قوه قضائیه به قتل‌های‌ خاموش ورود کند

عضو شورای شهر: در این 43 سال، یک مرد پیدا نشد که در مورد مشکل آلودگی هوا از سمتش کناره‌گیری کند؟ آرمان امروز- حميد رضا خادمي: مدارس تهران براي دو روز ديگر هم تعطيل شدند، آن‌هم به‌دليل استمرار آلودگي هواي استان‌هاي تهران، البرز و شهرستان اراک . قصه‌اي آنقدر تکراري که ديگر همه آن را از بَر هستند و هم براي مسولان عادي و روزمره شده. پاييز که مي‌آيد و هوا آلوده مي‌شود چند روز آلودگي هوا تيتر يک صفحات اول روزنامه‌هاست ولي بعد از چند روز با فروکش کردن آلودگي انگار «نه خاني آمده و نه خاني رفته»! هم گلايه‌ها و انتقادهاي مردم  از ياد مي‌رود و هم وعده‌ها و پاسکاري هاي مسولان، آنچه که باقي مي‌ماند ريه‌هاي خراب و مرگ خاموش به‌دليل استنشاق سم است. با اين حال همچنان خودروها و بعد از آنها صنايع مهمترين متهمان آلودگي هوا هستند. شاخصه‌اي که سالانه باعث مرگ بيش از 33 هزار نفر در کشور مي‌شود. 
در شرايطي که بررسي‌ها نشان مي‌دهد که تعداد روز‌هاي نامطلوب هواي کلانشهر تهران در سال 1400 نسبت به سال 1399 کاهش يافته ؛ طي سال قبل در مجموع 2 روز شرايط پاک، 249 روز شرايط قابل قبول، 108 روز ناسالم براي گروه‌هاي حساس و 6 روز ناسالم براي همه اقشار در پايتخت ثبت شده است. ماه‌هاي قبلي سال 1401 نيز خالي از روز‌هاي بدون آلودگي نبوده است. بر اساس اطلاعات ثبت شده در ايستگاه‌هاي سنجش کيفيت هواي تهران، پايتخت‌نشينان از ابتداي سال تاکنون 144 روز هواي قابل قبول، 102 روز هواي ناسالم براي گروه‌هاي حساس، 10 روز هواي ناسالم براي همه افراد جامعه، دو روز هواي بسيار ناسالم، دو روز هواي خطرناک و تنها 2 روز هواي پاک را تجربه کردند. موضوعي که شايد با توجه به افزايش موارد مرگ و مير منتسب به آلودگي هوا بتواند هشداري جدي براي کنترل شرايط باشد. شرايطي که در رابطه با آن پيش‌تر دکتر عباس شاهسوني، رئيس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت گفته بود: «در تهران به‌طور ميانگين در سال 1399 تعداد 3751 مرگ منتسب به مواجهه با ذرات معلق رخ داده است و همه اهالي شهر تهران هم تحت تاثير آلودگي هوا بوده‌اند.»
بيست و يکمين پايتخت آلوده دنيا
اما واقعا مسئول اينهمه قتل هاي خاموش و به دنبال آن به خطر افتادن سلامت شهروندان در کلانشهرهايي چون تهران و کرج کيست؟ روز گذشته رئيس کميسيون عمران و حمل و نقل شوراي شهر تهران  گزارش وحشتناکي را در صحن شوراي شهر قرائت کرد که در نوع خودش مي تواند مورد استناد دستگاه‌هاي نظارتي و قضائي براي پيگيري مسئولان ايجاد اين آلودگي‌ها باشد.  هاشمي تشکر با اعلام اينکه از بين 113 کشور، ايران رتبه 24 آلودگي هوا را دارد و در بين 107 پايتخت دنيا نيز تهران رتبه 21 آلايندگي را از آن خود کرده است، گفت: «سالانه بيش از شش ميلون و 700 هزار نفر به علت آلودگي هوا در دنيا دچار مرگ زودرس مي‌شوند که چهار و نيم ميليون نفر به دليل ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون جان خود را از دست مي‌دهند. نکته قابل توجه اين است که آلودگي هوا چهارمين عامل مرگ و مير در دنيا است اما در کشورهاي در حال توسعه سومين عامل محسوب مي‌شود و اين در حالي‌ است که آلودگي هوا آثار ظاهري ندارد اما در کودکان، سالمندان، مادران باردار و ... تاثير زيادي مي‌گذارد و آلاينده‌هايي همچون ازن، ذرات معلق، نيتروژن، دي اکسيد کربن و ... از گازهاي تهديد کننده سلامت هستند که در گرفتگي عروق، سرطان‌ها، عفونت‌هاي ريوي و مرگ و مير نوزادان اثر مي‌گذارند.»


