تاریخ انقضای نگاه به شرق برای دیپلماسی ایران

آرمان امروز|سرويس ديپلماسي: زماني که دکتر محمدجواد ظريف، وزيرخارجه دولت دوازدهم در صحبت هايي تامل برانگيز عنوان کرد که هيچ دوستي در همسايگي خود نداريم، بسياري اين صحبت ها را اغراق آميز دانستند اما گذر زمان نشان داد که اين صحبت هاي اغراق آميز از آن چه که تصور مي کرديم به ما نزديک تر است.
درگيري مرزي با طالبان، خط و نشان هاي دولت باکو، قطع رابطه با بحرين، تنش در روابط با امارات، قطع روابط با عربستان، ديوارکشي ها و سدسازي هاي ترکيه، زيرآبي رفتن هاي روسيه، اتحاد عجيب پاکستان با دشمنان ايران و پاگذاشتن هاي عراق روي خطوط قرمز ايران و تهديدهاي امنيتي که در مرز غربي براي ايران ايجاد مي شود شايد نمودهاي مهمي از صحبت هاي وزيرخارجه پيشين ايران باشد.
تمامي اين موارد به شکلي وضعيت ايران را در تعامل با همسايگان خود نشان مي دهد، همسايگاني که حتي با برخي از آن ها همچنان اختلافات مرزي داشته و يا بر سر منابع مشترک به توافق نرسيده ايم و مشخصا آرزو مي کنند تا ايران درگير بحران ديگري شود تا به منافع دوچنداني دست يبابند.
اين وضعيت در فضايي بازتر و در منطقه خاورميانه و شمال آفريقا براي ايران وجود دارد و ايران با کشورهايي نظير مصر و مراکش نيز هيچ ارتباطي ندارد و عملا تعامل با کشورهاي مهم در اين حوزه را از دست داده است. اتفاقي که سبب شده تا ديپلماسي ايران در تنگنا قرار گرفته و براي خروج از اين وضعيت به سمت پيمان شانگهاي رود. پيماني که شايد بتواند جايگاه ايران را در منطقه و جهان ارتقا دهد. اما به نظر مي رسد اتفاقات ديگري در حال رقم خورد است که اين روند را مخدوش مي کند. علي اصغر زرگر، تحليلگر ارشد مسائل سياست خارجي در اين خصوص مي گويد: ايران با داشتن ارتباط با خليج فارس و درياي خزر مي‌ تواند نقش فعال کريدور شمال- جنوب و شرق به غرب را براي کشورهاي آسياي ميانه که به دريا راه ندارند ايفا کند و اين کريدور اهميت استراتژيک ايران را افزايش خواهد داد. وي افزود: ايران بعنوان پلي است از سازمان‌ شانگهاي يعني ناتوي شرق به سوي سازمان نظامي ناتو که ترکيه عضو و ستون شرقي آن محسوب مي شود. از آنجا که يکي از اهداف عمده سازمان شانگهاي مبارزه با تروريسم، ترافيک مواد مخدر و امنيت مرزها است، ايران که خود قرباني اقدامات تروريستي و از مبارزان عليه تروريسم و مواد مخدر به شمار مي آيد، با موقعيت جغرافيايي خاص خود مي تواند به اهداف سازمان کمک کند و لذا موقعيت استراتژيک  سازمان را ارتقا خواهد بخشيد. در ضمن بايد اضافه کرد که ايران براي اينکه بتواند بيشترين بهره اقتصادي را از همکاري با سازمان ببرد بايد مسائل خود را با غرب و آمريکا به سمت حل و فصل پيش برد و تعاملات سياسي و تجاري خود را متوازن سازد. بهترين سياست براي ايران ايجاد توازن سياسي و اقتصادي بين غرب و شرق است. امري که به نظر مي رسد در اين مقطع زماني در دستور کار قرار ندارد و دقيقا همين امر است که سبب شده تا ديپلماسي ايران با کشورهاي همسايه و در منطقه و جهان نتواند راهگشا باشد. امري که جايگاه ديپلماسي ايران را متزلزل کرده است. تزلزلي که بر ابعاد ديگر کشور نيز تاثير منفي مي‌گذارد.