روزنامه آرمان ملی
1401/10/14
روزنه‌های احیای برجام
مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بینالمللهمانطور که انتظار می‌رفت به قدرت رسیدن نتانیاهو، فضای روانی و گفتمان میان ایران و غرب برای احیای برجام را پیچیده‌تر و سخت‌تر کرده. نتانیاهو یکی از سخت سرترین دشمنان ایران و توافقنامه برجام بود و در جریان مذاکرات احیای برجام نیز تلاش‌های بسیاری برای جلوگیری از انعقاد این توافقنامه انجام داد. سفرهای متعددی به کشورهای اروپایی داشت، حتی سفری به آمریکا داشت و در کنگره سخنرانی انجام داد با وجود اینکه اوباما حاضر به ملاقات با او نشد و روابط آمریکا و اسرائیل تا حدودی بر سر توافقنامه برجام تنش آفرین شد. اما اکنون ما در یک شرایط متفاوتی هستیم، نتانیاهو با بایدن روابط خوب و نزدیکی دارند و به یک نوعی امپراطوری رسانه‌ای صهیونیست‌ها همه تلاش و هم و غم خودشان را گذاشته‌اند تا از احیای برجام جلوگیری کنند. آخرین مواضع به نقل از یک روزنامه آمریکایی نیز نشان می‌دهد که گفته میشود آقای بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگویی با همتای اسرائیلی خودش از بحث فشار سیاسی مضاعف به جمهوری اسلامی ایران سخن گفته که بیانگر این است که مذاکرات احیای برجام در شرایط سختی قرار دارد و حتی آن حداقل روزنه‌ها هم که گفته میشود می‌تواند گشایشی برای احیای برجام باشد در حال بسته شدن است. اما از طرف دیگر هم واقعیاتی در عرصه منطقه و نظام بین‌الملل وجود دارد که به نظر نمی‌رسد که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها، به‌خصوص آمریکایی‌ها براحتی حاضر به کنار گذاشتن توافقنامه برجام باشند. به هر حال اگر می‌خواهد مرگ توافقنامه برجام اعلام شود، پیامدهایی هم برای ایران و هم در سطح منطقه به دنبال خواهد داشت و این پیامدها غیرقابل پیش بینی خواهد بود و می‌تواند تنش را در منطقه افزایش دهد. تمام تبعات اعلام مرگ برجام تنها به بحث انزوا و تحریم‌های اقتصادی سرسختانه علیه ایران نخواهد بود بلکه تبعات سیاسی آن در سراسر منطقه گسترش خواهد یافت. با توجه به درگیری‌ای که غرب در اوکراین با روسیه دارد، فضای پرتنشی که در منطقه است و گرفتاری‌هایی که دولت‌های اروپایی دارند، بعید به نظر می‌رسد که آنها حاضر باشند براحتی از قید برجام بگذرند. حداقل این است که همین شرایط برزخی را ادامه می‌دهند تا فشار سیاسی به ایران را برای تغییر رفتارش افزایش دهند. به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها هنوز هم از برجام برای مهار هسته‌ای ایران می‌توانند بهره ببرند. هدفی که امریکایی‌ها واروپایی‌ها از بحث انعقاد برجام دنبال آن بودند. در داخل جمهوری اسلامی ایران نیز به نظر می‌رسد بیشتر از گذشته نسبت به احیای برجام دارد انعطاف انجام میشود. انعطافی که اگر سه تا چهار ماه پیش انجام می‌شد، مزایای بهتری برای ایران داشت و می‌توانست از وقوع خیلی از وقایع جلوگیری کند و روند تحولات اقتصادی و سیاسی جامعه ایران در چند ماه گذشته شاید متفاوت بود. ولی به هر حال ما با امید زنده هستیم و همچنان امیدواریم این انعطافی که ایجاد شده در نهایت با یک مذاکرات غیرعلنی حداقل با آمریکایی‌ها در