روزنامه خراسان
1401/10/18
«چم شیر» پشت سد ابهامات
مصطفی عبدالهی – دفاع وزارت نیرو، تاکید استاندار و تایید آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد؛ سد چم‌شیر با این پشتوانه‌ها برای آبگیری در پایان دی‌ماه آماده میشود، در حالی که هنوز سازمان محیط زیست کشور نظر قطعی و نهایی‌اش را درباره این پروژه جنجالی اعلام نکرده است و معلوم نیست باید تا چند روز دیگر، آبگیری یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های برق‌آبی کشور را جشن بگیریم یا آغاز یک فاجعه زیست محیطی را به سوگ بنشینیم؟ جلوی ضرر را از هر کجا که بگیری منفعت است اتفاق عجیبی است اما 30 سال بعد از آغاز مطالعات احداث یک سد و حالا که پیشرفت فیزیکی آن به 100 درصد نزدیک شده، هنوز جمع‌بندی کارشناسی دقیقی درباره تاثیرات زیست محیطی آن وجود ندارد؛ آن هم تاثیراتی که اگر درست باشد، یک ابربحران زیست محیطی را در کشور رقم خواهد زد. مدافعان طرح می‌گویند اگر مخالفتی درباره چم‌شیر بوده باید طی یک دهه گذشته که این سد ساخته شد، مطرح می‌شد؛ اما مخالفان هم می‌گویند جلوی ضرر را از هر کجا که بگیری، منفعت است. ابهامات مطرح شده چیست؟ طی چندماه اخیر که وزارت نیرو از آماده شدن چم‌شیر برای آبگیری خبر داده، برخی کارشناسان و حتی مسئولان، هشدارهایی درباره تبعات این کار داده‌اند، از جمله: حل شدن سازند نمکی گچساران در مخزن سد، افزایش شوری آب رودخانه زهره و تبعات آن برای اراضی پایین‌دست، به ویژه خوزستان خطر آلودگی نفتی به دلیل قرار داشتن سد روی میدان نفتی نقش و سهم چینی‌ها در پروژه نابودی 4هزار هکتار جنگل و درختچه زار و در یک جمله، تکرار فاجعه «گتوند»، که البته رئیس سازمان محیط زیست کشور قول داده «به هیچ‌وجه اجازه ساخت گتوند 2 را نخواهد داد». استاندار: وزیر نیرو گفت، نظر شما نظر ماست نوزدهم آذرماه که درباره این ابهامات با استاندار کهگیلویه و بویراحمد گفت‌وگو کردیم، «سید علی احمدزاده» به خراسان گفت که «تمامی مراحل قانونی این پروژه طی شده و همه نهادهای ذی‌ربط از جمله سازمان محیط زیست، تاییدیه‌های لازم را داده‌اند». او همچنان بر این موضع خود اصرار دارد و سه روز قبل نیز در گفت‌وگویی که خبرگزاری وزارت نیرو آن را بازنشر کرد، گفت: «در جلسه اخیر هیئت دولت با وزیرنیرو صحبت کردم، قبل از آن هم با رئیس جمهور درمورد سد صحبت کرده بودم؛ وزیر نیرو به من گفت همان نظری که شما درخصوص چم‌شیر دارید، ما هم همان نظر را داریم». پیگیری ابهامات، این بار از آب منطقه ای با وجود این، همچنان ابهامات پابرجاست و مسئولان نتوانسته‌اند افکار عمومی را قانع کنند. ما نیز برای دومین‌بار این موضوع را از مقامات استانی پیگیری کردیم و «آرش مصلح» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد به سوالات خراسان پاسخ داد. نظر کمیته آبگیری؛ شروع آبگیری در انتهای دی ماه مصلح با تاکید بر این که هنوز چم‌شیر آبگیری نشده است، می‌گوید: «یک کمیته آبگیری متشکل از استادان دانشگاه، کارشناسان محیط زیست، زمین‌شناسان و دیگر تخصص‌های مربوط درباره آبگیری سد تصمیم‌گیری می‌کند و نظر وزیر نیرو هم این بوده که با وجود اجازه