روزنامه ایران
1401/09/20
نگاه جناحی به سیاست خارجی متوازن
واکنش وزیر خارجه به یکی از بندهای بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس:
درباره تمامیت ارضی تعارف نداریم
گروه سیاسی/ شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین روز چهارشنبه طی سفری وارد ریاض شد و با مقامات این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. در جریان این سفر بیانیه مشترکی از سوی چین و شورای همکاری خلیج فارس صادر شد که واکنش کشورمان را در پی داشت. در بند دوازدهم این بیانیه مشترک آمده بود: «رهبران بر حمایت خود از همه تلاش‌های صلح‌آمیز، از جمله ابتکار و تلاش امارات متحده عربی برای دستیابی به راه‌حلی مسالمت‌آمیز در موضوع جزایر سه‌گانه (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) از طریق مذاکرات دوجانبه با رعایت موازین حقوق بین‌الملل و حل این موضوع با رعایت مشروعیت بین‌المللی تأکید کردند.» این مساله باعث شد شب گذشته حسین امیرعبداللهیان در توئیتی نسبت به آن موضع‌گیری کند. وزیر امور خارجه نوشت: «جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ در خلیج فارس، اجزای جدایی ناپذیر خاک پاک ایران است و به این مام میهن تعلق ابدی دارند. در ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران با هیچ طرفی تعارف نداریم.»
اما این سفر حاشیه های دیگری نیز در فضای مجازی کشورمان داشت و بیانیه مشترک چین و عربستان سعودی مورد تحلیل و تفسیرهای داخلی و همچنین برخی سوءاستفاده‌های سیاسی قرار گرفت. در جریان این سفر شی جین پینگ و ملک سلمان دیدار دوجانبه و پس از آن بیانیه مشترکی را صادر کردند. در قسمتی از این بیانیه که به ذکر نکاتی در خصوص ایران پرداخته شده آمده است: «درباره مسأله ایران، طرفین با تقویت همکاری مشترک جهت تضمین ماهیت صلح‌آمیز برنامه اتمی ایران موافقت کردند. طرفین خواستار گسترش همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حفاظت از معاهده منع اشاعه شدند. طرفین بر احترام به اصل دوستی، حسن همجواری و عدم دخالت در امور داخلی کشورها تأکید نمودند.»
همین جملات کافی بود که یک جریان سیاسی از آن با عنوان خیانت چین به ایران و همچنین شکست سیاست خارجی در دولت سیزدهم نام ببرد.
حمید ابوطالبی معاون سیاسی دفتر حسن روحانی در دولت سابق با بیان این ادعا که «چین به دیپلماسی جهانی علیه ایران پیوسته است» استراتژیک خواندن روابط ایران و چین را زیر سؤال برد. محمد مهاجری از نیروهای رسانه‌ای نزدیک به دولت سابق نیز در ادعایی عجیب با بیان اینکه عربستان بزرگترین رقیب اقتصادی ایران است(!) نوشت: «ما سر کاریم و روی دیوار چین یادگاری می‌نویسیم و به پیمان شانگهای می‌نازیم.»
محمد قوچانی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران نیز از چین به عنوان امپریالیسم یاد کرد و نوشت: «تا زمانی که [چین] در تلویزیون دولتی شان با رضا پهلوی مصاحبه می‌کنند، همواره نشان داده‌اند که دوست ابدی ایران نیستند.» البته به نظر می‌رسد اشاره وی به مصاحبه‌ای است که گفته میشود بیش از 10 سال قبل صورت گرفته و اکنون بار دیگر برای انحراف افکار عمومی در فضای مجازی منتشر شده است.
