طرحی نو دراندازیم

علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل  

در مساله برجام با توجه به مسائلی که بین ما و آمریکایی‌ها به‌وجود آمده، روزنه امیدواری برای احیای آن وجود ندارد گرچه طرفین دارند از طریق واسطه‌ها تلاش می‌کنند که باز فضا را برای مذاکرات فراهم کند ولی تابه‌حال نتیجه‌ای نداشته است. موضوع دیگر، عدم همکاری ما با آژانس بین‌المللی اتمی است که به دلیل ناسازگاری‌های با آژانس، شاهد ابراز نگرانی آقای گروسی و دیگران بودیم. ایران هم اجازه نصب دوربین‌های بازرسان و همچنین بازرسی سه سایت مشکوک را نداده و موضوع در حال انجماد است. مساله دیگر سه حادثه اخیری است که اتفاق افتاده است. نخست مساله حقوق بشر که ما را محکوم کرده است. دوم، اخراج ایران از کمیسیون حقوق زن که از نظر وجهه برای ما مهم است چون براساس موازین حقوق بشر، تصمیمات قطعنامه‌هایی که در شورای مقام زن اتخاذ می‌شود، این کمیسیون را موظف می‌کند گزارش خود را به صورت فصلی به مجمع عمومی ارائه دهد. بنابراین با طرح این موضوع در مجمع عمومی به وجهه ما لطمه خواهد خورد. از طرفی با وضعی که از جهت اقتصادی داریم، حدود مناسبات تجاری‌مان با دنیا کاهش پیدا خواهد کرد و موضوع دیگری که حائز اهمیت است اینکه هم از جهت داخلی، هم از جهت منطقه‌ای و هم از جهت بین‌المللی، تاکنون آنقدر تحت فشار این فضاها نبودیم و این فضاهای سه‌گانه وضعیت ما را در یک موقعیت سخت قرار داده است. لذا دولت باید دست به اقداماتی بزند تا بتواند این موارد را جبران کند در غیر اینصورت ما همچنان با بحران منطقه‌ای و بین‌المللی مواجه خواهیم بود. واقعیت این است که همه کشورها در سیاست خارجی خود به دنبال منافع ملی‌شان هستند و این یک امر طبیعی است و طبق علم سیاست هم، سیاست خارجی کشورها به‌گونه‌ای است که به دنبال منافع ملی‌شان باشند. با توجه به اینکه چین مقدمات انعقاد قرارداد 25 ساله را با ما امضا کرده ولی هنوز به مرحله اجرایی درنیامده و با توجه به اینکه تحریم‌های سنگینی روی ایران وضع شده، چینی‌ها نگران از این هستند که در صورت سرمایه‌گذاری در ایران مورد تحریم آمریکا قرار بگیرند. از طرف دیگر چینی‌ها به سمت شیخ‌نشین‌ها و کشورهای عرب مثل مصر وعربستان و اردن رفته‌اند که معمولا کشورهای پولداری هستند. شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس به ‌راحتی قراردادها را امضا می‌کنند و چین با قطر قراردادی به ارزش 60میلیارد دلار به‌خاطر صادرات گاز امضا کرده است. از طرفی شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس، دارند به چین این امتیاز را می‌دهند که جلوی ایران را برای دسترسی به پیشرفت‌های هسته‌ای مهار کند. حتی از چین خواسته‌اند که به کره‌شمالی فشار بیاورد تا با ایران همکاری‌ نداشته باشد. بنابراین این قراردادها نوعی گروگانگیری است که چینی‌ها با شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس بسته‌اند که ایران را منصرف کرده یا جلوی ایران را بگیرند یا در شورای امنیت کمتر از ایران دفاع کند. مجموعه اینها نشان می‌دهد که تحت فشار همه جانبه‌ای قرار گرفته‌ایم درحالی که چندان امکان فاصله گرفتن از چین را هم نداریم چون به هر حال در حال فروش نفت به این کشور هستیم. درحقیقت وضعیت در فضای منطقه‌ای و بین‌المللی به قدری درهم پیچیده شده که اگر ادامه پیدا کند،  کارها را سخت و دشوارتر خواهد کرد. از این رو، به نظر می‌رسد دولتمردان ما باید طرح جدیدی دراندازند.