قانون، هیچ‌یک از نمایندگان وزارتخانه عضو این کمیته نباشد تا تاثیری روی تصمیم‌گیری نهایی اعمال نشود». او می‌افزاید: «با نظر این کمیته قرار است اولین مرحله آبگیری سد، اواخر دی‌ماه یا اوایل بهمن ماه انجام شود اما فرایند آبگیری ممکن است یک سال طول بکشد، سازمان محیط زیست هم تاکید دارد که همزمان با آبگیری، پیمایش‌هایش را در بالادست و پایین‌دست سد ادامه دهد». حضور 3 کارشناس رسمی دادگستری او همچنین می‌گوید: «با توجه به نگرانی‌های ایجادشده، سه کارشناس رسمی دادگستری نیز بر روند آبگیری نظارت خواهند داشت و گزارش‌های خود را به قوه قضاییه ارائه خواهند کرد». مصلح تاکید می‌کند فضای موجود، یک فضای کاملا تعاملی است و همه چیز شفاف پیش خواهد رفت. پاسخ به گمانه های نفتی و نمکی پاسخ مصلح درباره دیگر نگرانی‌ها و ابهامات هم این است: * هر آن‌چه درباره سازند گچساران و تاثیر آبگیری سد روی آن گفته میشود، گمانه است. وزارت نیرو اعلام کرده که حاضر است هزینه تردد و اقامت کارشناسان مخالف آبگیری و جمعی از خبرنگاران را تامین کند تا در محل پروژه حاضر شوند و ادعاهای خود را ثابت کنند تا هر ابهامی وجود دارد، رفع شود. * درباره گمانه وجود سازندهای نمکی، تا 150 متر هم حفاری شده اما این گمانه اثبات نشده است. * 25 درصد از تولید نفت و گاز کشور در منطقه گچساران است، کل این شهرستان روی میادین نفتی است و 700 حلقه چاه نفت در این‌جا وجود دارد؛ اما این ذخایر نفتی در عمق 3هزار متری است. طبیعی است که سد چم‌شیر هم روی میدان نفتی است، اما مطالعات لازم در این باره انجام شده است. ضمن آن‌که قرار است از بخشی از آب این سد هم برای همین تامین پروژه‌های استخراج، فراوری و انتقال نفت و گاز استفاده شود. وزارت نفت هم در جلسه‌ای که اخیرا در کمیسیون اصل 90 مجلس برگزار شد، اعلام کرد که نظرات مطرح شده توسط برخی کارشناسان، مورد تایید این وزارتخانه نیست. داستان چینی ها چیست؟ در ماه‌های اخیر «محمد درویش»، کارشناس مطرح محیط زیست، به نقل از معاون وزیر نیرو این ادعا را مطرح کرده است که «پروژه سد چم‌شیر را چینی‌ها اجرا و 235 میلیون یورو برای آن هزینه کرده‌اند؛ حالا هم انگار وزارت نیرو برای پرداخت پول پیمانکار چینی، مجبور است آبگیری را سریع‌تر آغاز و از محل آن درآمدزایی کند». مدیر عامل آب منطقه‌ای استان در این باره می‌گوید: «چینی‌ها فقط در بخش فنی پروژه و در قالب فاینانس مشارکت دارند و اصلا بحث سهام‌داری مطرح نیست. طراحی و اجرای این پروژه کاملا ایرانی و ملی بوده، اما مانند همه پروژه‌ها که فاینانس خارجی دارد، در چم‌شیر هم شرکت «سی.جی.جی.سی» چین، تجهیزات نیروگاه سد را تامین و نصب کرده است. طبق قرارداد هم باید نیروهای این شرکت به مدت یک تا دوسال برای بهره‌برداری کامل در ایران بمانند؛ اما از کل حدود 1500 نیروی کار حاضر در پروژه، شاید فقط حدود 30 نفر چینی باشند». هشدار درباره غرق شدن میراث فرهنگی در کنار این نگرانی‌ها، وزارت میراث فرهنگی هم دغدغه‌هایی درباره آبگیری چم‌شیر دارد. 30آذرماه بود که «علی دارابی» قائم‌مقام وزیر میراث فرهنگی اعلام کرد: «پژوهشگاه میراث و گردشگری مطالعه‌ای انجام داده و بیان