روزنامه اعتماد
1401/09/27
تفكرحجتيه‌اي مي‌خواهد اختلافات را افراط‌گرايانه يا حتي خونين حل كند
محمد حسن نجمي | حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، نماينده سابق و رييس پيشين كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي روز گذشته در اظهاراتي گفته بود كه كشور از جريان خزنده حجتيه‌اي در حال آسيب ديدن است. براي مشخص شدن ابعاد اين اظهارات، «اعتماد» در گفت‌وگو با او، ردپاي تفكرات حاكم بر انجمن حجتيه در برخي تصميمات و تحولات اين روزها را بررسي كرد.پس از پيروزي انقلاب، انجمن حجتيه كجاي نظام سياسي و اجتماعي ايران قرار گرفت؟
تفكر حجتيه‌اي در ابتداي انقلاب از جريانات فرقه‌اي بود كه قصد داشت انقلاب را به مسيري خطرناك منحرف كند. يكي از مصاديق خطرناك و مهم‌ترين مصاديق آنها هم همان زمان در موضوع حجاب اختياري قرار گرفت؛ چون ماه‌هاي اول انقلاب حجاب به نوعي اختياري بود و اين جريان حجاب نداشتن را از مصاديق فساد در جامعه مي‌دانست و با زنان و مرداني كه معتقد بودند از حجاب كافي برخوردار نيستند، برخورد مي‌كردند كه چالش‌هايي را شكل دادند. آنها مخالف حجاب اختياري بودند. از همان زمان به شلوارهاي جين و ... حمله مي‌كنند، از جمله جريانات افراطي هستند. به لحاظ موضوعي متفاوت است، اما شبيه به همان جرياني است كه باعث شد انقلاب فرانسه منحرف شود و گيوتين زمان روبسپير را به دنبال داشت كه هزاران انسان را قرباني كرد.
اساس فكري آنها مبتني بر چه پارامترهايي است؟
آنها مدعي هستند چالش‌هاي واقعي و به نوعي شرايط صفر و صدي يا سفيد و سياهي در جامعه بايد خودش را نشان دهد و درگيري‌ها و بي‌ساماني‌هاي ناشي از اين وضعيت مي‌تواند به ادعاي آنها ظهور حضرت حجت را نزديك كند كه مي‌توان گفت بزرگ‌ترين ضربه در آخرالزمان به مذهب شيعه همين جريان است. آنها شرايط را به شدت نابسامان نشان مي‌دهند و اين نابساماني‌ها به ادعاي آنها، بخشي از مقدمات ظهور است. اينها مدعي هستند كه يكي از ويژگي‌هاي حضرت حجت اين است كه وقتي ايشان ظهور مي‌كنند كه فساد دنيا را گرفته باشد و به همين دليل به‌هم‌ريزي، نابساماني و علم شدن همه آشوب‌ها، اختلافات و فسادها را از همين مظاهر و هرگونه تلاش براي رفع و ترميم خطوط گسل را مقابله با ظهور حضرت حجت مي‌دانند.
به هر شكل اين انجمن تعطيل است و فعاليتي ندارد. اين هشدارهاي گاه و بي‌گاهي كه درباره تفكرات آنها گفته مي‌شود، بر چه مبنايي است؟
بعد از انقلاب، كشور سعي كرد اين جريان افراطي را جدا كند، اما اين تفكر متاسفانه نزد برخي افراد باقي ماند و به نوعي در مسائل مختلف جامعه خودش را نشان داد. اين تفكر تداوم پيدا كرده و به صورت خزنده وجود دارد كه كاملا با نظام مديريت سياسي ما متفاوت است. اين نظام حوزه مديريت سياسي از لحاظ تفكر و سلايق، حوزه تكثر است، چون نظام مديريت سياسي نيازمند مدارا و تساهل است كه بر مبناي انديشه اسلامي نيازمند رافت، عطوفت اسلامي و مداراي اسلامي است. اين كاملا با افكار حجتيه‌اي متفاوت است، اما متاسفانه برخي افراد بدون آنكه نام حجتيه را به دنبال داشته باشند و حتي عليه آن هم صحبت كنند، در واقع جامعه را به سمت همين چالش‌ها پيش بردند و هيچ‌‌وقت اجازه نمي‌دهند جامعه دچار آرامش شود. در طول اين مدت هم بخش اعظم كساني كه نگاه اصلاحي و تساهل داشتند و سعي كردند ناآرامي را كنترل كنند و مانع چالش شوند و به دنبال تنش‌زدايي بودند را با تهمت‌ها، اتهامات مختلف و نامگذاري‌هايي كه ناشي از همين طبع افراطي است، آنها را راندند.
