روزنامه جوان
1401/09/17
ترجمه در ایران از امیرکبیر تا طرح گرنت
گرنت عنوان طرحی است که مبتنی بر مطالبات رهبر معظم انقلاب برای معرفی ظرفیت‌های فرهنگی ایران به جهان راه‌اندازی شده است. وقتی واژه ترجمه به گوش می‌رسد، اولین چیزی که به ذهن متبادر میشود برگردان آثار خارجی است و نقش مترجم در این پروسه برگردان کتاب‌هایی است که به زبان‌های بیگانه نوشته و به شهرت رسیده‌اند، اما ایران به عنوان کشوری صاحب فرهنگ و هنر که شخصیت‌های فرهنگی بزرگی را در دل خود پرورانده و بزرگ‌ترین انقلاب قرن را به چشم دیده است برای دست‌کم معرفی خود به جهان نیاز به ترجمه داشته‌های علمی و فرهنگی به زبان‌های مختلف جهان دارد. انقلاب اسلامی به عنوان یک فرهنگ برای محصور نماندن در مرز‌های خود باید بتواند شاخص‌های خود را به‌طور دقیق به مردم جهان معرفی کند و دست تحریف‌گران را برای قرائت‌های نادرست کوتاه کند. ایران برای این منظور نیاز به یک اتفاق در صنعت ترجمه داشت. آنچه به عنوان طرح گرنت این روز‌ها در محافل فرهنگی و ادبی از آن سخن به میان می‌آید و جزو کارویژه‌های حضور بین‌المللی ایران در رویداد‌های فرهنگی کشور‌های خارجی است با همین انگیزه و هدف شکل گرفته است. گرنت یک مطالبه از رهبر معظم انقلاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ذیل واژه گرنت اینگونه درباره اهداف و برنامه‌ریزی‌هایی که برای تحقق آن در دست تهیه دارد، توضیح داده است: «با عنایت به منویات مقام معظم رهبری درباره ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های دیگر و حضور در عرصه جهانی، تأکید برنامه پنجم توسعه بر معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی و گسترش ادبیات فارسی، برنامه‌های وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، شرح وظایف معاونت امور فرهنگی در شناخت، معرفی و اشاعه فرهنگ ایران - اسلامی و حضور کتاب ایرانی در بازار‌های جهانی، معاونت امور فرهنگی در نظر دارد از فعالیت‌های بخش خصوصی در ترجمه و انتشار کتاب‌های ایرانی به زبان‌های مختلف در بازار‌های جهانی با شرایط زیر حمایت کند.» بنا به توضیحات این وزارتخانه اهداف طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی در بازار‌های جهانی عبارتند از: «تقویت صنعت نشر ایران در حوزه نشر بین‌الملل، معرفی، اشاعه و گسترش ادبیات، فرهنگ و هنر ایران در جهان، تسهیل روابط فرهنگی با جهان از طریق نخبگان فرهنگی و هنری، فراهم‌سازی زمینه‌های حضور فعال، مؤثر و پایدار مؤسسات فرهنگی و هنری برای تولید و عرضه محصولات در نقاط مختلف جهان.» با طراحی گرنت در فضای صنعت نشر ایران شاهد تلاش‌هایی برای ترجمه آثار علمی و ادبی ایران به سایر زبان‌های بین‌المللی هستیم. ترکی استانبولی یکی از این زبان‌هاست که ظرفیت‌های زیادی برای ترجمه از فارسی دارد. اشتراکات فرهنگی میان دو ملت ایران و ترکیه نیز غیرقابل انکار است. در یک دهه اخیر حجمی از کتاب‌های ترکی در قالب ترجمه به زبان فارسی به بازار نشر ایران سرازیر شد، اما داشته‌های فرهنگی فارسی‌زبانان کمتر به زبان ترکی ترجمه شده است. حالا خبر می‌رسد که در نمایشگاه کتاب استانبول در قالب طرح گرنت دسته‌ای از کتاب‌های فارسی به زبان ترکی ترجمه شده‌اند. رونمایی از ۱۵ عنوان کتاب منتشر شده به زبان ترکی در سی‌و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب استانبول از ۱۵ کتاب حمایت شده طرح گرنت به زبان ترکی در غرفه جمهوری اسلامی ایران رونمایی شده است. در آیین این رونمایی که در سال ۲۰۲۲ با حضور اسماعیل جانعلی‌پور، مدیرکل دفتر مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و مدیر طرح گرنت، برخی از ناشران، نویسندگان و مترجمان در غرفه جمهوری اسلامی ایران در