روزنامه آرمان ملی
1401/10/07
بازار کاغذ «سلطان»بردار نیست
آرمان ملی- هادی حسینی‌نژاد: کاغذ، اصلی‌ترین نهاده تولید در چاپ کتاب است و بیشترین هزینه تولید در چرخه نشر نیز صرف خرید کاغذ میشود. با این اوصاف، طبیعی است که نوسان قیمت کاغذ، به‌خودی خود و صرف نظر از افزایش هزینه‌های قبل و بعد از چاپ کتاب، نقش بسزایی در افزایش قیمت کتاب داشته باشد. از سوی دیگر، ایران با مصرف سالانه 380 هزار تن کاغذ تحریر، بخش عمده مصرف خود را از طریق واردات تامین می‌کند؛ زیرا کارخانه‌های کشور، چه به لحاظ کمی و چه از منظر کیفیت، جوابگوی نیاز داخلی به این کالای استراتژیک نیستند. پرواضح است که در چنین شرایطی، سیر صعودی نرخ ارز در سال‌ها و ماه‌های اخیر، مستقیما روی قیمت کاغذ و کتاب، تاثیر گذاشته باشد. قیمت هر بند کاغذ در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، با فراز و نشیب‌های متوالی رکورد یک میلیون و 300 هزار تومان را نیز زده است و طبق اطلاعات منتشر شده از سوی خانه کتاب، قیمت متوسط کتاب در آبان‌ماه سال جاری، 106 هزار تومان گزارش شده است؛ حال آنکه این عدد در آبان‌ماه سال گذشته، 61 هزار تومان گزارش شده بود. با این اوصاف، در شرایطی که شاهد رکوردشکنی‌های تازه‌ای در بازار ارز هستیم، نگرانی‌ها در میان ناشران و دست‌اندرکاران بازار کتاب، شدت گرفته ؛ خصوصا که شواهد و قرائن نشان می‌دهد توزیع کاغذ با نرخ دولتی نیز از این نگرانی‌ها نکاسته است. اما در بازار کاغذ چه خبر است؟ برای پاسخ به این سوال، گپ و گفت کوتاهی با حمید نیکدل، رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوای تهران داشته‌ایم که در ادامه مشروح آن را از نظر می‌گذرانید. شرايط بازار را چطور مي‌بينيد؟ دليل اصلي رشد تصاعدي قيمت کاغذ در سال‌ها و ماه‌هاي اخير چيست؟واقعيت اين است که به دليل تحريم‌ها و نوسانات قيمت ارز، امکان پيش‌بيني آينده بازار کاغذ وجود ندارد. البته اين وضعيت در ساير بازارها نيز مشابه است و افزايش قيمت‌ها نيز تابع همين شرايط است. در نظر داشته باشيد که حدودا 70 درصد از اقلام کاغذ و مقوايي که در بازار خريد و فروش مي‌شود، وارادتي هستند؛ بنابراين مستقيما از افزايش نرخ ارز، تاثير مي‌پذيرند. به‌عنوان مثال، در همين ايام افزايش قيمت کاغذ تحرير به بالاي يک ميليون تومان را شاهد هستيم که چالش‌هاي زيادي را هم براي واردکنندگان، هم فروشندگان و مصرف‌کنندگان به‌همراه دارد. علاوه بر قيمت جهاني کاغذ، هزينه‌هاي ديگري مانند هزينه‌هاي حمل و نقل نيز افزايش فراواني داشته که روي قيمت نهايي تاثير مي‌گذارد.
هميشه اين نظريه وجود داشته که بخشي از افزايش قيمت‌ها، متاثر از رفتارهاي سودجويانه، احتکار يا گرانفروشي است. نظرتان در اين‌باره چيست؟
شايد کاغذ و مقوا، از معدود کالاهايي باشد که امکان واردات آن به شکل قاچاق وجود ندارد و مي‌توانم بگويم تقريبا 100 درصد موجودي بازار از مسير قانوني و با پرداخت هزينه‌هاي گمرک و... به دست بنگاه‌هاي فروش مي‌رسد. بنابراين بازار کاغذ و مقوا، يک بازار کنترل شده است و عوامل داخلي با توجه به حجم بالاي مصرف و تناژ‌هاي سنگيني که وارد بازار مي‌شود، نمي‌توانند چندان نقشي در بالا بردن قيمت‌ها داشته باشند. شايد در برخي موارد، تاجري بعد از وارد کردن کاغذ و محاسبه هزينه‌هاي مختلف، متوجه شود به دليل نوسان نرخ ارز، قيمت بازار کمي پايين‌تر از قيمتي است که او به‌عنوان مال‌التجاره، سرمايه‌گذاري کرده است؛ بنابراين طبيعي است که محموله خود را تا زماني که قيمت بازار به سطح مقبول برسد، انبار کند. به نظر من اين احتکار نيست؛ خصوصا در شرايطي که همه چيز در مسير قانوني پيش رفته و اطلاعات کامل از تاجر، نوع و ميزان محموله وارداتي و حتي انباري که محموله در آن تخليه شده، مشخص است. متأسفانه در سال‌هاي قبل شاهد برخوردهاي ناصحيحي در اين زمينه بوديم و اخباري مبني بر دستگيري سلاطين کاغذ شنيده مي‌شد که صدمات جدي به واردات کاغذ وارد کرد. مثلا از کشف انباري خبر مي‌دادند که در آن 50 يا 100 تن کاغذ «احتکار» شده بوده و... که به نظر من اين اقدامات، غيرکارشناسانه بود. دست‌اندرکاران حتي متوجه نبودند ميزان محموله‌هاي مذکور در مقابل مصرف کاغذ سالانه کشور، اصلا به چشم نمي‌آيند و مصرف روزانه برخي از چاپخانه‌ها به تنهايي، بيشتر از حجم محموله‌هايي است که اعلام مي‌کردند. در واقع سلطان کاغذ وجود نداشت و اين رفتارها باعث شد برخي تجار باسابقه و خوشنام با مشکل روبه‌رو بشوند و عمدتا ديگر تمايلي به واردات کاغذ و مقوا نشان ندهند. آزرده‌خاطر شدن آنها صدمات زيادي را به اين بازار وارد کرده و به نظر من بخشي از بي‌ثباتي قيمت‌ها نيز به عدم حضور تاجران سرشناس برمي‌گردد.
