روزنامه خراسان
1401/09/16
خراسان رضوی قطب حاشیه نشینی کشور!
وحید تفریحی/ مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که با عنوان «حاشیه نشینی در ایران؛ رویکردها، سیاست ها و اقدامات» منتشر کرده، به بررسی وضعیت حاشیه نشینی در شهرهای مختلف کشور و ارائه آماری از تعداد حاشیه نشینان پرداخته که بر اساس آن، خراسان رضوی با اختلاف در صدر استان های دارای بیشترین تعداد حاشیه نشین در کشور قرار گرفته است. بیش از 50سال است که موضوع حاشیه نشینی در ادبیات توسعه ایران محل تأمل و بحث بوده و برای آن شرایط و علت های مختلفی نام برده شده است. روایت غالب بیانگر آن است که گسترش بی رویه شهرنشینی از دهه 1340 با افزایش سرمایه گذاری دولت در شهرها و آغاز بورس بازی زمین و مسکن در شهرهای بزرگ، یکی از عمده ترین علل مهاجرت نیروی کار روستایی به شهر را رقم زده و مشکلات شهری از جمله پیدایش حاشیه نشینی در حومه شهرها را پدید آورده است. به اذعان متخصصان، این الگو تا سال های اخیر همچنان پابرجا بوده است اما اکنون به نظر می رسد در زمینه علل حاشیه نشینی باید سرریز جمعیت کلان شهرها و مهاجرت های شهر به شهر را نیز در کنار مهاجرت های روستا به شهر مدنظر قرار داد. افزایش افسارگسیخته نرخ تورم و هزینه های اقتصادی خانوار، به ویژه اجاره بهای مسکن شهری، اقشار کم توان و دهک های درآمدی پایین را با نوعی طردشدگی و جدایی گزینی فضایی درگیر کرده و فضای دوگانه ای را در شهرها پدید آورده است که بخشی از آن با عنوان محلات حاشیه نشین شهری نام گذاری می شود. خراسان رضوی دارای بیشترین تعداد محلات هدف حاشیه نشینی بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، بررسی وضعیت پراکنش فضایی محلات هدف اسکان غیررسمی در استان های کشور نشان دهنده این است که خراسان رضوی و خوزستان به ترتیب با تعداد 107 و 103 محله، بیشترین تعداد محلات هدف حاشیه نشینی را در کشور دارند. استان های چهارمحال و بختیاری و ایلام نیز با تعداد 3 و 4 محله، کمترین تعداد محلات را در خود جای داده اند. وضعیت حاد حاشیه نشینی در خراسان رضوی همچنین در جدول شماره 2 این گزارش، وضعیت محلات هدف اسکان غیررسمی به تفکیک استان بررسی شده است، داده های این جدول نشان می دهد که از نظر تعداد جمعیت ساکن در سکونتگاه های غیررسمی، استان خراسان رضوی با 957 هزار و 667 نفر در رتبه نخست قرار دارد و پس از آن استان های کرمانشاه با 457 هزار و 543 نفر ، و آذربایجان شرقی با 456 هزار و 613 نفرو تهران با 427 هزارو 377 نفر در رتبه های دوم ، سوم و چهارم قرار گرفته اند. درمجموع و با ترکیب شاخص های فوق می توان گفت که در زمینه وضعیت سکونتگاه های غیررسمی، استان های خراسان رضوی، خوزستان، کردستان، کرمانشاه، آذربایجان شرقی و سیستان و بلوچستان در اولویت مداخله قرار دارند. بررسی این آمار که البته خود جای نقدهایی دارد و در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، حکایت از وضعیت حاد حاشیه نشینی در استان خراسان رضوی دارد، به نوعی که فاصله استان اول یعنی خراسان رضوی با استان دوم در تعداد حاشیه نشینان بیش از 500 هزار نفر است و به نوعی می توان گفت استان خراسان رضوی، دو برابر رتبه دوم جدول بیشترین حاشیه نشینان کشور، حاشیه نشین دارد. موضوعی که ضرورت توجه جدی به استان خراسان رضوی، در عرصه های مختلف سامان دهی حاشیه نشینی کشور از جمله بودجه و اعتبار را گوشزد می کند و بر تاکیدات مکرر رسانه ها از جمله روزنامه خراسان برای افزایش بودجه های سامان دهی حاشیه شهر مشهد و البته بازگرداندن ردیف مستقل حاشیه شهر مشهد مهر تایید می زند. نقدی بر آمار حاشیه نشینان بررسی آمار منتشر شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس، اما و اگرهایی را نیز به همراه دارد، از جمله کاهش عجیب تعداد حاشیه نشینان استان خراسان رضوی در آمار منتشر شده که جای سوال و تامل دارد چرا که تا پیش از این، صرفا آمار حاشیه نشینان مشهد چیزی حدود یک میلیون و 300 هزار نفر اعلام می شد که البته قطعا طی سال های اخیر بر تعداد آن افزوده شده است. از جمله مصادیق این موضوع می توان به آمار اعلامی از سوی مدیرکل دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان رضوی در تیر سال گذشته اشاره کرد که در این زمینه به همشهری آنلاین گفته بود: در خراسان رضوی ۹هزار و ۲۰۰ هکتار سکونتگاه غیررسمی به شکل حاشیه‌نشین وجود دارد که جمعیت یک میلیون و ۷۲۰هزار نفری را در خود جای داده است. در حاشیه مشهد نیز یک میلیون و ۳۰۰هزار نفر در ۳هزار و ۹۰۰هکتار سکونتگاه غیررسمی و بافت ناکارآمد ساکن هستند. حال این که مرکز پژوهش های مجلس، میزان حاشیه نشینان استان را 957 هزار و 667 نفر اعلام کرده است، جای سوال دارد و به نظر می رسد باید مبنای این آمار به صورت دقیق تری اطلاع رسانی و در صورت لزوم اصلاح شود.
سایر اخبار این روزنامه
تورم در بازار VPN!
کی یف نوار حایل با روسیه را می پذیرد؟
عبور از ضعف‌ها با گزاره‌های پیش‌بَرنده فرهنگی
انتقادهای دانشجویان،پاسخ های مسئولان
شوق نویسندگی آقای خنده، انگیزه نیمار و وزیر بهداشت در آخر خط؟
جوابیه درباره گزارش «سلامت سوزی با مازوت تا کی؟»
تحریف عجیب واقعه 16 آذر در آمریکا
اختیارات ویژه برای واگذاری اموال مازاد دولت و بانک ها
ماجرای تبهکاران باند «کولاج»
خراسان رضوی قطب حاشیه نشینی کشور!