حال باید دید چرا این فضاسازی‌های عجیب توسط رسانه‌‌ها و شخصیت‌های وابسته به دولت قبل شکل گرفته است . در ادامه به اهمیت همین مسأله پرداخته میشود:
رابطه چین و منطقه غرب آسیا
یکم؛ چین به دنبال بیشینه‌سازی منافع خود در غرب آسیاست. این منطقه در راهبرد کلان کمربند و جاده پکن نقشی اساسی دارد. از همین رو مقامات چین تلاش دارند تا ضمن همکاری با همه کشورهای این منطقه پروژه‌های مشترک را به اجرا بگذارند. سفر به عربستان و روابط استراتژیک پکن و ریاض در کنار همکاری گسترده مانند سند همکاری جامع ایران و چین قرار دارد و نمی‌توان بین این دو تقابلی فرض کرد. به بیان دیگر چین سبد دیپلماسی دارد که همه کشورها در آنجا حضور دارند و همکاری با یک کشور به معنای نفی رابطه با کشور دیگر نیست.
روابط ویژه تهران و پکن
دوم؛ روابط عمیق تهران و پکن نیاز به توصیف چندانی ندارد. چین در بدترین شرایط تحریم‌های یک‌جانبه امریکا سطحی از همکاری‌های سیاسی و اقتصادی را در نظر گرفته است. آمار فروش نفت ایران و همچنین تحریم‌های متعدد امریکا علیه شرکت‌های چینی به بهانه همکاری با ایران که هر بار توسط وزارت خارجه و خزانه‌داری امریکا اعلام میشود خود گواهی واضح بر این مدعاست. همچنین این کشور در رأی‌گیری اخیر ضدایرانی به بهانه حقوق بشر که چندی قبل انجام شد به‌طور قاطعانه رأی منفی داد. این مسأله و رأی‌های منفی پکن به قطعنامه‌های سیاسی آژانس انرژی اتمی در دو سال گذشته نیز خود را نشان داده است. همه اینها گویای آن است که روابط راهبردی تهران و پکن در شرایط مختلف و پایدار باقی مانده است. جالب آنکه عضویت کامل ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای که هنوز عربستان سعودی علی‌رغم تلاش‌ها نتوانسته جایگاه عضویت ناظر را در آن کسب کند تنها در یک و نیم سال گذشته رخ داده است. استقبال ویژه چین در کنار روسیه از عضویت ایران در کشورهای بریکس پلاس که قدرت‌های نوظهور اقتصادی در آن حاضرند نیز به‌خوبی گویای سطح عالی روابط است. گفتنی است در آخرین خبر دولت چین از سفر قریب‌الوقوع «هو چون هوا» معاون نخست‌وزیر این کشور به ایران و امارات متحده عربی خبر داده و از 10 تا 14 دسامبر[19 تا 22 آذر] به این دو کشور سفر خواهد کرد.
تعهد و تخصص دولت در سیاست خارجی
سوم؛ علاوه بر موضع گیری وزیر امور خارجه، محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در توئیتی به همکاران چینی خود یادآوری کرد چگونه سعودی و امریکا از گروه‌های تروریستی در سوریه حمایت می‌کردند و ایران در برابر گسترش تروریست به شرق و غرب ایستاده بود. این مسأله به‌خوبی نشان می‌دهد که اتفاقاً دولت سیزدهم پاسدار واقعی استقلال و سیاست خارجی متوازن کشور است. این مسأله در حالی است که در دولت گذشته این مسأله اساساً مورد توجه نبود.
رابطه با چین در دولت گذشته
چهارم؛ دولت سابق با خواسته دولت امریکا در برگرداندن کشتی حامل کمک‌های بشردوستانه به یمن، تضمین دانستن امضای وزیر امور خارجه این کشور و تبدیل کردن وزارت امور خارجه به وزارت برجام و خلاصه کردن امور کشور در این توافق متزلزل، نمایشی تمام عیار از دیپلماسی غیرمتوازن را به نمایش گذاشت. اصلاح‌طلبان کنونی در حالی از گسترش روابط چین و عربستان ابراز ناراحتی می‌کنند که پس از توافق برجام با اخراج شرکت‌های چینی و بی‌توجهی به روابط با پکن سبد دیپلماسی کشور را تنها با چند کشور بدعهد اروپایی پر کرده بودند. تعلل چندین ساله در انعقاد سند همکاری یکی از نمودهای عینی این مسیر اشتباه و یک‌طرفه از جانب دولت قبل بوده است. در حالی موضوع نوشتن یک سند جامع و بلند مدت در سال 94 و در دیدار رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور چین و همچنین دیدار دوجانبه شی جین پینگ با حسن روحانی مطرح شده بود که این مسأله تا سال‌ها با بی‌توجهی دولت وقت روبه‌رو شد. دولت روحانی تنها زمانی به سمت مسأله همکاری جامع با دومین قدرت اقتصادی جهان حرکت کرد که امریکا با خروج از برجام دولت‌ها و شرکت‌های غربی را از همکاری با تهران منع کرده بود.