با اين وجود، به نظر شما قيمت کاغذ واقعي است يا حباب دارد؟
من حبابي در قيمت‌ها نمي‌بينم. اينکه قيمت در برخي بازه‌هاي زماني، پايين و بالا مي‌رود، عوامل روشني دارد. مثلا همان‌طور که مي‌دانيد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در چندسال اخير، بار ديگر به توزيع کاغذ با نرخ دولتي روي آورده است و برخي از ناشران، نسبت به فروش سهميه خود اقدام مي‌کنند. همين مساله در مقاطعي باعث مي‌شود قيمت کاغذ تحرير پايين بيايد و طبيعي است که پس از مدتي، باز به رقم واقعي خود نزديک شود. ساير عوامل مانند افزايش نرخ ارز و هزينه‌هاي واردات نيز باعث تغيير قيمت‌ها مي‌شود که طبيعي است؛ وگرنه درصد سودي که فروشندگان از مشتريان خود دريافت مي‌کنند، رقم مشخص و البته پاييني است که نمي‌تواند سهمي در افزايش چشمگير قيمت کاغذ داشته باشد.
مساله فروش کاغذ سهميه‌اي که گويا پيشينه دور و درازي هم دارد، چطور قابل حل است؟
به نظر من وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و اتحاديه‌هاي ذي‌ربط؛ از جمله اتحاديه ناشران و کتابفروشان و اتحاديه چاپخانه‌داران بايد نظارت خود را بيشتر کنند و جلوي برخي اقدامات نظير اعلام تيراژ‌هاي غيرواقعي را بگيرند. همچنين پيشنهاد مي‌کنم در تمام ارگان‌هايي که دست‌اندرکار توزيع کاغذ با تعرفه دولتي هستند، يک بازرس از طرف اتحاديه فروشندگان و مقوا حضور داشته باشد. تنها در اين صورت است که مي‌توان جلوي فروش کاغذ از سوي برخي ناشران را گرفت. اتحاديه فروشندگان کاغذ و مقوا نيز اين آمادگي را دارد تا با همراهي نهادهاي مذکور و انجمن واردکنندگان کاغذ، تعاملات لازم را در راستاي کنترل و نظارت بازار داشته باشد. تنظيم بازار، مساله مهمي است که مي‌توان با شناخت نياز بازار به اقلام مختلف و انتقال اطلاعات درست به تاجران، به آن دست يافت.
و در پايان، ارزيابي شما از آينده بازار کاغذ چيست؟
صنف کاغذ و مقوا يکي از صنوف مهم و تاثيرگذار در جامعه و بازار است که به دليل استراتژيک بودن انواع کاغذ و گستره موارد مصرف آن در کشور، نقشي کليدي را بازي مي‌کند. همان‌طور که مي‌دانيد محصولاتي که توليد آنها وابسته به کاغذ است، نقشي اساسي دارند و حتي توسعه تکنولوژي‌هاي ديجيتال در سال‌ها و دهه‌هاي اخير نيز نتوانسته است نياز به اين کالاي استراتژيک را حذف کند. با اين توضيح، رسيدگي به مشکلات موجود در بازار کاغذ را ضروري مي‌دانيم، به سمت اتحاديه‌ها، نهادهاي دولتي، انجمن‌ها و تاجران دست دوستي و همراهي دراز مي‌کنيم و اميدواريم بتوانيم طي جلسات مشترک و با کمک يکديگر، مشکلات موجود در بازار کاغذ را به حداقل برسانيم.
سایر اخبار این روزنامه
باران هم هوا را نشست
«علی دایی» و حاشیه‌های غیرفوتبالی!
«علی دایی» و حاشیه‌های غیرفوتبالی!
حق عقب‌گرد نداریم
حق عقب‌گرد نداریم
باید مراقب قطعنامه احتمالی آژانس بود
باید مراقب قطعنامه احتمالی آژانس بود
بازار کاغذ «سلطان»بردار نیست
معجزه خودروی آب‌سوز
آب که سربالا رود
نگاه‌های مختلف به احیای برجام
200 شهید در تهران ؛ 400 شهید در استان‌ها
کاری از اروپایی‌ها ساخته نیست
مردم با جان خود پای جبهه حق ایستاده‌اند