شرایطی که روابط ایران با غرب به‌خصوص با اروپا بسیار پرتنش شده، روزنه‌های احیای برجام همچنان باز باقی بماند واین توافقنامه احیا شود. شاید این توافقنامه آنچنان‌که انتظار می‌رود نتواند در بحث اقتصادی گشایش‌های زیادی را برای ایران ایجاد کند اما قطعا تبعات سیاسی احیای برجام برای ایران بسیار زیاد خواهد بود و فرصت‌های جدیدی را برای ایران در داخل کشور و سطح منطقه ایجاد خواهد کرد چرا که به حال ترمیم روابط ایران با کشورهای منطقه به‌خصوص عربستان در پیوند مستقیم با توافقنامه برجام خواهد بود. اگر آمریکایی‌ها اراده احیای برجام را داشته باشند قطعا آن را تحقق خواهند بخشید و در بسیاری از موارد دیگر هم پیش آمده که اروپایی‌ها چاره‌ای جز پیروی از آمریکا نداشتند. در روند دو ساله منتهی به احیای توافقنامه برجام بین سالهای 92 تا 94 نیز ایران تقریبا طرف مستقیمش با آمریکایی‌ها بود واین مذاکرات ایران با آمریکا بود که درنهایت به توافقنامه برجام متنهی شد و دیگر طرف‌های توافقنامه تلاش کردند که بیشتر نقش مثبتی در این مذاکرات در پیش بگیرند. در آن نقطه آخر امضای توافقنامه برجام شاهد بودیم که وزیر خارجه فرانسه قهر کرد و به پاریس رفت تا به نوعی بتواند نقش یک پلیس بد را بازی کند و یک تاخیری در توافقنامه برجام ایجاد کند که آنهم به دلیل فشارهایی بود که صهیونیست‌ها و دولت عربستان درخصوص جلوگیری از انعقاد توافقنامه می‌خواستند ایجاد کنند. با توجه به اینکه ایران عملا با آمریکایی‌ها به نقطه نهایی توافق رسیده بودند، نتیجه مورد انتظار فرانسوی‌ها را نداشت و بعد از انعقاد توافقنامه برجام شاهد بودیم که شرکت‌های فرانسوی بیش از دیگر شرکت‌های کشورهای اروپایی تلاش کردند در ایران به توافقات خوبی برای سرمایه‌گذاری و صادرات دست پیدا کنند. اکنون نیز که آلمان‌ها بیشتر از کشورهای دیگر دارند تلاش می‌کنند تنش در روابط ایران با غرب و سخت گیری‌ها و تحریم‌ها علیه ایران را بیشتر کنند به نظر نمی‌رسد که این نوع رفتار در بلندمدت نیز بخواهد ادامه پیدا کند. آنها به خوبی آگاه هستند که در بحث برنامه هسته‌ای ایران برایشان هیچ گزینه مناسب‌تری از احیای توافقنامه برجام نیست اما اگر بخواهیم مذاکرات برجام را پیش ببریم و اگر واقعا این اراده وجود داشته باشد که در آینده نزدیک به احیای توافقنامه برجام دست پیدا کنیم، راهی جز مذاکره وجود ندارد. مذاکراتی که می‌تواند غیرعلنی یا آشکار باشد. پروسه‌ای که منتهی به توافقنامه برجام شد طی یکسال مذاکرات غیرمستقیم در مقسط آغاز ودر نهایت این مذاکرات آشکار شد. از این رو این نوع رویکرد باز هم می‌تواند حداقل‌های روزنه‌های احیای برجام را برای ما باز نگه دارد.
سایر اخبار این روزنامه
اداره کشور با نفت ارزان
دل ها به یاد فرمانده
مذاکره‌کننده‌ای که به مذاکره اعتقادی ندارد
آینده ایران مورد غفلت قرار گرفته است
زندگی زیر امواج اخبار منفی
اتهام محاربه برای 5 نفر در حادثه شاهچراغ
شهید سلیمانی نماد وحدت و همبستگی است
مذاکره بهترین راه است
توصیه‌های آیت‌ا... سیستانی به شیعیان افغانستان
فعال شدن مردم در اقتصاد کشور باید عزم مشترک همه قوا باشد
رابطه مازوت و وارونگی هوا
روزنه‌های احیای برجام