کرده محدوده چم‌شیر آثار باستانی زیادی دارد که با آبگیری، بخش بزرگی از آثار از بین می‌رود، بنابراین ما به عنوان وزارت میراث، مخالفت خود را اعلام کرده‌ایم». شناسایی 143 محوطه باستانی دیروز هم «محمدتقی عطایی»، باستان‌شناس و سرپرست هیئت بررسی و گمانه‌زنی‌های محدوده سد چم‌شیر، به ایلنا گفت: طی بررسی‌های باستان‌شناسی سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۸، در محدوده دریاچه یا مخزن سد چم‌شیر ۱۴۳ محوطه باستانی از دوران عیلامی، هخامنشی، پساهخامنشی، ساسانی و شمار قابل توجهی آثار مربوط به دوره اسلامی شناسایی شده که بسیار ارزشمند است». او این نگرانی را هم مطرح کرده است که: «متأسفانه شماری از محوطه‌های مهم این محدوده به دلیل تعجیل ناموجه وزارت نیرو برای آبگیری سد چم‌شیر با بی‌توجهی کامل روبه‌رو شده و گویا قرار است بدون انجام کاوش‌های باستان‌شناسی غرق شوند». کمیسیون اصل 90: وزارت نیرو فعلا حق آبگیری ندارد در آن سوی ماجرا، کمیسیون اصل 90 مجلس هنوز نظر قطعی خود را درباره این پروژه اعلام نکرده است، به همین دلیل خروجی جلسه هفته گذشته این کمیسیون که با حضور وزیر نیرو برگزار شد، این بود که «وزارت نیرو تا روشن شدن ابهامات سد چم‌شیر، حق آبگیری این سد را ندارد». البته یک روز قبل از آن نیز «سمیه رفیعی»، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس، در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت درباره تبعات زیست محیطی این پروژه هشدار داده و درخواست کرده بود «دستگاه‌های مسئول به ویژه قوه قضاییه مانع آبگیری سد چم‌شیر شوند». محیط زیست: منتظر نشست خبری باشید پیگیری ما از اداره کل حفاظت از محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد و همچنین سازمان محیط زیست کشور، اگرچه با پاسخ شفافی همراه نبود، اما پیگیری خراسان از منبع مطلع در این سازمان حاکی از آن بود که به زودی در یک نشست خبری، نظر قطعی درباره نگرانی‌های زیست محیطی سد چم‌شیر اعلام خواهد شد. البته این منبع آگاه به طور غیررسمی این نکته را به خراسان اعلام کرد که تمام تلاش محیط زیست این است که چم‌شیر آبگیری نشود. نظر رئیس جمهور چیست؟ طبیعی است که شخص رئیس جمهور، بررسی پروژه‌های کاملا فنی و تخصصی را به متخصصان و کارشناسان آن واگذار کرده باشد، اما با مرور این صحبت تیرماه آیت‌ا... رئیسی در نشست وزرای محیط زیست منطقه، می‌توانیم امیدوار باشیم که حداکثر حساسیت لازم درباره آبگیری سد چم‌شیر لحاظ خواهد شد: «توسعه‌یافتگی اقتصادی و صنعتی برای همه کشورها یک ضرورت است، اما قطعا این توسعه‌یافتگی باید فرع بر حفاظت از محیط زیست باشد».
سایر اخبار این روزنامه
اخطار قانونی درباره تثبیت ارزی
فرمان فراجا در دست رادان
برف و یخبندان در راه مشهد و استان
این خلیج، همیشه فارس است
سوالات‌ممنوع از طلاق‌گرفته‌ها
جلوی تکرار فاجعه را بگیرید!
«چم شیر» پشت سد ابهامات
احتمال جدایی ساپینتو، گُل کردن در سریال های ایرانی و دغدغه استاد در ۱۰۲ سالگی
جوابیه شرکت گاز درباره سهمیه فولادی ها و پاسخ خراسان
پلیس تخصصی؛ از کمبودها تا هوشمندسازی
فاجعه ای به رنگ خون!
آن روی سکه بهره هوشی!
