظرفیت پزشکی به شکست انحصار کمک نمی‌کند و باید نگهداشت نیروی پزشکی متخصص را هم به طور جدی مد‌نظر قرار دهیم. به نظر من کمیته‌ای متشکل از وزارت بهداشت و وزارت کشور باید این مسئله را مورد آسیب‌شناسی قرار دهند و تا جایی که ممکن است انگیزه‌های ماندگاری این افراد را بیشتر کنند، اما موضوع دوم برای پیشگیری از شکل‌گیری پدیده زیر میزی تعرفه‌گذاری درست و واقعی خدمات پزشکی است. در حال حاضر شاید باورتان نشود، اما بسیاری از ایرانیان مقیم کشور‌های اروپایی و همچنین کشور‌های اطراف برای درمان به ایران مراجعه می‌کنند، چراکه در کشورمان نه از لیست‌های انتظار طولانی خبری هست و نه از تعرفه‌های بسیار زیاد درمانی! من خودم تخصصم فیزیوتراپی است، بیماری داشتم که در امریکا برای هر جلسه فیزیوتراپی در این کشور ۱۷۰ دلار پرداخت می‌کرد. این را ضرب در ۳۰ هزار تو‌مان کنید، ببینید چقدر میشود. خب این تعرفه‌ها به نسبت درآمد مردم تعیین میشود. در واقع کشوری که واحد پولش دلار است، برای خدمات بهداشتی-درمانی هم بر مبنای دلار از مردم پول می‌گیرد و به نظرم منطقی نیست که بخواهیم تعرفه خدمات پزشکی بر مبنای دلار را با ریال مقایسه کنیم و بگوییم خب این خدمت به ریال این قدر میشود، پس درآمد و تعرفه خدمات پزشکی و بهداشتی در کشور ما خیلی پایین است! شما اینطور فکر نمی‌کنید؟ درست است، اما در درون کشور هم شما تعرفه سایر خدماتی را که مردم به آن دسترسی دارند، حساب کنید و افزایش تعرفه سایر کالا‌ها را حساب کنید و با افزایش تعرفه خدمات و کالا‌های پزشکی مقایسه کنید می‌بینید که باز هم میزان تعرفه خدمات پزشکی پایین‌تر است. دلیل اینکه خیلی از پزشکان به کار در بخش دولتی تمایلی ندارند یا اصلاً تمایلی به خدمت در حوزه پزشکی ندارند، همین است، چراکه در بخش‌های دیگر درآمد بسیار بیشتری کسب می‌کنند و این مسئله موجب میشود تحصیلکردگان ما از خدمت در حوزه پزشکی خارج شوند. حتماً مطلعید که همین حالا هم هزینه‌های درمان برای مردم بسیار سنگین است و سالانه درصدی از جمعیت کشور بر اثر هزینه‌های کمر‌شکن درمان زیر‌خط فقر می‌روند. حتی گاهی وقت‌ها این هزینه‌ها موجب میشود مردم درمان را از اولویت شان خارج کنند. حالا در نظر بگیرید با واقعی شدن تعرفه‌ها یا به عبارت دیگر افزایش قیمت بیشتر خدمات بهداشتی-درمانی چه فشار مضاعفی بر مردم تحمیل خواهد شد! نه اینطور نیست. افزایش تعرفه خدمات پزشکی الزاماً با افزایش فشار به مردم همراه نخواهد بود. قرار شده‌است تعرفه‌های پزشکی افزایش پیدا کند، اما سازمان‌های بیمه‌گر این افزایش را تحت پوشش قرار دهند تا به مردم فشار نیاید. شما سال‌هاست در حوزه سلامت فعالیت دارید و در حال حاضر هم نماینده مردم در خانه ملت هستید. پس این نکته را خوب می‌دانید که بیمه‌ها پای کار نیستند و زیر بار جبران مابه‌التفاوت افزایش تعرفه‌های درمان نمی‌روند! ما باید فشار بیاوریم مجلس برای همین اینجاست، یکی از کار‌های خوب مجلس سه‌شنبه‌های نظارتی است و در بخش بهداشت و درمان هم مجلس نقش نظارتی کمیسیون بهداشت و درمان از نقش قانون‌گذاری‌اش خیلی پر رنگ‌تر