تحمیل هزینه تحریم نفت و گاز ایران به مردم اروپا

 مقامات اروپا در حالی سرنوشت مردم قاره سبز را به تصمیمات واشنگتن گره زده‌اند که صرفاً بحث خداحافظی با استقلال این قاره نیست، بلکه صحبت از وضع زندگی چندین کشور عضو اتحادیه اروپا در «زمستان سخت» پیش‌روست و آنچه مسئولان اروپا برای آرام کردن شهروندان‌شان می‌گویند، بیشتر گفتاردرمانی است و مطابق واقعیت نیست. احتمالاً مردم اروپا می‌دانند «که ره تاریک و لغزان» و «سرما سخت سوزان است» و فریب‌شان می‌دهند، «بر آسمان این سرخی بعد از سحرگه نیست». همین چند روز پیش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از تارنمای اویل‌پرایس نوشت: «به‌رغم لفاظی مقام‌های اروپایی مبنی بر آمادگی شبکه‌های گاز کشور‌های قاره سبز در آستانه فصل سرد سال، رئیس اداره گاز آلمان اذعان کرد فقط چند روز سرمای شدید کافی است تا مصرف گاز طبیعی افزایش یابد و ذخایر گاز اروپا به اتمام برسد».  حمایت مقامات اروپا از تنش اوکراین و روسیه و تلاش برای تحریم روسیه، باعث شده است در جایگزینی نفت و گاز روسیه دچار مشکل شوند، چرا که اروپا پیش‌تر به دستور واشنگتن برای تحمیل تحریم‌های ضدانسانی علیه ایران و ونزوئلا «چشم» گفته و همچنان درصدد اجرای فرامین امریکاست؛ بنابراین کیفیت زندگی مردم اروپا گروگان امریکا شده است.  محسن شرافتی‌نیا، پژوهشگر مسائل اقتصادی در همین زمینه به «جوان» می‌گوید: «با بررسی آمار مرتبط با تولید گاز جهان متوجه می‌شویم که از ۱۸۷ هزارمیلیارد مترمکعب ذخایر ثابت گاز طبیعی در جهان، ۲۶ درصد آن در روسیه، ۲۲ درصد آن در ایران، ۱۴ درصد در قطر و مابقی آن در ۱۰۰ کشور دنیا با درصد تولید اندک ذخیره شده است. ظرفیت تولید و ذخیره بیش‌تر از ۶۰ درصد گاز طبیعی در منطقه قفقاز و غرب آسیا این هشدار را به جهان صادر می‌کند که کشور‌هایی نظیر ایران و روسیه دارای مزیتی هستند که هیچ‌گاه نمی‌توان آن را نادیده گرفت و تبعات این اقدام حتماً فصل سرما را بر آنان سخت می‌گذراند. زمستان سخت که در ماه‌های گذشته بحث‌های زیادی را به همراه داشته از جمله تجربه‌های درس‌آموز آلمان و اتحادیه اروپا خواهد بود که در تاریخ به ثبت می‌رسد، هرچند که تاکنون آلمانی‌ها با اقداماتی نظیر افزایش قیمت انرژی، اصلاحات مصرفی و پرکردن ذخایر از خط لوله نروژ سعی در برآورده کردن نیاز‌های خود در حوزه گاز طبیعی داشته‌اند، اما براساس تحلیل‌های صورت گرفته این اقدامات مکفی نخواهد بود و حتماً مشکلاتی را تاکنون برای این کشور به به‌وجود آورده است و در ادامه با مشکلاتی روبه‌رو خواهند شد». این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: «پس از جنگ اوکراین، اتحادیه اروپا با طی کردن مسیر مبهم امریکا اقدام به تحریم روسیه کرد که از چالش‌های این اقدام قطع انتقال گاز از روسیه به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده و ذخیره‌کننده گاز به کشور‌های عضو این اتحادیه شد. بی‌شک نادیده گرفتن نقش دو کشور روسیه و ایران در بازار جهانی گاز امری ناممکن است و کشور‌هایی که سیاست تقابل با این دو کشور را در پیش بگیرند قطعاً با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند. بسیاری از مصرف‌کنندگان آلمانی پس از قطع خط لوله نورد استریم نگران روز‌های زمستان که به تازگی شروع شده، هستند. قیمت گاز در این کشور در حال رشد بی‌سابقه است به طوری که پیش پرداخت‌ها در برخی موارد هشت برابر شده است. در مجموع اگر بخواهیم زیان‌های ناشی از تحریم روسیه را ارزیابی کنیم، شاید زیان‌هایی به کشور روسیه مترتب ساخته، اما در این بین در زمینه انرژی قطعاً کشور‌های تحریم‌کننده جزو بازندگان محسوب می‌شوند و چاره رفع این مشکل در پیوند زدن مجدد منافع با تولیدکنندگان عمده گاز همچون ایران است.  