سقوط؛ آغاز یا پایان داستان؟!
شهروند| … و پیش از این‌که اتفاقی بیفتد و حرفی زده شود، خیلی زودتر از آنچه گمان می‌رفت تکلیف سریال «سقوط» -که تا یک مقطعی سریال محمدحسین مهدویان معرفی می‌شد- مشخص شد و رسانه‌ها خبر از بازگشت حمید فرخ‌نژاد به فضای نمایشی سینمای ایران دادند. بسیاری چه در میان مردم و چه در رسانه‌های رسمی کشور حتی تصورش را هم نمی‌کردند که ماجراهای حمید فرخ‌نژاد گریبانگیر سریال «سقوط» نشود!
آغاز سقوط؟شامگاه پنجشنبه، پانزدهم دی، خبر انتشار سریال امنیتی «سقوط» خیلی‌ها را شگفت‌زده کرد. سریالی به کارگردانی سجاد پهلوان‌زاده و بازی حمید فرخ‌نژاد، که به‌ناگاه در اوج حواشی و جنجال‌هایی که معروف‌ترین بازیگرش به راه انداخته بود، در سکوت کامل خبری از فیلیمو پخش شد. این اتفاق در حالی روی داد که به دنبال داستان‌هایی که پیش آمده بود، حتی خوشبین‌ترین ناظران هم پیش‌بینی می‌کردند این سریال پرهزینه کار دشواری برای گرفتن اجازه نمایش داشته باشد. این پیش‌بینی‌ها اما عملی نشد و فیلیمو یکی از جنجالی‌ترین و البته پرهزینه‌ترین تولیدات سال‌های جدیدش را در شبکه نمایش خانگی عرضه کرد. روایتی متفاوت از داستانی جاسوسی در دل داعش در روزهای حضور این گروه تروریستی در منطقه که برای اولین‌بار در شبکه نمایش خانگی تماشاگر را به ضیافت صحنه‌های پرهزینه جنگی و پرالتهاب می‌برد.
دردسرهای سقوطاما این‌که چرا تصور می‌شد سریال «سقوط» کار سختی برای دریافت مجوز نمایش داشته باشد، جز ماجرای حمید فرخ‌نژاد به مسائلی دیگر نیز برمی‌گشت. از جمله این‌که از همان اولین روزهای بروز شایعاتی درباره خروج فرخ‌نژاد از ایران و خطراتی که این قضیه برای سریال «سقوط» می‌تواند داشته باشد، این نیز شنیده می‌شد که فیلیمو تخلف کرده و این سریال را بدون گرفتن مجوز از ساترا تولید کرده است که البته در آن زمان بسیاری گمان می‌کردند این صحبت‌ها برای کنار گذاشتن بی‌سروصدای این سریال عنوان می‌شود. در واقع در آن روزها گفته می‌شد که این مناقشه‌ها، توزیع و پخش سریالی را که بدون پروانه ساخت مقابل دوربین رفته، کن‌فیکون خواهد کرد و برای همین هم بود که مدام خبرگزاری‌هایی مانند فارس و تسنیم این پرسش را مطرح می‌کردند که اصلا چرا باید سریالی بدون گرفتن مجوز از ساترا به مرحله تولید برسد که بعد از آن چنین مسائلی هم دامنگیرش شود؟
اما فارغ از این‌که «سقوط» مجوز گرفته یا نه؛ این پرسش نیز مطرح بود که این سریال اگر همین امروز قصد گرفتن مجوز داشته باشد، آیا محتوای آن طبق آیین‌نامه‌های محتوایی ساترا قابل تایید است یا نه؟ البته بسیار پیشتر از این‌که این پرسش به پاسخ برسد، شاهد انتشار ناگهانی و بی‌سروصدای «سقوط» شدیم تا شایعاتی مبنی بر این‌که فیلیمو این سریال امنیتی را بدون مجوز ساترا توزیع هم خواهد کرد، جامه عمل بپوشد. اتفاقی که قبلا درباره بخش‌هایی از سریال‌هایی مانند «یاغی»، «جادوگر»، «بی‌گناه»، «جیران» و البته در پلتفرم‌های دیگر هم برای «نوبت لیلی»، «پدرخوانده» و «شهرک کلیله و دمنه» رخ داده بود و این سریال‌ها بدون مجوز توزیع شده بودند.
تایید سقوطخبر توزیع غیرقانونی «سقوط» را اول‌بار محمد‌صادق افراسیابی، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا، به‌طور رسمی اعلام کرد و به صراحت گفت که با وجود پخش قسمت اول سریال «سقوط» از پلتفرم فیلیمو، شورای صدور مجوز ساترا درباره ادامه پخش این سریال به جمع‌بندی نرسیده است. معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا ضمن اشاره به این‌که اعضای حقوقی شورای صدور مجوز راجع به انتشار هر سریال نمایش خانگی تصمیم‌گیری می‌کنند، «سقوط» را در قیاس با دیگر سریال‌ها یک مورد پیچیده عنوان کرد و البته گفت که عوامل سریال «سقوط» و پلتفرم فیلیمو دو یا سه هفته قبل درخواست صدور مجوز انتشار کرده‌اند، اما هنوز مجوزی صادر نشده است.
این صحبت‌ها در واقع تایید اخبار غیررسمی بود که درست فردای انتشار قسمت اول «سقوط» شماری از رسانه‌ها منتشر کردند و خبر از برگزاری جلسه‌ای با حضور نمایندگان برخی از نهادهای حاکمیتی از جمله سازمان صداوسیما، وزارت ارشاد، ساترا و قوه قضائیه درخصوص تصمیم‌گیری درباره ادامه پخش یا پخش‌نشدن آن دادند. جلسه‌ای که پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما، نیز به زبانی دیگر درباره مصادیق آن در تلویزیون صحبت کرده و درباره فرجام کار سریال‌هایی که بازیگران آن با جریانات اخیر همراهی کرده‌اند، گفته بود که مالکیت این آثار در اختیار رسانه ملی است، نه افرادی که در این برنامه‌ها در قالب‌های مختلف ایفای نقش کرده‌اند.
