روزنامه ایران
1401/10/05
دیپلماسی فعال ایران در نشست بغداد 2
یادداشتعلیرضا عنایتی
مدیرکل خلیج فارس وزارت امور خارجه و دستیار وزیر
۱. دومین کنفرانس همکاری و مشارکت بغداد، سه‌شنبه 29 آذر 1401 با حضور رؤسا و نمایندگان 12 کشور و 5 سازمان منطقه‌ای و بین‌المللی در بحرالمیت اردن، در تداوم نشست بغداد1 با هدف حمایت از امنیت و حاکمیت عراق، تقویت همکاری منطقه‌ای با عراق در عرصه‌های گوناگون از جمله مبارزه با تروریسم، امنیت غذایی، امنیت آبی و انرژی و ... همچنین تقویت سازکارهای همکاری منطقه‌ای برای تحقق امنیت در منطقه برگزار شد.
۲. جمهوری اسلامی ایران در امتداد نگاه خود به امنیت منطقه، توسعه و پیشرفت جمعی را در گرو رسیدن به الگوی همکاری منطقه‌ای تعریف کرده است و معتقد است این مهم تنها از طریق گفت‌و‌گو میان کشورهای منطقه به دست می‌آید. در این نگاه، منطقه ظرفی یکپارچه و بهم پیوسته است که سرنوشتی مشترک را برای همه در پی دارد. برای رفع مشکلات، سوء‌تفاهم‌ها و حرکت در مسیر پیشرفت و ثباتی پایدار، گفتوگوهای همه‌جانبه میان کشورهای منطقه، اصلی ضروری است. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران امنیت و ثبات عراق را بخش لاینفک امنیت و ثبات ایران و منطقه می‌داند و در حمایت و پشتیبانی از کشور دوست و برادر عراق از هیچ کمکی دریغ نکرده است.
۳. جمهوری اسلامی ایران دارای پیوستگی عمیق تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی و... با کشور عراق است و همواره خواهان عراقی با ثبات، امن، قدرتمند و ایفاگر نقش سازنده در تحولات منطقه بوده است. در این چهارچوب بویژه از سال 2003 جمهوری اسلامی ایران نقش سازنده و مؤثری در تسهیل روند سیاسی و ثبات این کشور داشته است فارغ از اینکه چه کسی یا چه حزبی به قدرت می‌رسد و خواستار اعمال حاکمیت تمام عیار عراق بر همه خاک خود بوده است. ایران در مبارزه با تروریسم داعش با تمام توان و امکانات در کنار دولت و ملت عراق بود، شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس به عنوان دو فرمانده بزرگ نشانگر این است که مردم ایران وعراق در کنار یکدیگر در مقابله با تروریسم ایستادگی می‌کنند. اوج این مناسبات مردمی در مراسم شکوهمند اربعین حسینی و میزبانی بسیار عالی دولت و ملت عراق از زائرین امام حسین(ع) بویژه زائران ایرانی متجلی شده است. تعاملات تجاری و بازرگانی دو کشور در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه‌های نفت و گاز، خطوط انتقال برق، مبادلات بانکی، توسعه راه آهن و... در دهه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.
۴. عراق در برقراری صلح و ثبات در منطقه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و نقش فعالانه اخیر آن در جهت برقراری گفتوگوهای منطقه‌ای با حمایت ایران مواجه بوده است. موفقیت عراق در زمینه گفتوگوهای منطقه‌ای می‌تواند هم آغازگر فصل نوینی در سیاست خارجی و منطقه‌ای عراق باشد و هم فضای منطقه را بهبود دهد. گفتوگوهای بغداد فرصتی را فراهم کرد که در حاشیه و متن اجلاس، گفت‌و‌گوهایی با کشورهای منطقه صورت بگیرد و تبادل نظرهای دوستانه‌ای صورت بپذیرد. موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران تأمین امنیت منطقه از کشورهای منطقه است و از هر طرح و ابتکاری که به افزایش همکاری‌ها میان کشورهای منطقه منجر شود حمایت می‌کند و در همین راستا در گذشته با طرح ابتکارهای متعدد از جمله ابتکار صلح هرمز آمادگی خود را جهت مشارکت و همکاری برای امنیت پایدار در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی ابراز داشته است. منافع و امنیت همه کشورهایی که در راه تجارت از این منطقه استفاده می‌کنند در پرتو شرایط عادی تأمین میشود تا در پرتو نظامی کردن منطقه.
۵. در دو نشست بغداد حضور ایران به عنوان یک بازیگر بزرگ منطقه‌ای را میتوان پر اهمیت ارزیابی کرد. دعوت از ایران و تأکید بر حضور آن در این نشست حکایت از این دارد که برخلاف تلاش برخی از کشورهای غربی برای به انزوا کشاندن ایران در عرصه بین‌المللی و منطقه، تهران بازیگری غیرقابل اجتناب است و حضور آن برای کمک به فرایندهای منطقه‌ای و بین‌المللی یک ضرورت است. ایران در این نشست با ارائه ابتکارهای عملیاتی در خصوص ریزگردها و مسائل ترانزیتی برخلاف سایر سخنرانی‌ها که عمومی بودند، با رویکردی عمل‌گرایانه و واقع‌بینانه برای حل بحران‌های منطقه بر ایفای نقش مؤثر خود تأکید کرد. این امر نمایش مجدد این مسأله است که دیپلماسی به دنبال گشایش منافذ مسدود شده، حل موضوعات لاینحل از طریق گفت‌و‌گو و تأمین منافع بازیگران منتفع می‌باشد.
۶. کلید بسیاری از مسائل در منطقه، در دستان اهالی و بازیگران منطقه‌ای است و نباید آن را نزد بازیگران فرامنطقه‌ای و مخرب جست‌و‌جو کرد. در جریان و نوع نگاه حاکم بر نشست بغداد بر اساس دو محور اساسی گفت‌و‌گو یعنی حمایت از حاکمیت، امنیت و ثبات عراق و توسعه سازکارهای همکاری، به نظر می‌رسد برخی از کشورها منطقه نگاه گذشته خود را تا حدودی تصحیح کرده‌اند.