وي با تاکيد بر اينکه بررسي‌ها نشان داده که صنايع و سوخت خودروها از عوامل اصلي توليد آلاينده‌هاي کمتر از 2.5 ميکرون هستند و کربن سياه نيز براي سلامت بسيار مضر بوده و بر تغييرات آب و هوايي اثر مي‌گذارد، گفت: «به لحاظ رواني آلودگي هوا موجب خشونت، اضطراب و افسردگي افراد مي‌شود . اين مسئله نشان مي‌دهد که بايد بطور جدي وارد حل اين معضل شويم و اين در حاليست که بيش از 26 هزار نفر در سال به دليل آلودگي هوا دچار مرگ زودرس شده و هزينه‌هاي ناشي از آلودگي هوا را نيز حدود 30 ميليارد دلار براورد کرده‌اند و هزينه‌هاي مربوط به درمان و مرگ و مير شهروندان در تهران را نيز بيش از سه ميليارد دلار در سال تخمين زده‌اند.»
تشکري هاشمي سپس به نقش عوامل دخيل در عدم موفقيت طرح هاي مبارزه با آلودگي هوا اشاره کرده و گفت: «متاسفانه احکام برنامه‌هاي دوم تا ششم روي زمين مانده، ضمن آنکه يکي از اتفاقات ناگوار در کشور افزايش استانداردها است در حاليکه بايد به مسائل ديگر توجه شود. خودروهاي فرسوده که استاندارد لازم را ندارند همچنان در شهر تردد مي‌کنند و مي‌بينيم که خودروهاي فرسوده 25 برابر خودروهاي يورو2 آلودگي توليد مي‌کنند و خودروهاي فرسوده ده‌ها برابر از استاندارد مورد نظر در شهرها آلايندگي توليد مي‌کنند و دقت داشته باشيد که اگر تمام خودروها و موتورسيکلت‌ها را برقي کنيم باز هم مشکل حل نمي‌شود چرا که يکي از دلايل توليد کربن سياه فرسايش لاستيک روي آسفالت است.»
اين گزارش که بخش هايي از آن را خوانديد باعث شد تا برخي از اعضاي ديگر شوراي شهر نيز به اين گزارش واکنش نشان داده و از مقامات قضائي بخواهند تا به مساله ورود پيدا کند.  حبيب کاشاني يکي از همين اعضا بود که در واکنش به گزارش تشکري هاشمي گفت: «براي من جاي سوال است که در اين 43 سال، يک مرد پيدا نشد که در مورد مشکل آلودگي هوا صحبت کند يا از سمتش کناره گيري کند؟ چه کسي بايد در مورد اين ترک فعل‌ها پاسخگو باشد. يعني در اين 43 سال هيچ کس مقصر نبوده؟ پس چرا هنوز آلودگي هوا داريم.
وي با بيان اينکه گزارش تشکري هاشمي مي‌تواند به عنوان يک سند توسط قوه قضائيه پيگيري شود، گفت: «چرا در اين 43 سال حتي يک مسئول به دليل عدم انجام تعهدات برنامه‌اي کاهش آلودگي هوا از سمت خود کنار نرفته است؟.»
گزارش مورد استناد
در اين شرايط تشکري هاشمي در مورد گزارش روز گذشته شورا به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «اين گزارش شامل دلايلي است که باعث عقب ماندگي 25 ساله کشور در مورد مبارزه با آلودگي هوا باشد. يکي از محورهاي اصلي اين گزارش نقش حمل و نقل و خودروهاي فرسوده در کاهش آلودگي هواست. گرچه اقدامات خوبي هم در اين حوزه صورت گرفته ولي نتوانسته دردي از دردهاي تهران و کلانشهرها را در مورد الودگي هوا درمان کند.»
 رئيس کميسيون حمل و نقل شورا در پاسخ به اين سوال که براساس گزارش ياد شده، چه سازمان ها و نهادهايي مسئول اهمال هاي صورت گرفته در مورد افزايش آلودگي هوا هستند، مي‌افزايد: «ما در اين گزارش به دنبال مقصر نبوده‌ايم، چرا‌که معتقدم همه چيز در اين گزارش مشخص است و اگر دستگاه‌هاي نظارتي بخواهند مي‌توانند با استناد به آن، با سازمان هاي متخلف برخورد کند.»
با توجه به اين صحبت‌ها، شايد اين اولين بار است که مسئولان شهري، درخواست ورود دستگاه قضا و نظارتي را به آلودگي شهرها دارند. موضوعي که سال‌هاست بر زمين مانده و مردم تاوان آن را پرداخت مي‌کنند. شهرداري، وزارت نفت، خودروسازان و... مي‌توانند متهم اين ماجرا باشند، هر چند که پاي مسئولان گذشته نيز در اين بين نمي‌توان ناديده گرفت. زماني‌که بيش از 40 سال است که مردم با جان‌شان، تاوان اين اهمال کاري را مي‌دهند، جاي بسي تعجب دارد که چطور آنها پاسخگوي زنان بيوه شده و کودکان يتيمي نيستند که سرپرست خانوارشان با آلودگي هوا جانش را از دست داده است. هنوز يادمان نرفته که يکي از اتهامات شهردار تهران در پيش از انقلاب که منجر به محاکمه او در دادگاه انقلاب در سال 58 شد، آلودگي و ترافيک شهر تهران بود. غلامرضا نيک‌پي شهردار تهران در سال هاي 1348 تا 1356 يکي از اين افراد است که در شعبة اول دادگاه انقلاب، محاکمه شد.