امیر صادقی‌پناه_شهروندآنلاین؛ دیگر عادت کرده‌ایم که هر هفته شاهد اعتراض‌های پرتعداد و گاهی توهین‌آمیز اعضای تیم‌های لیگ برتری و لیگ یکی به داوران مسابقات فوتبال باشیم. قشری که از همه فعالان در فوتبال دریافتی کمتری دارند، بدون آنکه حتی حق دفاع از عملکرد خود از طریق رسانه‌ها را داشته باشند. آنها با هر قضاوت مورد انتقاد اعضای یک تیم یا حتی دو تیم قرار می‌گیرند و جز نوشتن گزارش‌های انضباطی کار دیگری از دست‌شان برنمی‌آید.

در روزهایی که ورود تکنولوژی VAR‌ به ایران در حد وعده باقی مانده، حمله به عملکرد و تصمیم‌های داوران تقریبا تبدیل به حربه‌ای برای تحت فشار گذاشتن این قشر در زمین مسابقه شده است. در چنین شرایطی کمتر کسی به حال و روز داوران، زندگی‌ شخصی‌شان، سبک زندگی آنها و فشارهایی که تحمل می‌کنند توجه کرده است. در این گزارش به بخشی از این موضوعات اشاره شده است.

این جمله که «داوران قشر مظلوم هستند» آن‌قدر تکرار شده که شاید اعصاب هر کسی از شنیدنش به هم بریزد. البته این یک جمله کلیشه‌ای نیست و در واقعیت به آن پی می‌بریم. در شرایطی که افراد شاغل در فوتبال، حتی اعضای لایه‌های زیرین باشگاه‌ها، درآمد مناسبی از این کار دارند و بازیکنان و مربیان، به‌خصوص در لیگ برتر، پول‌های هنگفتی دریافت می‌کنند (کاری به عادلانه یا ناعادلانه بودن آن نداریم) داوران کمترین دریافتی را در بین همه فعالان در این رشته دارند. تا همین چند ماه قبل، دستمزد داور وسط برای قضاوت در یک مسابقه نزدیک به یک میلیون تومان بود و کمک‌داوران و داورهای چهارم مبلغ کمتری دریافت می‌کردند. از نیم‌فصل سال گذشته این دستمزدها افزایش چهار برابری داشته و به حدود 4 میلیون تومان برای قضاوت داور وسط در هر بازی رسیده است. البته این مبلغ هم بسیار ناچیز به نظر می‌رسد.

با گذشت 17 هفته از رقابت‌های لیگ برتر، بیشترین تعداد قضاوت یک داور وسط هشت‌بار بوده که متعلق به داوران سرشناس فوتبال است. با حسابی سرانگشتی می‌توان متوجه شد از مردادماه که لیگ ایران شروع شده تا همین امروز (حدود 6 ماه) بهترین داوران ایران فقط 24 میلیون تومان دریافتی داشته‌اند که ماهیانه حدود 4 میلیون تومان می‌شود!

به‌عبارتی، داوران با هزار مشکل خود را به شهرهای مختلف می‌رسانند و حرف و حدیث‌ها را به جان می‌خرند که چنین درآمد ناچیزی را از داوری به دست بیاورند!

با توجه به وضعیتی که دستمزد داوران در ایران دارد، طبیعی است که شغل اصلی قاضی‌های مسابقات چیز دیگری باشد. نکته قابل توجه این است که بیشتر داوران شاغل در لیگ برتر تحصیلکرده هستند. افرادی که با گذراندن تحصیلات، شغل‌های آبرومندی دارند و فقط به عشق قضاوت در این عرصه فعالیت می‌کنند.

همین حالا در بین داوران شاغل در لیگ، فعالان اصناف مختلف را می‌بینیم: پزشک، سرهنگ نیروی انتظامی، معاون شهردار، آتش‌نشان، کارمند شهرداری،‌ معلم مدرسه، استاد دانشگاه و شغل‌های دیگر. به عبارتی، داوری به دلیل شرایط موجود نمی‌تواند شغل اصلی افراد باشد و آنها فقط به خاطر علاقه‌ای که دارند در مسابقات فوتبال سوت‌ می‌زنند.

در مسابقات فوتبال باشگاهی اعتراض به قضاوت‌ها به یک عرف تبدیل شده است. برنامه‌ریزی برای تحت فشار گذاشتن داوران ایده جدید باشگاه‌هاست. در کنار زمین شاهد نیمکت‌های شلوغ و داد زدن‌های وقت و بی‌وقت برای تحت فشار گذاشتن داوران هستیم. در برخی تیم‌ها سرمربی در هر بازی یکی از دستیارانش را موظف می‌کند تا با فریاد به قضاوت داور اعتراض کند و حتی اگر لازم شد کارت قرمز و اخراج از روی نیمکت را به جان می‌خرند تا بتوانند از نظر ذهنی داوران را تحت فشار بگذارند.

حتی گاهی اوقات که اشتباهات داور توسط کارشناسان داوری تایید می‌شود، شاهد مصاحبه‌های متعدد و بیانیه‌های آنچنانی از سوی باشگاه‌ها هستیم که کمیته داوران را تحت فشار می‌گذارد. مصاحبه علیه داور بازی آینده با مرور اشتباهات احتمالی در گذشته هم در دستور کار برخی باشگاه‌ها قرار دارد. این کار باعث می‌شود به‌نوعی داور هفته بعد با ذهنیت وارد زمین شود و سعی کند علیه تیم معترض اشتباه نکند!

