برقراری رابطه تهران- ریاض خیلی دور خیلی نزدیک!

آرمان ملي- احسان اسقايي: ايران و عربستان دوکشور مهم منطقه غرب آسيا از چند سال قبل در قطع روابط ديپلماتيک قرار دارند. اين دو کشور در عرصه معادلات امنيتي در منطقه خاورميانه از جايگاه با اهميتي برخوردارند. به طوري که عراق که اين روزها درتلاش است در مسير توسعه شتاب بيشتري به چرخ‌هاي خود بدهد، دوري اين دو کشور را به ضرر توسعه و امنيت پايدار خود دانسته، از اين منظر از چند سال قبل و در دولت روحاني تلاش‌هايي را به منظور برقراري روابطه ديپلماتيک بين تهران و رياض انجام داد و در سطح امنيتي شش دوره گفت‌وگو بين ماموران امنيتي تهران و رياض در منطقه سبز بغداد را برگزار کرد و اعلام شد بغداد آمادگي دارد که مقامات ديپلماتيک تهران و رياض را به عراق دعوت کند تا بيانيه آغاز روابط ديپلماتيک دو کشور در بغداد قرائت شود. ارتباط ايران و عربستان آنقدر براي بغداد از اهميت برخوردار است که در سفر نخست وزير عراق شياع السوداني به تهران وي با عالي ترين مقامات ايران در اين زمينه گفت وگو کرد.
سايه رابطه با چيـــن بر روابط تهران-رياض
هرچند مقامات ديپلماتيک تهران و رياض بارها اعلام کردند که از برقراري رابطه استقبال مي‌کنند اما هربار به دلايلي اين مورد محقق نشد. يک‌بار به رغم اينکه طرفين دائما از برقراري رابطه سخن به ميان مي‌آوردند اما بحران‌هايي که پيرامون جريان صدر در عراق به وجود آمد موجب شد، برقراري رابطه بين دو کشور به تعويق بيفتد. اخيرا نيز البته نه توسعه روابط اقتصادي چين و عربستان بلکه امضاي شي‌جين پينگ بر پاي يک بيانيه ضدايراني از سوي شوراي همکاري خليج فارس موجب شد، اخلال‌هايي در برقراري رابطه بين تهران و رياض حاصل گردد.
اخطار به چين و رابطه با عربستان


هرچند چين با ارسال يک نماينده به تهران بعد از موضع‌گيري شي جين پينگ عليه ايران در رياض تلاش کرد که دل تهران را به دست آورد اما کارشناسان سياسي و برخي ديپلمات‌ها اخطارهايي را در اين رابطه در جرايد اعلام کردند وگلايه‌هايي از سوي مقامات تهران به چين اعلام شد. براي نمونه برخي مسئولين با ارسال اين خبر که آيا مناسب است که ايران نيز در مورد جزيره تايوان موضع گيري کند، اخطارهاي گاه و بيگاهي را به چين مخابره مي‌کنند. اخيرا سيدکمال خرازي رئيس شوراي راهبردي روابط خارجي نيز پيرامون مواضع اخير شي جين پينگ اعلام کرده است:«اخيرا رئيس جمهور چين از منطقه ديدار داشت و ما از اين ديدارها استقبال مي‌کنيم که در جهت طرح جاده و کمربند سرمايه‌گذاري بيشتري در اين کشورها صورت و منطقه ما توسعه بيشتري يابد ولي خطايي که رخ داد ورود به مباحث سياسي و تماميت ارضي کشورمان بود البته آنها سعي کردند اين خطا را جبران کنند. ولي اين خطا به مثابه اين بود که ما هم بياييم راجع به وضعيت تايوان که جزو خاک چين است اظهارنظر کنيم.» البته پيش از اين و همزمان بعد از بيانيه شوراي همکاري خليج فارس اميرعبداللهيان وزير امور خارجه کشورمان در واکنش به چيني‌ها در توئيتي اعلام کرده بود: «جزاير سه‌گانه ابوموسي، تنب‌کوچک و تنب‌بزرگ در خليج‌فارس ، اجزاي جدايي ناپذير خاک پاک ايران است و به اين مام ميهن تعلق ابدي دارد. در ضرورت احترام به تماميت ارضي ايران با هيچ طرفي تعارف نداريم» البته اميرعبداللهيان وزير خارجه کشورمان در حاشيه سومين مجمع گفت‌وگوي تهران در جمع خبرنگاران با اشاره به حضورش در نشست امان (بغداد2) که قرار است امروز در اردن برگزار شود، گفته است: به نظر ما نشست دوم بغداد مي‌تواند در ايجاد فضا براي برون رفت از چالش‌هاي موجود در منطقه گامي رو به جلو باشد و پيام مهم اين نشست بايد تمرکز بر همکاري‌هاي منطقه‌اي بدون دخالت‌هاي بيگانگان باشد. وي در پاسخ به اين سوال که آيا در حاشيه اين نشست با وزير خارجه عربستان نيز ديدار و رايزني خواهد داشت، گفت: گفت‌وگوها با عربستان در مسير قبلي خود تداوم پيدا مي‌کند و ما در مسير ديپلماسي رسمي آمادگي داريم که هر زمان که طرف سعودي آمادگي داشته باشد نسبت به بازگشايي سفارتخانه‌هاي دو کشور و بازگشت روابط دو کشور به حالت عادي حرکت کنيم.
در نهايت....
به نظر مي‌رسد تهران و رياض به اين نتيجه رسيده‌اند که قطع روابط ديپلماتيک نه‌تنها نفعي براي اين کشورها ندارد بلکه معادلات امنيتي و سياسي منطقه را پيچيده‌تر مي‌کند. البته اين نکته نيز قابل بيان است که در چند روز گذشته و با سفر هياتي از آژانس به تهران و برخي موضع‌گيري‌هاي مقامات اروپايي و غربي مي‌توان به اين نتيجه رسيد که غربي‌ها هم بعد از اينکه فضاي داخلي تهران آرام گرفته در حال دست و پا زدن براي آغاز مذاکرات با تهران هستند. از اين منظر عربستان که به نوعي در انتظار است که مشاهده کند که روابط ايران با غربي‌ها چه خواهد شد بدش نمي‌آيد قبل يا درحين بازگشت غربي‌ها و ايران به برجام با تهران روابط ديپلماتيک برقرار کند.