چالش های برجامی

سیدحسین سجادی
بیش از یک دهه بود که سیاست ایالات متحده، بر بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته ای تمرکز داشت، اکنون گفت وگوهای هسته‌ای، کنار گذاشته شده است. یک درامای فوری تر، یعنی خیزشی که به سرعت گسترش می یابد، جای منازعه هسته ای را گرفته است.
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، چند روز پیش گفت: «گفت وگوهای هسته ای در دستور کار قرارندارد. استادان ایرانی دانشگاه می‌گویند که این خیزش در دوران جمهوری اسلامی، بی سابقه است.
سوزانه مالونی Suzanne Maloney از موسسه بروکینگز می گوید: اراده گسترده ای در میان جوانان ایرانی شکل گرفته، تا برای بیان خواسته های خود برای تغییر سیستم به خیابان ها بریزند ... و به هیچ وجه با بکارگیری زور، متوقف نشده اند.


واقعیت قابل توجه این است که ایالات متحده و دیگر دولت های خارجی، نمی توانند کار چندانی برای کمک به یک خیزش در ایران انجام دهند. همان‌طور که در جریان خیزش عربی که در سال 2010 آغاز شد، آموختیم، توان آمریکا برای نفوذ بر رخدادهای در دیگر کشورها، محدود است.
 این یک ماجرای ایرانی است و خارجی‌ها فقط رهگذرانِ تماشاچی هستند. غرب با تمام  توان از تحریم ها علیه ایران استفاده کرد و ایران به راحتی از سونامی تحریم‌ها عبور کرد به‌طوری‌که دیگر تحریم، اهرم چندانی به حساب نمی‌آید.
تحریم‌ها یک تاثیر دیگر هم بر سیاست آمریکا داشته است: از نظر سیاسی، دست کم در حال حاضر، گشایش در تحریم‌ها را برای دولت آمریکا، ناممکن کرده است. اگر تهران، ناگهان بگوید که موافق امضای توافق هسته ای شده است، دولت آمریکا باید بسیاری از تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را بردارد. میلیاردها دلار از دارایی های فریزشده، به خزانه ایران سرازیر می شود و ایران برای فروش نفت خود در جهان، آزاد می شود.
این وضعیت، دولت بایدن را در یک تنگنا گیرمی‌اندازد. آنها هنوز خواهان یک توافق هسته ای با ایران هستند؛ آنها فکر نمی‌کنند که درحال حاضر بتوانند، گام پایانی را بردارند. در این میان، ایران اعلام کرده که در سایت «فردو» هم دست به غنی سازی 60درصد می‌زند، ضمن آنکه غنی سازی در دیگر سایت هسته ای خود را نیز گسترش می دهد.
برنامه‌های تازه غنی سازی ایران، چرخه تشدیدی را که قرار بود گفت وگوهای هسته ای از آن جلوگیری کند، تندتر کرده است.
در اسرائیل هم یک دولت تندرو سر کار می آید که از هم اکنون درباره گزینه نظامی علیه ایران حرف می زند. به این ترتیب، هرچند که توافق هسته‌ای، اکنون از دستور کار خارج شده اما مشکلی که قراربود با این توافق چاره شود، تبدیل به بحرانی برای غربی‌ها شده‌است که تاخیر هرچه بیشتر بایدن غربی‌ها را دچار چالش‌های جدی خواهدکرد.