عبور از دنیای فانتزی اصلاح‌طلبان
پنجم؛ شناخت نظام بین‌الملل و سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ در گذشته با انحرافاتی همراه بوده است. منطق همکاری‌ها به معنای تطابق صد درصد و منطق عدم همکاری به عنوان تباین کامل نبوده و نیست. کشورها می‌توانند در عین حال که همکاری استراتژیک، جامع و بلندمدت با یکدیگر دارند در برخی موارد اختلافاتی داشته باشند و این اختلافات به روابط راهبردی کشورها آسیب نزند. این مسأله را می‌توان در روابط راهبردی چین با ایران که مورد علاقه طرف سعودی نیز نمی‌باشد مشاهده کرد. به عنوان نمونه چین در حالی در قضایای اخیر از ایران در مجامع بین‌المللی حمایت کرده است که حمایت سعودی‌ها از آشوبگران امری واضح بوده است و این کشور دل خوشی از حمایت آنها از تهران ندارد. به نظر می‌رسد سیاسی‌کاری و تصورات غیرعلمی جریان اصلاح‌طلب که در یک دهه گذشته کشور را به ورطه مسیر اشتباه انداخته بود با وجود هزینه‌‌سازی فراوان همچنان اصلاح نشده است.
برش
عربستان سعودی اعلام کرد
دست خود را به سوی ایران دراز می‌کنیم
وزیر خارجه عربستان با تأکید بر اینکه «ایران همسایه ما است» افزود که حرف‌های مثبتی از ایران می‌شنویم و امیدواریم که این حرف‌ها به روابط مثبت تبدیل شود.به گزارش ایسنا به نقل از الجزیره، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان در اظهاراتی گفت که ایران بخشی از منطقه و همسایه ما است.وی گفت: ما به دراز کردن دست خود به سوی همسایگان‌مان در ایران ادامه می‌دهیم.فیصل بن فرحان گفت که حرف‌های مثبتی از ایران می‌شنویم و امیدواریم که این حرف‌ها به روابط مثبت تبدیل شود.اخیراً احمد الصحاف، سخنگوی وزارت خارجه عراق گفت که گفت‌وگوهای ایرانی- سعودی از مرحله امنیتی به مرحله دیپلماتیک رسید و اهمیت این گام نزدیک کردن رویکردها و حل اختلافات میان دو طرف است که در راستای منافع دو کشور و تمام منطقه است. سخنگوی وزارت خارجه عراق تأکید کرد که این کشور برای ایجاد فضای مثبت و نزدیک کردن رویکردها تلاش می‌کند و آخرین نشست ایران و عربستان در بغداد و تحت نظارت وزارت خارجه برگزار شد.
سایر اخبار این روزنامه
فلسطین قهرمان زودهنگام جام جهانی قطر
تأکید رئیسی بر واکاوی فرهنگی وقایع اخیر
فهم مغرضانه و ساده‌لوحانه جریان غربگرا از روابط ایران و چین
همه چیز درباره پیش از آشوب
سوخو ـ 35 در راه ایران
دختران توران مسافران‌پردیسان
ملاقات با مادر پس از 24 سال
روس‌ها سوار بر خودروی ایرانی
مهاجرت معکوس ۳۴۰ متخصص در سال‌جاری
توهین به مقدسات رکن اصلی شارلی ابدو
توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های اصفهان
بازار ماهی فروشان خرمشهر
نگاه جناحی به سیاست خارجی متوازن
