روزنامه وطن امروز
1401/10/08
سال عبور از جهان تک قطبی
گروه بین‌الملل: نشریه فارن پالیسی گفت‌وگوی مشروحی با استفان والت، نظریه‌پرداز مطرح رئالیست روابط بین‌الملل و استاد دانشگاه هاروارد درباره ارزیابی سال 2022 که در واپسین روزهای خود به سر می‌برد انجام داده است. این گفت‌وگو درباره طیفی از موضوعات کنونی تاثیرگذار بر نظم جهانی و فضای سیاست بین‌الملل از آینده توافق هسته‌ای با ایران گرفته تا برآمدن چین، جنگ روسیه در اوکراین و سیاست خارجی دولت بایدن صورت گرفته است. فارن پالیسی در مقدمه گفت‌وگوی خود با والت می‌نویسد: سال‌ها بعد، مورخان چگونه سال 2022 را به یاد خواهند آورد؟ یک پاسخ دم‌دستی می‌تواند این باشد که جنگ روسیه در اوکراین بر آن سال تسلط داشت؛ نبردی با پیامدهای جهانی عظیم برای انرژی، غذا، اشاعه هسته‌ای، حاکمیت و دموکراسی. استفان والت، نظریه‌پرداز واقع‌گرا، مدت‌هاست به این نکته اشاره کرده که اگرچه جنگ به خودی خود بسیار مهم است اما مسائل مربوط به تغییرات آب و هوایی، فناوری و قدرت چین به احتمال زیاد مسیر ژئوپلیتیک را در دهه‌های آینده تعیین می‌کند. * جدا شدن راه متحدان قدیمی والت درباره تاثیرات جنگ اوکراین و تسریع عدم تعهد کشورها به دنبال کردن اولویت‌ها و اهداف ایالات متحده می‌گوید: جنگ اوکراین مانند چراغ قوه‌ای بوده که جنبه جدیدی از چشم‌انداز جهانی را روشن کرده است. ما دیگر در دنیای تک‌قطبی نیستیم. ایالات متحده دیگر تنها تعیین‌کننده بازی در شهر نیست و واکنش به جنگ اوکراین متناسب با چنین وضعیتی است. با این حال، من می‌خواهم آن را بیشتر پیش ببرم و بگویم که ما را به سمت اتفاق دیگری می‌برد که سال 2022 رخ داد. ۲ متحد نزدیک ایالات متحده در خاورمیانه - اسرائیل و عربستان سعودی- را در نظر بگیرید. هیچ یک از آنها به ایالات متحده در اوکراین کمک نمی‌کنند. هر دوی آنها رویکردی غیرمتعهدانه در قبال آن اتخاذ کرده‌اند و عربستان سعودی درخواست دولت بایدن مبنی بر افزایش تولید نفت را - به عنوان راهی برای مقابله با تورم و همچنین کاهش درآمدهای روسیه- رد کرد. در همین حال، عربستان سعودی همکاری‌هایش با چین را گسترش داده و اخیراً شی جین پینگ به این کشور سفر کرد و سعودی‌ها مجموعه‌ای از نشست‌ها را با حضور او سازماندهی کردند. استاد دانشگاه هاروارد می‌افزاید: کشورهای دیگر همان‌طور که می‌بینید منافع خود را دنبال می‌کنند و انتخاب‌های خود را خواهند داشت. آنها لزوماً مجبور نیستند فقط در صف واشنگتن قرار گیرند، و این چیزی است که ما باید به آن عادت کنیم. 2022 شروع به افشای این داستان کرد. هند یکی از نمونه‌های اصلی داستان خواهد بود؛ کشوری که به وضوح یک شریک مهم ما در اقیانوس هند و اقیانوس آرام است اما به دلایل خاص خود در واکنش جهانی به تهاجم روسیه به اوکراین غایب است. * دشواری گردهم‌آوری مجدد متحدان والت درباره تاثیر تحریم‌های ایالات متحده بر نیمه‌هادی‌های چین می‌گوید: من واقعاً از این موضوع شگفت‌زده شدم، و فکر می‌کنم نباید این حرکت را دست‌کم