برجام و دورنمای مثبت مذاکرات وین

حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسائل بین‌الملل  
 
دیدار اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی با جوزپ بورل، مسئول هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه نشست بغداد 2 در امان - پایتخت اردن-  بار دیگر این گمانه‌زنی را تقویت کرد که مذاکرات ایران و کشورهای 1+4 به‌رغم وجود پاره‌ای اختلافات بزودی از سر گرفته خواهد شد. در این دیدار جوزف بورل، مسئول هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به دورنمای از سرگیری مذاکرات ایران و طرف‌های اروپایی ابراز خوشبینی کرد و یادآور شد که چاره‌ای جز پذیرش محوریت توافقنامه برجام وجود ندارد. گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که کشورهای اروپایی پس از عبور ایران از حوادث اخیر و شکست بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای این بحران درصدد ترمیم مناسبات خود با تهران برآمده‌اند. تغییر نگاه کشورهای اروپایی نسبت به ایران و اظهارات تعدیل شده اخیر
امانول مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه پیرامون دیدار با برخی مخالفان جمهوری اسلامی در خارج نشان می‌دهد که اروپا در تلاش است تا از رهگذر روزنه مذاکرات وین به دروازه‌های ایران نزدیک شود. وزیر خارجه ایران نیز صریحا اعلام کرد که جمهوری اسلامی تمایل دارد تا به میز مذاکرات در وین بازگردد اما این مذاکرات باید سقف زمانی مشخصی داشته باشد. طبیعی است عوامل دیگری کشورهای اروپایی را به سمت تمایل به بازگشت به میز مذاکره با ایران در وین مجبور ساخته که این عوامل می‌تواند روند مذاکرات را به سود ایران تغییر دهد. طولانی شدن بحران اوکراین و قطع صادرات گاز روسیه به کشورهای اروپایی و آغاز یک زمستان بسیار سرد و طاقت فرسا کشورهای اروپایی را ناچار ساخته تا در صدد جایگزینی گاز روسیه برآیند. گاز ایران می‌تواند تا حدود زیادی نیازهای روزافزون کشورهای عضو اتحادیه اروپا به‌ویژه انگلیس، فرانسه و آلمان را برطرف کند زیرا قطع ناگهانی گاز روسیه به اروپا برای این کشورها غافلگیر کننده بود. از سوی دیگر در حوزه منطقه‌ای دیدار تاریخی وزیر خارجه ایران با همتای سعودی خود فیصل بن فرحان در حاشیه نشست بغداد 2 نشانه جدیدی از کاهش احتمالی تنش‌ها بین تهران -  ریاض تلقی می‌شود. هر چند سیاست‌های عربستان نسبت به ایران همواره تاکتیکی و غیرشفاف است اما با وجود سیاست‌های تخریبی عربستان علیه ایران ومحور مقاومت، ایران هیچگاه دست دوستی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را رد نکرده است. اگر مذاکرات ایران وعربستان که از فروردین ماه سال گذشته در بغداد آغاز شده وپس از حوادث اخیر ایران متوقف شده، بار دیگر از سر گرفته شود قطعا فضای منطقه به سمت تفاهم و همگرایی بیشتری حرکت خواهد کرد. اکنون توپ در زمین عربستان است که اگر این کشور از سیاست‌های تهاجمی خود نسبت به ایران فاصله بگیرد مناسبات دو کشور بر روی ریل حقیقی و واقعی خود قرار خواهد گرفت. یکی از روشنفکران عرب این نکته کلیدی را مطرح کرده که عربستان به عنوان یک کشور اسلامی سنتی چگونه می‌تواند با چین که یک کشور کمونیستی غیر موحد است رابطه بر قرار کند اما چرا نمی‌تواند با یک کشور اسلامی تاثیرگذاری مانند ایران رابطه دوستانه داشته باشد؟