است. شاید در حال حاضر ما مشکل قانونی نداشته باشیم. در واقع به اندازه کافی قانون داریم و مسئله اصلی ما نظارت بر اجرای صحیح این قوانین است. دقیقاً همین‌طور است. البته گاهی ضعف نظارت وزارت بهداشت به بودجه‌ای که سازمان برنامه باید برای نظارت بیشتر در اختیار این وزارتخانه قرار دهد، باز می‌گردد. عملاً سازمان برنامه گاهی به رغم وصول درآمد‌های قانونی مصوب در قوانین برنامه و لوایح بودجه سالانه از تخصیص اعتبارات به وزارت بهداشت استنکاف می‌کند. وقتی اعتبارات کافی به وزارت بهداشت تخصیص نیابد، اقدامات نظارتی این وزارتخانه هم دچار مشکل شده و یک لوپ معیوبی شکل می‌گیرد. به طور نمونه در بحث مالیات بر ارزش افزوده چند سال است سازمان برنامه با وجود اینکه این درآمد وصول می‌شد آن را به وزارت بهداشت تخصیص نمی‌داد و امسال برای اولین‌بار در چهار ماه اول سال نزدیک به ۱۴ هزار میلیارد از این درآمد‌ها با دستور وزیر اقتصاد به وزارت بهداشت تخصیص یافت و وزیر اقتصاد دستور داده تخصیص این درآمد ارزش افزوده به وزارت بهداشت باید به صورت ماهانه باشد. الان خیلی از بیمارستان‌های دولتی ما بدهکارند، چراکه باید بخشی از هزینه‌ها بر اساس درآمدهای‌شان باشد و با توجه به تعرفه‌ها درآمد‌ها اصلاً مطلوب نیست. به طور نمونه در فیزیوتراپی من در اردیبهشت ماه لیست دستگاه‌هایی را که باید جایگزین شود، گرفتم از اردیبهشت ماه تاکنون این دستگاه‌ها ۳۵ درصد افزایش قیمت داشته‌اند، در حالی که تعرفه ما سالانه ۳ تا ۵ درصد افزایش پیدا می‌کند. ۳ تا ۵ درصد؟! اما متوسط رشد تعرفه‌های درمان ۲۸ درصد اعلام شد. شما چگونه می‌گویید تعرفه‌ها ۳ تا ۵ درصد رشد داشته‌است؟ وقتی این‌ها را جمع‌بندی کنید و افزایش حقوق کارمندان و هزینه‌ها را که حساب کنید، واقعاً چیزی تهش نمی‌ماند! خیلی از مراکز ما در برخی از شهرستان‌ها در حال بسته‌شدن هستند یا تخلف می‌کنند و قیمت‌ها را خارج از تعرفه افزایش می‌دهند که این کار درستی نیست و به مردم فشار وارد می‌کند، بنابراین برای حل اصولی این معضل اصلاح تعرفه‌ها، آوردن سازمان‌های بیمه‌گر پای کار و نظارت بیشتر سه ضلع مثلثی هستند که می‌تواند وضعیت نابسامان زیر میزی را اصلاح کند. در عین حال اگر ما تمام اصلاحات را انجام دهیم و نظارت مناسبی نداشته باشیم، همچنان در این حوزه مشکل خواهیم داشت و ممکن است تخلف همچنان صورت بگیرد. همانطور که اشاره داشتید به نظر می‌رسد نظارت حلقه مفقوده وضعیت کنونی نظام سلامت در چالش‌هایی مثل زیرمیزی است، چراکه در دولت یازدهم با وجود اجرای طرح تحول و رشد ۱۲۰ تا ۳۰۰ درصدی تعرفه‌ها باز هم زیرمیزی ریشه‌کن نشد! در آن زمان علت اینکه تعرفه‌ها به صورت اساسی افزایش پیدا کرد، این بود که در چند سال گذشته تعرفه‌ها به اندازه مناسب رشد نداشت و در آن دوره تلاش شد به جای برخورد با معلول با علت برخورد شود، اما من با شما موافقم و حتی اگر تعرفه‌ها را بیش از حد معمول هم افزایش دهید، اگر نظارت نباشد، راه به جایی نخواهد برد. به نظر من هم نقش نظارتی مجلس ضعیف بوده و هم دولت و فرقی بین این مجلس و مجلس قبل وجود ندارد. باید بخش نظارت از بخش‌های دیگر قوی‌تر باشد، اما در عمل اینطور نیست. شما ببینید اداره نظارت بر درمان وزارت بهداشت چقدر پرسنل در استان‌ها یا خود وزارت بهداشت دارد؟ با این پرسنل محدود و با برنامه‌ها و اعتبارات نمی‌تواند نقش نظارتی خودش را ایفا کند. در جاده‌ها ببینید در فواصل مختلف دوربین‌های نظارتی وجود دارد و حتی اگر این دوربین‌ها خاموش باشند، نقش نظارتی خودشان را ایفا می‌کنند و به هوای اینکه فردی گواهینامه دارد و ایرانی است و دانش کافی دارد، پلیس راهور این‌ها را در جاده رها نمی‌کند و هم علائم راهنمایی دارد و هم دوربین‌ها و راهکار‌های نظارتی. ما هم امیدواریم بتوانیم نظارت بیشتر بر رفتار پزشکان و کادر درمان داشته باشیم و مردم هم فشار کمتری را تجربه کنند. آقای دکتر اگر اجازه دهید به سراغ بحران دارو و تجهیزات پزشکی برویم. البته بحران دارو با سیاستگذاری‌های جدید وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو تا حدودی برطرف شده‌است، اما جسته گریخته خبر‌هایی درباره کمبود و مشکل در حوزه تجهیزات پزشکی به گوش می‌رسد. به نظر شما دلیل شکل‌گیری این بحران‌ها چیست؟ در تجهیزات پزشکی هم مانند داروست. ما یک مدت واردات را برای کالا‌های تولید داخل ممنوع کردیم، اما باید شرط کیفیت را هم در نظر گرفت و دوم اینکه باید این کالا‌ها به میزان کافی در دسترس باشد، اما عملاً عرضه و تقاضا از نظر کمی موجب شد ما مشکل پیدا کنیم و از سوی دیگر باید بحث‌های کیفی هم در نظر داشت، بنابراین هم در حوزه دارو و هم تجهیزات پزشکی باید تولید به اندازه کافی و در دسترس داشته باشیم و کیفیت آن را هم ارتقا دهیم. علاوه بر این، وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو و وزارت صمت باید اجازه بدهند تا شرکت‌های مختلف پای کار بیایند و با این کار تولید بالا برود و رقابت شکل بگیرد. به این صورت هم عرصه کمی کار افزایش می‌یابد و هم با شکل‌گیری رقابت کیفیت کار بالا می‌رود و مردم هم حق انتخاب دارند. در حال حاضر باتری کاشت حلزون شنوایی پیدا نمی‌شود. در این کالا نه تولید داخل داریم و نه واردات اتفاق افتاده‌است، بنابراین وزارت بهداشت باید نظارت بیشتری داشته‌باشد و برنامه‌ریزی بهتری انجام دهد. در این زمینه مجلس همپای کار است.
سایر اخبار این روزنامه
تحریم رسانه با دست فرمان گور‌های دسته جمعی!
و باز هم فرار اصلاح‌طلبان از مسئولیت خود
به «هم‌میهن» بگویید اینجا جنگ نیست!
همه گزینه‌های زیرمیزی پزشکان
مهاجرت ۳/۳ درصدی نرخ ورودی‌های به ایران است
همگرایی برای مبارزه با قاچاق سلاح به کشور
۱۰۰ هزار خودروی وارداتی پشت مرز، اما گران!
حقوق بگیر بی‌بی‌سی فارسی در قامت سرکرده یک مافیا!
غرب به دنبال رویه‌سازی برای نفوذ ساختار‌های سیاسی به حقوق بشر است
پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه دانش آموزان یک دبیرستان دخترانه
پلنگ‌های «پیروز» از تهران تا توران
خسارت ۱۷۰۰ میلیارد تومانی به کشور در اغتشاشات اخیر
خودکفایی اتمی تحریم‌های حوزه سلامت را بی‌اثر کرد
رفتارشناسی امریکایی در قبال جمهوری اسلامی ایران
