سرم‌تراپی پزشکان خربزه‌کار!

صفی از بیماران در مطب نشسته‌اند تا نوبت‌شان شود و پزشک آن‌ها را ویزیت کند، اما صف طویل‌تری هم وجود دارد که هر کدام در دست‌شان یک سرم و چند آمپول است و منتظر نشسته‌اند نوبت تزریقاتشان شود. این صف مربوط به بیمارانی است که پزشک معالج برایشان سرم تجویز کرده و البته تقریباً شامل تمامی بیمارانی می‌شود که به هر دلیلی به مطب مراجعه کرده‌اند. وقتی نوبتم می‌شود و به اتاق دکتر می‌روم بعد از شرح بیماری و تجویز نسخه تأکید می‌کند «داروهایت را بیاور من ببینم.» بعد از پیچیدن نسخه از داروخانه دوباره به مطب می‌آیم تا دکتر داروهایم را چک کند، اما منشی وقتی کیسه دارو‌ها را از دستم می‌گیرد، به جای آنکه به اتاق دکتر برود به اتاق تزریقات می‌رود تا آمپول‌ها و سرم را آماده تزریق کند و من دلیل صف طویل بیمارانی را که منتظر تزریق آمپول و سرم‌شان بودند، بهتر متوجه می‌شوم!
تخلف در همه حوزه‌ها و اصناف وجود دارد، اما این تخلفات برای گروه‌های تحصیلکرده‌ای که از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردارند و به طور ویژه پزشکانی که با سلامت و جان انسان‌ها سر و کار دارند و قسم خورده‌اند، به شکلی مضاعف ناپسند است و پذیرفتنی نیست. جالب اینجاست که تخلفات حوزه دارو و درمان یکی دوتا نیست. حکایت فقدان کارتخوان و دریافت نقدی ویزیت و سایر خدمات سلامت یا استفاده از کارتخوان مشاغل معاف از مالیات تنها یکی از شگرد‌ها و تخلفاتی است که برخی پزشکان برای افزایش درآمدهایشان به آن متوسل می‌شوند. همچنان که وحید عزیزی مدیر کل مبارزه با فرار‌های مالیاتی می‌گوید: «مطبی از کارتخوان یک شغل معاف از مالیات مثل محصولات کشاورزی استفاده می‌کرده‌است که در حال تکمیل اطلاعات هستیم تا به مرجع قضایی ارسال شود.»
اینکه یک پزشک کارتخوان یک گندم‌کار یا خربزه‌کار را در مطب خود نصب کند، کجای دنیا پذیرفتنی است؟! پزشکی که این بی‌صداقتی را دارد، چگونه می‌توان به او اعتماد کرد؟! به قول مولانا: «باده خاص خورده‌ای، نقل خلاص خورده‌ای/ بوی شراب می‌زند، خربزه در دهان مکن!»،
اما این شگرد‌ها بیشتر برای پزشکان متخصص است. پزشکان عمومی هم برای خودشان ساز و کار‌هایی برای افزایش درآمد دارند. نمونه‌اش دایر کردن بخش تزریقات در مطب و سرم‌تراپی. بر این اساس گاهی وقت‌ها هزینه تزریقات از مجموع ویزیت پزشک و هزینه‌های دارو برای بیماران گران‌تر تمام می‌شود و این یعنی درآمدزایی متفاوت برای پزشکان و سهامداران مطب‌ها و درمانگاه‌ها!


اگر گذرتان به دوا و دکتر بیفتد، یکی از چالش‌هایی که با آن مواجه خواهید شد، تجویز بی‌رویه دارو و به خصوص سرم در درمانگاه‌ها و مطب‌هایی است که بخش تزریقات هم دارند! در چنین مواردی چه برای سردرد مراجعه کنید و چه برای سرماخوردگی یا حتی کمردرد، برای شما سرم تجویز می‌شود! جالب اینجاست اگر برای همین مشکل به پزشک دیگری مراجعه کنید که در مطب یا درمانگاهش بخش تزریقات وجود ندارد با درمان متفاوتی مواجه خواهید شد!
هزینه‌های سرم‌تراپی هم بسته به محل مطب و دولتی یا خصوصی‌بودن زمین تا آسمان تفاوت دارد. در حالی که طبق تعرفه‌های رسمی هزینه تزریق سرم چیزی حدود ۵۰ هزار تومان است، اما در مناطق مختلف شهر مبلغ متفاوتی باید برای تزریق سرم بپردازید و این مبلغ از ۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان متفاوت است.
با چند مرکز تماس می‌گیرم تا حدود قیمت‌ها بیشتر دستم بیاید. اولی درمانگاهی نیمه‌خصوصی است که برای تزریق هر سرم ۵۰ هزار تومان می‌گیرد. یک مرکز ارائه خدمات پرستاری هم برای حضور در منزل و تزریق سرم مبلغ ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند، البته به شرط هم‌محله‌ای‌بودن وگرنه هزینه ایاب و ذهاب هم اضافه می‌شود. هزینه تزریق آمپول در خانه هم ۱۰۰ هزار تومان است. البته گاهی هم سرم‌ها به صورت سفارشی برای شما وصل می‌شود. به طور مثال سرم به همراه چند آمپول تقویتی که معجونی می‌سازد تا شما را در کوتاه‌ترین زمان ممکن سرحال بیاورد، اما این معجون خیلی وقت‌ها آنچنان هم کارایی ندارد.