بيشتر به نظر مي‌رسد حركتي كه شما خزنده توصيف مي‌كنيد ناشي از محدوديت‌هاي اعمال‌شده باشد.
از زماني كه انجمن حجتيه در ايران با نوعي منع مديريت سياسي مواجه شد حركتش را خزنده كرد و اين حركت خزنده در يكسري موضع‌گيري‌هاي افراطي خودش را نشان داد. موضع‌گيري‌هاي افراطي عمدتا خودشان را فراتر از قانون مي‌دانند. بسياري از كساني كه در مديريت سياسي نگاه افراطي دارند و اقدامات خودسرانه را انجام مي‌دهند در اين قالب عمل مي‌كنند. كساني هستند كه اين ادعا را مطرح مي‌كنند كه قانون و نظام سياسي، امنيتي، اجتماعي و اقتصادي كشور عملا اهداف و آرمان‌هاي آنها را تامين نمي‌كند. اينها به گونه‌اي فراقانوني عمل مي‌كنند و نتيجه عمل آنها اين است كه آرامش مملكت، امنيت داخل و منافع ملي كشور در خارج دچار زيان‌هاي مختلفي شود كه مي‌توان اين موضوع را در حوزه‌هاي مختلف رصد كرد.
تفكر و نه صرفا حضور اعضاي اين انجمن بيشتر در چه حوزه‌هايي قابل نمود است؟
مثلا اقدام‌هايي كه بعضا عليه برخي سفارتخانه‌هاي خارجي در سال‌هاي اخير شكل گرفت؛ اقدامات افراطي كه به بحران‌ها و ناآرامي‌هايي كه در جامعه وجود دارد، دامن مي‌زند. به ويژه برخي تريبون‌هايي كه معمولا فعال هستند و اجازه نمي‌دهند آرامش شكل بگيرد. به عنوان مثال عرض مي‌كنم برخي افرادي كه الان آشكارا با صحبت‌هاي خودشان بنزين بر آتش ناآرامي‌هاي اخير ريختند، بي‌تاثير از اين جريانات نيستند؛ حالا ممكن است اين جريانات يا به صورت مشاور يا به شكل يكسري نظرياتي باشد كه به صورت خزنده خودش را نشان مي‌دهد. در عمل تبعات اين افكار را مي‌بينيم؛ افكاري كه مانع آرامش و حتي مانع مديريت بحران‌ها مي‌شوند. مي‌بينيم كه خيلي از نهادهايي كه مي‌توانند در اين شرايط نقش واسط و ميانجي را بازي كنند و به اختلافات پايان دهند، بعضا مواضعي از آنها بلند مي‌شود كه آن مواضع با منطق حاكم بر قوه قضاييه هم همخوان نيست. نمونه‌اش كساني هستند كه به راحتي صحبت از اعدام مي‌كنند؛ در صورتي كه اعدام به اين راحتي نيست كه جان يك انسان گرفته شود. البته كه در اسلام مقوله قصاص را داريم و كسي هم منكر آن نيست. در اغلب مواردي كه قصاص مطرح شده، خود دادستان‌ها و قضات در راس هيات‌ها و اجتماعاتي كه سعي مي‌كنند مانع اعدام شوند؛ ايجاد آشتي و كسب رضايت كنند، قرار دارند. اينها سعي مي‌كنند در تعامل با نظامات قبيله‌اي، عشيره‌اي و سنتي مانع اعدام شوند. به نظر من، اين‌طور راحت صحبت كردن از اعدام، بي‌تاثير از تفكرات انحرافي نيست. جامعه نيازمند نهادمندي مبتني بر تساهل و مداراست وگرنه اگر دنبال جريانات افراطي كه حكم حجتيه‌اي مي‌دهند، راه بيفتيم، هيچ وقت مشكلات كشور حل نخواهد شد.
