ملیحه محمودخواه_شهروندآنلاین؛ بسیاری از کارشناسان بر این باورند که از مجموع 15 میلیارد دلار جنس قاچاقی که به کشور وارد می‌شود، بیش از 800 میلیون دلار آن مربوط به تجهیزات پزشکی است.  این رقم نشان می‌دهد که نظارت در این بخش به‌شدت ضعیف است و ورود این تجهیزات به کشور با وجود ارزی که به این بخش تعلق می‌گیرد جای سوال دارد. البته این تنها مشکل این بخش نیست.

تولید کیت‌های بدون پروانه ساخت و برچسب اصالت، توسط شرکت‌های داخلی که مجوز آنها از سوی آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت هم تایید نشده، با عنوان تولید مستقل و با مواد اولیه‌ای که ارز آنها توسط اداره تجهیزات پزشکی و در قالب ارز ترجیحی  تامین شده و هیچ نظارتی بر آن صورت نگرفته، از دیگر مشکلاتی است که بر بخش تجهیزات پزشکی سایه انداخته است .

جالب‌تر اینکه اداره تجهیزات پزشکی، تخصیص ارز به این شرکت‌های  متخلف را نیز امسال بیش از  ۵۰ درصد افزایش داده است. حالا و با این اوضاع، کمبود و نبود و حتی قاچاق این تجهیزات پزشکی بیماران را جان به لب کرده؛ گاهی در بخش آزمایشگاهی مشکل ایجاد می‌کند و حتی روند درمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این را محمد میررستمی، مسئول یکی از آزمایشگاه‌های شرق تهران، برای شهروند توضیح می‌دهد و می‌گوید: «کمبود وسایل  آزمایشگاهی موضوعی است که در بیشتر آزمایشگاه‌ها فرایند کار را با مشکل روبه‌رو کرده است. نبود این وسایل باعث می‌شود مجبور شویم با چند برابر قیمت این وسایل را که اصولا  قاچاق هستند بخریم. حتی کیت‌های معمولی نیز قاچاق هستند و از کشور‌های ترکیه وعراق وارد می‌شوند و تضمین کارکردشان مشخص نیست.» او توضیح می‌دهد که این کیت‌ها هم سرعت آزمایش‌ها را کند می‌کند و هم تشخیص درست را دچار مشکل می‌کند، چون کیت‌های تخصصی یا کمیاب هستند یا اصلا در بازار پیدا نمی‌شوند؛ به‌خصوص در آزمایش‌های تخصصی، کاملا ًدچار مشکل شده‌ایم. به علاوه اینکه کیت‌ها گران است و راحت هم به دست نمی‌آید.

او تاکید می‌کند که این ماجرا آزمایشگاه‌های بزرگ را با چالش بیشتری روبه‌رو می‌کند، زیرا تحریم‌ها وضعیت واردات را دچار مشکل کرده و آزمایشگاه‌های بزرگ هم برای بسیاری ازبیماران مجبورند از وسایل خارجی استفاده کنند.

میررستمی به این موضوع اشاره می‌کند که در حال حاضر که قیمت دلار بی‌محابا بالا می‌رود، نمی‌دانیم وضعیت این تجهیزات چه می‌شود. این روزها برای تهیه کیت آزمایشگاهی‌ای که تقریبا با 600 هزار تومان می‌خریدیمش، باید 4 تا 5 میلیون تومان پول بدهیم، تازه اگر پیدا شود. این هم بماند که بسیاری از این کیت‌ها به صورت قاچاق وارد می‌شوند و استاندارد بودنشان جای سوال دارد. اما وقتی آزمایشگاه مجبور است آزمایشی را انجام دهد که نتیجه‌اش به زندگی بیمار بستگی دارد، ناچار است از آن‌ها استفاده کند و باید گفت خطای بسیاری از این کیت‌ها هم بالاست .

او به این موضوع اشاره می‌کند که برخی از کیت‌های داخلی هم نه پروانه ساخت دارند و نه برچسب اصالت. معنی آن این است محصولات غیراستاندارد هم وارد این بازار می‌شوند و می‌توانند عواقب بیشتری به همراه داشته باشند .

مونا اشرفی، مدیر آزمایشگاه دارا، هم برای شهروند توضیح می‌دهد که گاهی وسایل آزمایشگاهی قاچاق و تقلبی تاثیر زیادی در نتیجه آزمایش می‌گذارند. به طور مثال، آمار تشخیص بارداری مردها در آزمایشگاه‌ها گواه این نکته است.

این موضوع البته در نگاه اول خنده‌دار به نظر می‌رسد، اما در واقع طنین زنگ خطر است، زیرا خطا در این مورد کاملا آشکار و روشن است و به جایی برنمی‌خورد، اما خطایی این‌چنینی در سایر موارد می‌تواند فاجعه‌بار باشد.

او توضیح می دهد که بسیاری از آزمایشگاه‌های داخلی دستگاه‌های مجهزی را خریداری کرده‌اند که برای استفاده از آن‌ها باید از کیت‌های خودشان استفاده شود و با وضعیت کمبود ارز ترجیحی، واردات آنها با مشکل روبه‌رو است و به‌شدت با کمبود روبه‌رو هستیم. این در حالی است که کیت‌های قاچاقی که وارد می‌شوند درصد خطای بالاتری دارند. این ماجرا در مورد سایر تجهیزات پزشکی هم صادق است و این بخش از نظام سلامت را با مشکل مواجه کرده است.

اشرفی به این ماجرا تاکید می‌کند که به عنوان آزمایشگاه ناچارند به هر قیمتی آزمایش را انجام دهند، اما اگر راهی برای واردات تجهیزات پزشکی پیدا شود می‌توانند از مشکلاتی که با آن رودررو هستند بکاهند.