گرفت. این بسیار مهم‌تر از هر کاری است که دولت ترامپ انجام داده است. این یک تشدید بزرگ تنش‌ها بود. در واقع آمریکا به چین اعلام جنگ اقتصادی کرد و اساساً اعلام کرد که به عنوان یک هدف ملی، برتری اقتصادی‌اش را حفظ خواهد کرد. ایالات متحده قرار بود تمام تلاش خود را انجام دهد تا اطمینان حاصل کند که همچنان به کنترل فرماندهی پیچیده‌ترین و مهم‌ترین فناوری‌ها ادامه می‌دهد و اقدامات فعالی برای جلوگیری از توانایی چین برای توسعه این فناوری‌ها انجام می‌دهد. این نظریه‌پرداز واقع‌گرا سپس درباره اجبار کشورها به همراهی با آمریکا درباره این تحریم‌ها متذکر میشود: اینجا جایی است که این دو تضاد (همکاری و اجبار) شروع به تلاقی می‌کنند. تعدادی از کشورهای آسیایی وجود دارند که از جنگ تراشه‌ها و به همین ترتیب، قانون کاهش تورم و سایر اقداماتی که دولت بایدن برای حمایت از صنایع ایالات متحده انجام می‌دهد، خوشحال نیستند. برخی از شرکای آسیایی ما درباره سیاست ما در قبال چین خرسند نیستند. آنها از پیامدهای اقتصادی کاری که ما در اینجا انجام می‌دهیم که مستقیماً بر آنها تأثیر می‌گذارد، خوشحال نیستند، و این درباره برخی از شرکای اروپایی ما نیز صادق است. هلندی‌ها بویژه از تلاش‌های ما برای کشاندن آنها به جنگ تراشه با چین ناراحت هستند. آنها چین را یک تهدید قریب‌الوقوع نمی‌دانند و این یک هزینه اقتصادی آشکار برای آنهاست. والت درباره برجام هم اظهار می‌کند: برنامه جامع اقدام مشترک در یک مارپیچ مرگ قرار دارد، احیا نمی‌شود و می‌توان دولت [بایدن] را به خاطر عدم اولویت کافی برای آن مقصر دانست. بله! آنها مذاکرات را آغاز کردند اما تنها راه این بود که این کار را خیلی سریع پس از روی کار آمدن انجام می‌دادند، در حالی که هنوز یک دولت موافق‌تر با توافق در ایران روی کار بود. به محض اینکه آنها اجازه دادند که این پنجره از بین برود، انتخابات ایران دولتی را به قدرت رساند که در موضوع هسته‌ای تندرو است، آنگاه آنها هرگز براحتی به توافق نرسیدند. بنابراین من به آنها - دولت بایدن - نمره بالایی برای آن نمی‌دهم. استفان والت درباره اینکه آیا نگاه تحلیلگران مبنی بر اینکه نتایج انتخابات‌ها در آمریکای لاتین در سال 2022 بازگشت سیاست چپ در آمریکای لاتین است، درست است، بیان کرد: دیدن الگوهای بزرگ در اینجا همیشه وسوسه‌انگیز است اما آنچه ما واقعاً می‌بینیم انعکاسی از مشکل مزمن حکمرانی ناپایدار در بسیاری از کشورهای قاره است، بنابراین وقتی با هر مجموعه‌ای از اختلالات، خواه اقتصادی یا مالی یا کووید، مواجه می‌شوید، می‌بینید که سیاست به طرق مختلف به هم می‌ریزد. در هر لحظه، به نظر می‌رسد که سمت راست صعودی است یا چپ ممکن است صعودی باشد اما من مشاهده نمی‌کنم که یک نوع الگوی پایدار در آنجا ظهور کرده است. من فکر می‌کنم توجه کم ما در دنیای سیاست خارجی به آمریکای لاتین، خوب نیست با توجه به آنچه در آمریکای لاتین و مرکزی و در مکزیک اتفاق می‌افتد، ممکن است بازتاب مستقیم بیشتری بر سیاست داخلی ما دارد.