کارایی سرم‌تراپی از منظر طب سنتی
دکتر اکرم فلاح، پزشک و پژوهشگر طب سنتی درباره سرم‌تراپی و کارایی آن به «جوان» اینگونه توضیح می‌دهد: «بر اساس طب سنتی و تقسیم‌بندی مزاج‌ها، مزاج‌های بلغمی معمولاً سرد و‌تر و دارای رطوبت است و سرم‌تراپی گزینه مناسبی برای درمان این مزاج‌ها نیست. سرم‌تراپی حتی می‌تواند با افزایش آب میان‌بافتی و رطوبت در این افراد موجب بروز بیماری‌های بعدی در افراد شود.»
از نگاه این پزشک ممکن است در افراد صفراوی سرم‌تراپی خوب باشد، ولی حتی برای دموی مزاج‌ها هم به دلیل مزاج گرم و تری که دارند، سرم‌تراپی چندان مناسب نیست و موجب نوعی اور لود و بار اضافی برای قلب می‌شود و آب میان‌بافتی را افزایش می‌دهد.
موارد مجاز تجویز سرم
چه زمانی تجویز سرم کارایی دارد؟ به گفته این پزشک در مواردی که بیمار اشتها ندارد و نمی‌تواند چیزی بخورد یا به دلیل تهوع و اسهال و استفراغ یا بیرون روی شدید، این نگرانی وجود دارد که بدن بیمار دچار کم‌آبی شود، جزو مواردی است که تجویز سرم ضروری به نظر می‌رسد. در غیر این صورت اگر بیمار مشکل گوارشی ندارد و می‌تواند از مایعات استفاده کند، بهتر است به جای سرم از مایعاتی همچون شربت عسل یا مایعات قندی- نمکی، یعنی مقداری نمک و مقداری قند برای تأمین املاح مورد نیاز بیمار استفاده کنیم که گزینه‌های مناسب‌تری نسبت به سرم محسوب می‌شوند و عوارض خاصی هم ندارند. فلاح تأکید می‌کند: «به هر حال در تزریقات وریدی رگ آسیب می‌بیند و ممکن است تا مدتی بیمار با کبودی و ناراحتی همراه باشد و بسته به مزاج بیمار حتی گاهی وقت‌ها سرم می‌تواند مضر هم باشد.»
وی در جمع‌بندی گفته‌هایش تأکید می‌کند: «بنابراین مطابق اندیکاسیون‌ها مواردی که بیمار دچار خشکی می‌شود، دهان بیمار خشک است، اسهال و استفراغ شدید دارد، از جمله مواردی است که می‌توانیم سرم تجویز کنیم، در غیر این صورت نه فقط سرم توصیه نمی‌شود، بلکه می‌تواند با عوارضی هم همراه باشد. با تمام این‌ها سرم‌تراپی در حال حاضر خیلی رایج شده و من فکر می‌کنم بیش از هر چیز، تحمیل هزینه‌ای اضافی به بیمار است و در حال حاضر رایج شده برای هر نوع سرماخوردگی یا کرونا هم سرم تجویز می‌شود.»
گاهی بیمار هم دلش سرم می‌خواهد!
البته همه تقصیر‌ها را نمی‌توان گردن پزشک انداخت. گاهی اوقات بیماران هم فکر می‌کنند تا وقتی سرم و آمپول نزنند، درمان نمی‌شوند!
به گفته فلاح در حال حاضر هزینه‌های تزریق سرم و آمپول در برخی مراکز البته به انضمام یکی دو آمپول تقویتی مثل ویتامین ث و نوروبیون تا ۵۰۰ هزار تومان هم می‌رسد! این در حالی است که خیلی وقت‌ها اغلب آمپول‌هایی که برای تزریقش، سرم تجویز می‌شود، قابلیت تجویز عضلانی هم دارد، اما سود سرم درمانی برای برخی مراکز درمانی پزشکان را که اغلب مالک یا سهامداران این مراکز هستند، مجاب می‌کند به جای تجویز آمپول و تزریق عضلانی، تزریق وریدی دارو به همراه سرم را تجویز کنند که هم عایدی بیشتر برای آن‌ها دارد و هم از نظر روانی بیمار را مجاب و حس بهبودی سریع‌تر را به وی منتقل می‌کند! این پزشک در واکنش به افرادی که خودشان ترجیح می‌دهند سرم بزنند و حس می‌کنند با سرم حال بهتری پیدا می‌کنند، می‌گوید: «تزریق بی‌رویه سرم و اینکه با دارو‌های تقویتی مثل ویتامین ث یا نوروبیون همراه شود، ممکن است در ابتدا به بیمار حس خوبی بدهد، اما در نهایت تأثیرگذار نیست و حتی ممکن است با عوارضی همراه باشد.» از نگاه فلاح حتی در موارد تجویز آنتی‌بیوتیک هم اگر تجویز درست باشد، اشکالی ندارد با سرم همراه باشد، اما در این صورت هم معمولاً یک دوز آنتی‌بیوتیک تجویز نمی‌شود که بخواهد با تزریق سرم همراه شود.