شرافتی‌نیا در ادامه به ظرفیت صادراتی گاز ایران اشاره می‌کند و می‌افزاید: «آنچه اکنون برای ما با اهمیت محسوب می‌شود، افزایش مزیت نسبی این نعمت خدادادی با استفاده از ظرفیت‌های حوزه اکتشاف و صدور است. با توجه به این واقعیت که بسیاری از منابع گاز طبیعی در جهان دور از مراکز تقاضا هستند، صادرات و فروش گاز به وسیله راهکار‌های جدید همراه با کاهش هزینه‌ها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اهمیت این مسئله باعث ایجاد روش‌های مختلف صادرات و فروش گاز طبیعی شده است. یکی از مهم‌ترین و آسان‌ترین راه‌های صدور گاز طبیعی به ویژه برای نواحی همسایه و نزدیک به هم، انتقال گاز از طریق خط لوله است.» شرافتی‌نیا درباره چگونگی انجام این مهم می‌افزاید: «در این روش پس از تعیین قطر خط لوله، مقدار گازی که به وسیله فشار انتقال می‌یابد، مشخص می‌شود و به منظور بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت خطوط لوله و افزایش بازدهی در نقاط مصرف و امکان تکمیل و توسعه شبکه‌های شهری و خطوط صادرات گاز، از ایستگاه‌های تقویت فشار در طول خط لوله استفاده می‌شود. پستی و بلندی‌های کف دریا، شرایط سخت نصب و نگهداری خطوط و لزوم تقویت فشار در طول مسیر، برای فواصل بیش از ۲ هزار مایل غیر اقتصادی هستند. به این ترتیب هزینه‌های نصب خط لوله بسته به موقعیت مکانی (پستی و بلندی‌ها، دوری و نزدیکی به ذخایر) و همچنین تعداد ایستگاه‌های تقویت فشار، به طور متوسط یک تا ۵ میلیون دلار و یا بیشتر به ازای هر مایل است. درفرایند مایع‌سازی حجم گاز حدود ۶۰۰ مرتبه کاهش می‌یابد، بنابراین می‌توان گاز را به صورت مایع، برای عرضه به بازار‌های دوردست و مکان‌هایی که امکان انتقال گاز از طریق خط لوله میسر نیست، حمل کرد. تبدیل به گاز طبیعی فشرده شده و هیدرات گاز طبیعی از روش‌های دیگری است که به صادرات آن کمک می‌کند.» این پژوهشگر مسائل اقتصادی درباره الزامات صادرات گاز نیز می‌گوید: «براساس آمار‌های منتشر شده متوسط سرانه مصرف گاز در ایران ۷/۶ برابر سرانه مصرف دنیاست و مصرف گاز در ایران به اندازه دو برابر اتحادیه اروپاست. این آمار‌ها نشان می‌دهد اگر مسئولان بخواهند در حوزه صادرات گازطبیعی تصمیم جدی بگیرند، قبل از آن نیاز است مصرف داخل را کنترل و بهینه کنند، البته این تلقی اشتباه است که بخش عمده این مصرف از بخش‌های صنعتی نشئت می‌گیرد. آمار‌ها نشان می‌دهد در سال گذشته مقدار گاز مصرفی در بخش‌های نیروگاهی، صنایع عمده، خانگی و تجاری ۹/۷۸۸ میلیون مترمکعب در روز بوده که ۱/۱۱۶ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها و ۵/۱۰۶ میلیون مترمکعب به صنایع عمده کشور تحویل شد و سهم بخش خانگی و تجاری از این مقدار ۳/۵۶۶ میلیون مترمکعب گاز بوده که عدد بسیار قابل‌توجهی است، البته بر اساس بررسی‌های صورت گرفته توسط شرکت گاز ایران، بعضی از واحد‌های تجاری بدمصرف تلقی می‌شوند و مصرف این واحد‌ها در یک روز برابر مصرف یک ماه واحد‌های نظیر خود یا واحد‌های خانگی است.» شرافتی‌نیا خاطرنشان می‌کند: «اکنون مزیتی به نام گاز طبیعی در کشورما قرار گرفته است که از نظر مقدار ذخیره شده، مجموع ذخایر ۵۰ کشور دنیا با ما برابری می‌کند. درصورتی می‌توان از این مزیت به عنوان عامل ایجاد قدرت و ثروت استفاده کرد که مسئولان با اتکا به روش‌های دانش‌بنیان به صدور گاز بپردازند و در داخل هم‌میهنان با مصرف بهینه به تداوم بهره‌مندی از این سوخت پاک کمک کنند.»