محمدرضا پورابراهیمی
رییس کمیسون اقتصادی مجلس

با عرضه خودرو از شیوه‌های غیرشفاف و بی‌قاعده همچون قرعه‌کشی به بستر شفاف و نظام‌مند بورس کالا شاهد حذف رانت و شفاف شدن معاملات هستیم و در این میان عده‌ای برای انتقال معاملات به روش‌های غیرشفاف و بازگشت رانت و فساد تلاش می‌کنند. عرضه خودرو در بورس کالا، فراهم شدن یک بازار شفاف در حوزه اقتصادی و تفکیک از یک بازار غیر شفاف است، با عرضه خودرو در بورس کالا میزان عرضه، تقاضا و قیمت‌ها به صورت شفاف بر روی تابلو اعلام می‌شود و توسط طرف تقاضا قابل احصاء، پیگیری و شناسایی خواهد بود، اما در مدل‌های ثبت نامی قبلی بسیاری از فاکتورهای معامله قابل رصد و پیگیری نبود. در حقیقت عرضه خودرو در بورس کالا، حذف فضای مبتنی بر رانت قیمتی است که به واسطه دستوری بودن قیمت‌ها ایجاد شده بود و در آن شیوه مشخص نبود مابه‌التفاوت قیمت درب کارخانه و بازار آزاد به چه افرادی می‌رسد. سوابق و تجربه نشان می‌دهد که عرضه خودرو به شیوه‌های قبلی از جمله قرعه‌کشی نمی‌تواند کمکی به مصرف کنندگان واقعی باشد، در این راستا حتی بسیاری از متقاضیان امکان ورود به سامانه قرعه‌کشی نداشتند و یا شانس بسیار اندکی نیز برای خرید به وجود می‌آمد که این امر از معایب بازار خودرو در سال‌های اخیر بوده و دلیل اصلی آن عدم وجود بازار شفاف بود. نتیجه استفاده از روند قرعه‌کشی عرضه خودرو در بازار، تبدیل بخشی از قیمت گذاری‌ها در بازار به رانت برای دلالان است، این مساله به عنوان چالش اساسی در این حوزه تلقی می‌شد که عرضه خودرو در بورس کالا کمک کرد تا ضمن حذف فضای دلالی و واسطه‌گری، قیمت‌ها برای خریدار به صورت شفاف متناسب با عرضه و تقاضا تعیین شود و از سوی دیگر فروشنده می‌تواند از این طریق قیمت‌های واقعی را در صورت‌های مالی خود اعلام کند. بورس کالا امکان برنامه‌ریزی برای تقاضای مصرفی کشور از طریق روش‌های مختلف را فراهم می‌کند که این اتفاق می‌تواند کمکی در پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کشور برای تقاضا و نیاز کشور باشد. بورس کالا بازاری شفاف برای اقتصاد کشور است و باید مورد ارزیابی مثبت قرار گیرد، از نگاه ما اصل افزایش قیمت‌هایی که طی چند روز گذشته با توجه به شرایط کشور در بازار رخ داده قابل قبول نیست و افزایش بی‌رویه قیمت خودرو نیازمند یک بازنگری در نحوه مدیریت عرضه و تقاضا در کشور است؛ چراکه بخشی از این تقاضا تبدیل به تقاضای غیرمصرفی شده است. افزایش قیمت خودرو در بازار ناشی از عواملی مانند عدم اجرای تعهدات عرضه‌کنندگان خودرو، تغییرات نرخ ارز، حرکت بخشی از سرمایه‌ها به سمت بازار خودرو و ایجاد تقاضای کاذب سرمایه گذاری است. البته حوادث اخیر در کشور اثر منفی در اقتصاد کشور داشت؛ چراکه همواره مراودات اقتصادی در آن زمان با کاهش همراه می‌شود و میزان ورود و خروج منابع کاهش خواهد یافت. برخی نمایندگان نسبت به عرضه خودرو در بورس کالا نظر منفی داشته‌اند، کنار گذاشته شدن عرضه خودرو در بورس به معنای جایگزینی و استفاده از یک بازار غیرشفاف است که در آن مسایل مربوط به فساد، رانت و بسیاری از موضوعات مربوط به عدم شفافیت رقم خواهد خورد؛ بنابراین شرایط روشن است و باید بین یک بستر شفاف و قابل رصد و بازار بی‌قاعده و غیرشفاف یکی را انتخاب کنیم که این جریان اصلاح فرآیندها از چند ماه پیش آغاز شده است.