این اتفاقات در مسابقات فوتبال باشگاهی ایران دیگر عجیب نیست و هر هفته شاهد تکرار آن در برخی مسابقات هستیم.

کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال در پی تعدد اعتراض‌های تند به داوران، چندی قبل در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که توهین به داوران و اعتراض شدید به آنها با حکم انضباطی مواجه می‌شود. در حکمی که اخیرا کمیته انضباطی صادر کرده یکی از سرمربیان لیگ برتر به دلیل اعتراض به داور در پایان بازی و مصاحبه خود، 10 میلیون تومان جریمه شده است.

اگرچه کمیته انضباطی قصد دارد از این پس با جدیت بیشتری موضوع توهین به مقام رسمی برگزاری بازی (داور) را پیگیری کند و احتمالا شاهد احکام دیگری نیز خواهیم بود، اما باز هم به نظر می‌رسد قوانین موجود چندان بازدارنده نیست. جریمه چندمیلیونی برای افرادی که قراردادهای میلیارد تومانی دارند، قطعا موضوع مهمی به نظر نمی‌رسد. از سوی دیگر، محرومیت‌ها نیز گذراست و نمی‌شود روی آنها برای توقف اعتراض‌های شدید به داوری حساب باز کرد.

در کنار همه رفتارهای عجیبی که ارکان باشگاه‌ها با داوران انجام می‌دهند، از افزایش اشتباهات تاثیرگذار داوران هم نمی‌توان به سادگی عبور کرد. داوران در بسیاری از مسابقات اشتباهاتی انجام می‌دهند که به ضرر یک تیم تمام می‌شود و ممکن است سرنوشت باشگاه‌هایی را که هر کدام سرمایه‌گذاری زیادی روی فوتبال داشته‌اند، تغییر بدهد. البته کمیته داوران اقدام به محرومیت برخی داوران در مقاطع مختلف می‌کند، اما این محرومیت‌ها هم دردی از تیم‌ها دوا نمی‌کند.

از سوی دیگر، همواره ادعاهایی درباره فساد برخی داوران وجود دارد؛ اینکه در بین جامعه داوری افرادی وجود دارند که با گرفتن مبالغی، بازی را به سود یک تیم خاص، اصطلاحا درمی‌آورند یا اینکه با همکاری در بنگاه‌های شرط‌بندی آن‌طور که دوست دارند فضا را مدیریت می‌کنند و برنده می‌‌شوند. البته کمیته اخلاق در این‌باره همواره پای کار است و مبارزاتی نیز انجام داده، اما بی‌شک این فساد هرچند به صورت ناچیز، در بین داوران هم وجود دارد.

***

رضا کرمانشاهی، داور باتجربه فوتبال ایران، که به‌تازگی از دنیای قضاوت خداحافظی کرده، درباره فشارهای عجیب و غریبی که به داوران وارد می‌شود، به خبرنگار ما گفت: «متاسفانه اعتراض به داوران در ایران به یک حربه برای فرار رو به جلوی مربیان تبدیل شده است. مربیانی که توانایی اداره تیم خود را ندارند یا مهاجمی که از دوقدمی نمی‌تواند دروازه را باز کند، ‌برای توجیه ناکامی‌های خود همه چیز را گردن داور می‌اندازند. اگرچه اشتباه داوری وجود دارد و اجتناب‌ناپذیر است، اما اینکه برخی بخواهند با سوءاستفاده از شرایط، فضاسازی کنند و همه چیز را به هم بریزند، قابل تحمل نیست.»

او ادامه داد: «من به همکاران خودم در بحث قضاوت تبریک می‌گویم. آنها نه تنها داور بلکه گلادیاتور هستند! شما نمی‌دانید در هر بازی با این وضع موجود داوران چه فشار و استرسی را تحمل می‌کنند. آن‌قدر داوران را تحت فشار می‌گذارند که ناخودآگاه ذهن آنها به هم بریزد و نتوانند درست تصمیم بگیرند. شما ببینید که داوران ما در مسابقات بین‌المللی بهترین قضاوت‌ها را می‌کنند، اما به ایران که می‌آیند، ناگهان اشتباه می‌کنند. خب، این اعتراض‌ها و گاهی توهین‌ها تاثیرگذار است.»

کرمانشاهی افزود: «وقتی یک تیم بزرگ بازی دارد و داور آن بازی دو روز قبل مشخص می‌شود، هواداران آن تیم تا لحظه شروع بازی در فضای مجازی به داور حمله می‌کنند و او را تحت فشار می‌گذارند. کامنت‌های عجیب و دایرکت‌های عجیب‌تر. این کارها چه معنایی دارد؟ آیا فکر می‌کنند داوران خانواده ندارند و زندگی شخصی‌شان مهم نیست؟ واقعا چرا باید شاهد این رفتارهای زشت باشیم. همان رفتار هواداران در فضای مجازی، به کنار زمین می‌آید. مربیان و سایر نیمکت‌نشینان هم تکرار می‌کنند. انگار قرار است هر کس بیشتر داد بزند، جایزه بگیرد. با این شرایط انتظار دارید داوران در زمین بی‌نقص سوت بزنند؟»

این داور بازنشسته صحبت‌های خود را این‌گونه پایان داد: «ما باید اجازه بدهیم آرامش داوران حفظ شود. اینکه هر کسی به خودش اجازه توهین و تهمت‌زدن به داور را بدهد که نمی‌شود. داوران ما همه جزو افراد تحصیلکرده و آبرودار فوتبال هستند. آیا باید با سرمایه‌های کشور این‌طور برخورد شود؟»

//انتهای پیام