در واقع به گفته پیمان جبلی؛ «متناسب با نوع شخصیت، موضع‌گیری و همچنین نقش و تاثیری که چهره‌های مختلف در اعتراضات داشتند، تصمیماتی اتخاذ خواهد شد و در حالی که هدف استفاده حداکثری از آثار تولید شده است، ولی درباره ادامه مسیر و تداوم فعالیت چهره‌های تلویزیونی حتما این ملاک و معیارها مد نظر قرار خواهند گرفت».
درباره سقوطسریال «سقوط» اولین تجربه کارگردانی سجاد پهلوان‌زاده -از دوستان و همکاران نزدیک محمدحسین مهدویان و تدوینگر فیلم‌های «لاتاری»، «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» و سریال «زخم کاری»- داستانی عاشقانه را بر بستر یک رخداد سیاسی و جاسوسی روایت می‌کند. یک اکشن جاسوسی جذاب درباره شجاعت زنان ایران که در هر شرایطی تلاش می‌کنند حق خود را از ظالم بگیرند.
پلتفرم تولیدکننده «سقوط» در خلاصه داستانی که از این سریال به رسانه‌ها داده، نوشته: «پیوند عاشقانه آیسان و ژاکان در عبور از روزهای سخت آغازین زندگی مشترک‌شان، جانی دوباره می‌گیرد. آنها برای آبیاری درخت عشق‌شان راهی ماه عسل می‌شوند. سفری که پایانش تاریکی است.»
داستان اصلی «سقوط» اما ظاهرا برخلاف داستانی که به رسانه‌ها داده شده، حکایت مفصل‌تری است. گفته می‌شود این سریال که در آغاز قرار بود در ۱۴ قسمت تولید شود -البته حالا یک سریال 9 قسمتی است- راوی عشق پسر و دختری کردزبان است که به دلیل مشکلات مالی نمی‌توانند ازدواج کنند و بعد از مدتی هم پسر بدون اطلاع دختر جذب نیروهای داعش می‌شود و دختر هم وقتی متوجه این حقیقت می‌شود، به دنبال بازگرداندن او می‌رود و چنین می‌شود که این دو سر از سرزمین شام درمی‌آورند و اتفاقاتی بر آنها حادث می‌شود که از جمله آنها می‌توان به کشته شدن پسر جوان و ازدواج دختر با یکی از سران داعش و سپس باردار شدن او اشاره کرد. حمید فرخ‌نژاد در این سریال نقش مامور امنیتی را برعهده دارد که به سلیمانیه و بعد هم به موصل، یعنی پایتخت داعش، می‌رود و دختر را نجات می‌دهد. نقشی که پیشتر در فیلم «لاتاری» -دیگر ساخته مهدویان- هم ایفا کرده بود. او البته در «به رنگ ارغوان» ابراهیم حاتمی‌کیا نیز ورسیونی دیگر از یک مامور امنیتی را ارائه داده است.
واکنش به سقوطبا این‌که ارزیابی یک سریال و قضاوت درباره آن با پخش فقط یک قسمت از آن ممکن نیست، ولی با این حال واکنش‌های مخاطبان سریال و کاربران فضای مجازی در قبال پخش اولین قسمت سقوط مثبت بوده، با این‌که این مواضع مثبت بیش از کیفیت سریال ناظر بر چرایی پخش سریع و کم‌ممیزی آن بوده است.
کاربری در این زمینه نوشته: «پخش سریال سقوط از فیلیمو فارغ از کیفیت آن، اتفاق خوبی است. باید این باب باز شود که نباید به‌خاطر یک نفر از عوامل تولید، زحمت یک تیم پایمال شود.» او البته در این عقیده تنها نبود و کاربران دیگری هم به این موضوع اشاره کردند: «پخش سریال سقوط ساخته سجاد پهلوان‌زاده یک تصمیم کاملا درست بود که جلوی سوءاستفاده را گرفت. اظهارنظر -درست یا غلط- افراد حاضر در یک پروژه کاملا یک امر شخصی است و نباید دیگران یا کل یک پروژه درگیر تبعات آن شوند. در این میان نقد سریال بماند بعد از تماشای چند قسمت.»
البته سریال از نظر کیفی هم طرفدارانی به دست آورده بود: «سریال سقوط رو حتما قبل از اسپویل‌شدنش ببینید. واقعا طوفانی شروع کرد. فوق‌العاده.»
و کاربری دیگر هم نوشته بود: «دیشب اولین قسمت سریال سقوط رو دیدم. هنوز وحشتش باهامه! عجب موقعیت ترسناکی بود. ترسناک و تاثیرگذار.»
یکی از منتقدان شناخته‌شده نیز درباره قسمت اول سریال عقیده دارد که «بعد از قسمت اول سریال سقوط مشخص شد که اگر خط و ربط محتوایی کار درست پیش برود، نفس کار و سرمایه‌گذاری روی آن جای تشکر دارد. با این حال، برای سجاد پهلوان‌زاده زود بود که کارگردانی چنین پروژه‌ای را به عهده‌اش بگذارند. برای همین هم قسمت اول کش‌دار شده است. در کل سقوط چیزی نیست مگر تلفیقی ناشیانه از فیلم‌های شبی که ماه کامل شد و به رنگ ارغوان».