او به موضوع توزیع کالاهای بدون استاندارد در داخل کشور هم اشاره می‌کند و می‌گوید:‌ «برخی محصولات هم در داخل کشور توزیع می‌شوند که استاندارد نیستند. این ماجرا چنان واضح است که حتی برچسب اصالت روی این موارد وجود ندارد و به معنای این است که در این حوزه رانت وجود دارد.

محمدعلی محسنی بند‌پی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، نیز بر کمبود و قاچاق تجهیزات پزشکی صحه می‌گذارد و معتقد است این ماجرا سبب می‌شود آزمایشگاه‌ها و فروشندگان تجهیزات پزشکی ناچار ‌شوند محصولات مورد نیاز خود را از کالاهای قاچاق تهیه کنند. محمدعلی محسنی بندپی به شهروند می‌گوید: «واقعی نبودن تعرفه‌های پزشکی و قیمت داروها و تجهیزات پزشکی راه را برای فساد باز می‌کند. در این صورت، کسی که فساد می‌کند ابایی از این کار ندارد. چون فکر می‌کند قیمت خدمت او نسبت به افزایش قیمت سایر کالاها و خدمات تناسبی ندارد.»

او توضیح می‌دهد که گرانی تجهیزات پزشکی راه قاچاق را باز می کند و این سبب می شود بازار سلامت با مشکلات زیادی مواجه شود. وقتی راه قاچاق باز شود، بازار تقلب، احتکار و گران‌فروشی و هر خلاف دیگری به راه می‌افتد، زیرا می‌دانند که بیمار ناچار است تحت هر شرایطی هزینه درمان خود را تامین کند و این واقعا ناجوانمردانه است.

محسنی بندپی بر این باور است که برای ساماندهی بازار سلامت باید نرخ تعرفه خدمات، دارو و تجهیزات پزشکی متناسب با تورم جامعه به صورت شناور تغییر کند تا فشاری به تولیدکنندگان، ‌تامین‌کنندگان و ارائه‌کنندگان کالاها و خدمات سلامت وارد نشود.

او به این موضوع اشاره می‌کند که قیمت تجهیزات پزشکی نیاز به نظارت واقعی دارد، زیرا در سایه نبود این مدیریت و نظارت، فساد ایجاد می‌شود و در این حوزه گسترش پیدا می‌کند. بنابر این می‌توان گفت که همیشه فساد توسط افراد فاسد ایجاد نمی‌شود. گاهی مشکلات ساختاری و ضعف مدیریت برخی افراد را مجبور به انجام کارهای خلاف می‌کند.

همایون سامه یح، عضو دیگری از کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، نیز توضیح می‌دهد که وضعیت ارز سبب بالا رفتن قیمت تجهیزات پزشکی شده و دو بخش تولیدات داخلی و واردات را دچار چالش کرده است. این وضعیت چه در تجهیزات سنگین، مانند دستگاه‌های رادیولوژی، و چه دستگاه‌های سبک، مانند کیت‌ها، سبب ایجاد مشکل شده است. او به شهروند می‌گوید: «افزایش قیمت ارز مخارج تولید‌کننده را بالا برده. آنها برای اینکه بتوانند هزینه‌های خود را پرداخت کنند، مجبورند از بانک‌ها وام دریافت کنند، اما شرایط سبب شده که بانک‌ها هم وام ندهند.»

واردات هم که انجام نمی‌شود و این باعث می‌شود قیمت هر آنچه وجود دارد بالا برود . افزایش قیمت‌های تجهیزات پزشکی سبب بالا  رفتن تعرفه‌های بیمارستانی شده و این وضع بدهی بیمارستان‌ها را بالا می‌برد. بیمه‌ها هم توانایی برگرداندن پول به بیمارستان‌ها را ندارند و بیمارستان‌ها هم به توزیع‌کننده‌ها و در کل، این چرخه معیوب ادامه پیدا می‌کند.

عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی معتقد است که نبود برنامه‌ریزی درست کار را به اینجا کشانده است. در حوزه تجهیزات پزشکی زیرساخت لازم تدارک دیده نشده است و مدیریت در این حوزه با مشکل روبه‌رو بوده است.

او توضیح می‌دهد که اگر قیمت ارز با این شدت بالا برود و هیچ برنامه‌ای برای مهار آن وجود نداشته باشد، اختلال بزرگی در این حوزه ایجاد می‌شود و کمبودها چند برابر خواهند شد. این کارها  راه را برای قاچاق باز می‌کند. این اتفاقات سبب می‌شود که اجناس تقلبی که قیمت ارزان‌تری دارند وارد بازار شوند و همین ماجرا انجام آزمایش‌ها با خطای انسانی را بالاتر ببرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد کمبودهای حوزه تجهیزات پزشکی اکنون به بیش از ۲۵۰ مورد می‌رسد که روند درمان را در بیمارستان‌های تخصصی و بزرگ مختل کرده است. علاوه بر کمبودهای تخصصی درحوزه تجهیزات پزشکی، هنوز بیمارستان‌ها باچالش تامین سرم مواجه هستند و جنس‌های بدون پروانه تولید و اصالت در بازار روز‌به‌روز زیاد می‌شوند و حتی ارز مواد اولیه این محصولات افزایش پیدا کرده است.نوع ارزی که برای این تجهیزات در نظر گرفته شده است  و نحوه واردات این محصولات و تمامی این کمبودها نتیجه تصمیماتی است که در اداره تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت گرفته می‌شود.