در دولت‌هاي قبلي برخي اعضاي آن را به اين انجمن نسبت مي‌دادند. چقدر اين نسبت‌ها را درست مي‌دانيد؟ و اساسا اعضاي آن چقدر در دستگاه‌هاي مختلف حضور دارند؟
وارد مصاديق نمي‌شوم. اينها مواردي است كه دستگاه‌هاي مرتبط بايد پاسخ دهند و هيچ وقت هم اين دستگاه‌ها حضور آنها را انكار نكردند. وقتي مي‌گوييم اين جريان خزنده است، يعني جرياني است كه وقتي حضور عيان و آشكارش با منع مواجه مي‌شود، تبديل به جريان خزنده مي‌شود و در قالب يكسري نظريات كه نزديك به افكار آنهاست، خود را نشان مي‌دهد. معتقدم بخش اعظم افراطي‌گري‌هاي فراقانوني كه الان وجود دارد، فقط در قالب اين جريان قابل توجيه است. زماني كه از راس دستگاه قضا تا مرتبطين و كارشناسان حوزه قضا و سياست سعي مي‌كنند يك سياست آرام را پيش بگيرند، يك جرياني سعي مي‌كند يك شتابي را به قوه قضاييه براي تعجيل در برخي اقدامات تحميل كند. اين جريان سعي مي‌كند فضا را منحرف كند. كلا فراقانوني بودن بخشي از سياست حجتيه است. رفتارهاي فراقانوني، بي‌توجهي به قانون، سرعت بخشيدن به نابساماني‌ها و برخورد خودسرانه بخشي از تفكرات سياسي آنهاست. سعي مي‌كنند به صورت خودسرانه اين اختلافات را افراط‌گرايانه يا حتي به صورت خونين حل كنند كه از ويژگي‌هاي انجمن حجتيه‌اي است كه وجهه خزنده همان انجمن حجتيه است كه سال‌هاست از مديريت سياسي كشور منع شده اما هيچ وقت آثار عملي آن از بين نرفته است. معتقدم اسلام دين رحماني است و توام با تساهل و مدارا؛ اگر با جنبه‌هاي رحماني اسلام نظام سياسي شكل بگيرد، خيلي از اختلافات حل و بسياري از چالش‌ها قابل پيشگيري مي‌شوند. اما فرقه‌هاي افراطي معمولا توسط جريانات مختلف مصادره مي‌شوند؛ حالا تحت عنوان نفوذ هم ممكن است باشد، سابقه هم داشته كه تاكيد شده انجمن حجتيه متاثر از جريان نفوذ است.
سایر اخبار این روزنامه
آرژانتين چقدر طرفدار دارد!
تفكرحجتيه‌اي مي‌خواهد اختلافات را افراط‌گرايانه يا حتي خونين حل كند
افزايش نا اميدان از بازار كار
آنچه چين بايد در مورد سه جزيره ايراني مي‌دانست
نويسنده در سفر مصالح كارش را جست‌وجو مي‌كند
بلا تكليفي عروس زاگرس
رقابت سه طيف براي تصاحب رياست ديوان محاسبات
مبناي روابط خارجي
نقش رانه زندگي در خيزش انسان‌ها
روايت روزهاي سياه
فعال‌نمايي در امر آلودگي هواي تهران
تجديدنظر به نفع صيانت از حقوق متهم
در نقد رويكرد فلسفي به مسائل اجتماعي
