نقش فراموش نشدنی هاشمی در دوران سازندگی

سیدمحمود میرلوحی فعال سیاسی اصلاح‌طلب مرحوم هاشمي رفسنجاني شناسنامه انقلاب اسلامي است. کسي است که با شروع نهضت و اتفاقاتي که در خرداد 42 افتاد، نقش‌آفريني کرد و طبق آنچه در خاطرات خودشان نقل کرده‌اند، راديويي خريدند و اخبار را جمع‌آوري مي‌کردند و به امام خميني(ره) مي‌دادند. در دوران نهضت با رفت و آمدهايي که به کشورهاي مختلف داشتند، حمايت‌هايي از انقلابيون مي‌کردند. دوران محکوميت‌هايشان در زندان مفصل است و در شرايط انقلاب هم عضو شوراي انقلاب بودند تا لحظه ورود حضرت امام، همواره در بزنگاه‌ها و تصميم‌هاي بزرگ چه در مجلس، چه در قضاياي لانه و مسائل مربوط به روابط با آمريکا و چه در دوران جنگ و دفاع مقدس، مديريت و فرماندهي جنگ را با اينکه قبل از آن امام، جانشيني فرماندهي را به بني‌صدر داده بودند ولي بعد از آن عملا محور فرماندهي بود تا روزي که قطعنامه پذيرفته شد. مکاتباتش با صدام و قضاياي حتي بعد از توقف جنگ و نقشي که در دوران سازندگي بلافاصله بعد از توقف جنگ ايفا کرد. تلاشش براي جبران عقب ماندگي‌ها و سازندگي کشور از او عنوان چهره‌اي ساخت که از حيث آباداني و سازندگي امروز داراي ويژگي و اعتبار جدي است و تقريبا همگان قبول دارند که در شروع بازسازي نقش کليدي ايفا کردند. بعد از دوران رياست‌جمهوري با حضور در مجمع تشخيص مصلحت نظام در تدوين سياست‌ها و در حل اختلافات بين مجلس و شوراي نگهبان نقش موثري داشت، مجمع تشخيص آن موقع به نوعي گره‌گشا بود که اقتضائات و مصلحت کشور که با ديدگاه‌ها و نظرات شرعي شوراي نگهبان مواجه مي‌شد، در مجمع تشخيص مصلحت که پيشنهاد ايشان بود و در بازنگري قانون اساسي آمده بود، حل و فصل مي‌شد. در دولت اصلاحات تلاش‌هاي زيادي انجام داد و همواره سعي مي‌کرد ميانه‌رو باشد و خودش را اعتدالي مي‌دانست. با جريان‌هاي داخل صحنه مثل اصلاح‌طلبان و اصولگرايان کار مي‌کرد گرچه به‌خصوص در جناح چپ و خط امامي‌ها به اصولگرايي شناخته مي‌شد و به همين دليل در دهه آخر عمر به چهره‌اي تبديل شد که تا حدودي هم اصولگرايان معتدل و هم اصلاح‌طلبان او را به عنوان يک داور و هم انساني که مي‌توانست در بحران‌ها و مسائل کلان و چالش‌هاي کشور راهگشا باشد، قبول داشتند. شاهد بوديم که در مراسم تشييع جنازه حتي کساني که نسبت به او نقد داشتند نيز شرکت کردند و بعد از درگذشت هم اعتبار و جايگاهش به عنوان شخصيتي که هم در مسائل اسلامي صاحب نظر بود و هم به عنوان يک شخصيت سياسي که داراي ديدگاه و رويکردهاي امروزي و عقلاني و معتدل و متناسب با شرايط دنياي امروز بود، هرجا که بحث توسعه و علم و دانش و مسائل امروزي مطرح بود، حضور داشت همان‌طور که در جبهه‌ها فرماندهي کرد در قضاياي هسته‌اي و موشکي و از پايه‌گذاران اين صنعت در کشور بود. در تاسيس و هدايت دانشگاه آزاد و پاسخ به عطش فراوان جوانان به تحصيل نقش موثري ايفا کرد و در قضاياي مربوط به مسائل علمي و توسعه‌اي، ديدگاه‌هاي مشخص و عملگرا و واقع‌گرايي داشت و در عين حال که ديدگاه‌هاي اعتقادي محکمي داشت و در نمازهاي جمعه عدالت اجتماعي را به‌طور جدي مطرح کرد و در کشور جا انداخت و اين بحث را به خوبي تبيين کرد و در صحنه‌هاي امروزي و علمي و دانشگاهي هم چهره بانفوذي بود. هاشمي در حوزه علميه و در بين علما و نخبگان و بخش‌هاي مختلف سياسي و فرهنگي و اجتماعي جايگاه قابل اعتنايي داشت و به همين جهت مادامي که رئيس خبرگان و رئيس مجمع تشخيص بود، تلاش‌هاي موثري در جهت حل و فصل قضايا داشت. انتقاداتي هم نسبت به ايشان مطرح باشد که مي‌توانسته در دوره‌اي اقداماتي انجام دهد و از تمرکز اختياراتي در بخش‌هايي که نتيجه وضع امروز کشور است، جلوگيري يا از سرعت آن بکاهد. طبيعتا از هاشمي که شناسنامه انقلاب و مذاکرات با صدام و آمريکا و نقش‌هايي که بعنوان رئيس خبرگان و رئيس مجمع تشخيص برعهده داشت، انتقاداتي هم مطرح مي‌شود. کتاب هاشمي با موضوع آزادي فلسطين و همچنين با معرفي اميرکبير به عنوان شخصيتي که مورد قبول و توجه ايشان بود، در رفتار عملي و فعاليت‌هاي سياسي و اقتصادي و مديريتي اين آثار و نشانه‌ها مشهود است و آثار و عملکردش همواره در ياد و خاطره اهل نظر خواهد بود.