سی‌و‌نهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب استانبول برگزار شد، کتاب‌های «کوتی‌کوتی»، «پشت پنجره»، «سفید‌سفید تنها بود»، «موش و گربه و باقی دوستان»، «ماهی‌های بالا بندر»، «این ترزی این ترزی» و «ریشه‌ها در خاک شاخه‌ها در باد» از انتشارات «موسیملر» مورد حمایت طرح گرنت قرار گرفتند. آثار «عینکی برای اژدها»، «تن‌تن و سندباد»، مجموعه ۱۰ جلدی «قصه ما مثل شد» و «شهری که دوست می‌داشتم» از انتشارات «مهنا» و کتاب «نگین سرخ» از انتشارات «انسوز» و کتاب‌های «۲+۱۸ دارکوب»، «کلاغ سیاه به سفر می‌رود» و «دختر انار» از انتشارات «اردم» در سال ۲۰۲۲ از کتاب‌های دیگر مورد حمایت در این طرح است. گفته میشود، طرح گرنت تاکنون ۴۲۷ عنوان کتاب برای ترجمه به زبان‌های خارجی را انتخاب و حمایت از این آثار را تصویب کرده است. خانه کتاب و ادبیات ایران به نمایندگی از صنعت نشر کشورمان در این نمایشگاه به معرفی و عرضه بیش از ۲۷۵ عنوان کتاب در موضوعات ادبیات کلاسیک و معاصر، ادبیات بزرگسال و کودک و نوجوان، هنر، دانشگاهی، ایرانشناسی، ادبیات پایداری، دفاع‌مقدس و دین می‌پردازد. معرفی طرح گرنت، طرح تاپ و پرداختن به آموزش زبان فارسی از جمله برنامه‌های غرفه ایران در نمایشگاه استانبول بود. کتاب «مسیح در شب قدر» به زبان ترکی استانبولی کتاب «مسیح در شب قدر» روایتی از حضور مقام معظم رهبری در منازل شهدای ارمنی و آشوری است که قرار شده به زبان ترکی استانبولی ترجمه و منتشر شود. این کتاب گزارشی مصور از حضور حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران در منازل شهدای ارمنی و آشوری از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۸۹ در دوران ریاست جمهوری و رهبری ایشان است. دیدار‌هایی متفاوت که می‌تواند هر خواننده‌ای را به خود جذب کند. از امیرکبیر تا طرح گرنت موضوع ترجمه آثار در ایران با ظهور سیاستمدار بزرگی، چون مرحوم امیرکبیر نضج گرفت. دارالترجمه ناصری یا دارالترجمه همایونی یک نهاد ادبی فرهنگی در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار بود که در ابتدا برای ترجمه متن‌های زبان‌های بیگانه تأسیس شد. پیش از تأسیس این دارالترجمه نیز به دلیل نیاز دربار، ترجمه در کشور رواج داشت؛ اما این نخستین بار در ایران بود که نهادی به ترجمه اختصاص یافت. امیرکبیر در این دارالترجمه، گروهی از مترجمان خبره آن عصر را گردهم آورده بود تا در جهت ارتقای سطح علمی و ادبی کشور قدم بردارند. در ابتدا هدف این دارالترجمه بسیار کوچک و پیش‌پاافتاده بود و ناصرالدین‌شاه قصد داشت با ترجمه روزنامه‌ها و جراید اروپایی، نظر غربی‌ها را در مورد وضع ایران و خودش بداند، اما در ادامه این هدف کوتاه‌مدت، اتفاقات خوبی در کشور رقم خورد و پیشرفت‌های زیادی به دلیل این انتقال فرهنگی ایجاد شد. نکته مهم درباره شکل گرفتن این دارالترجمه در زمان امیرکبیر این بود که صرفاً با نگاه و رویکرد ترجمه آثار از زبان‌های بیگانه شکل گرفته بود، اما طرح گرنت در زمانه‌ای که تولیدات ادبی و علمی به زبان فارسی قابل مقایسه با دوره ناصری در عهد قاجار نیست، می‌تواند ظرفیت‌های ایران فرهنگی در جهان را در حجمی زیاد توسعه دهد.
سایر اخبار این روزنامه
دانشجویان به رئیس‌جمهور: امید ما را در ساختن ایران پررنگ کنید
دانشجویان به رئیس‌جمهور: امید ما را در ساختن ایران پررنگ کنید
حنای اعتصاب ۳ روزه رنگ نداشت!
زلزله پیامک جعلی!
بذرپاش راهی وزارت راه شد
قیمت‌گذاری خودرو رسماً آزاد شد
خلأ VAR در فوتبال ایران
خیز شاگردان درستکار برای تلافی کارشکنی امریکا
پرچم فلسطین در یک‌هشتم برافراشته ماند!
ترجمه در ایران از امیرکبیر تا طرح گرنت
بی‌عملی و بدعملی در حوزه نوجوانان را باید بپذیریم و اصلاح کنیم
