غافلگیری دوباره در نیمه شب خوی

آرمان امروز- حميد رضا خالدي: در سرماي زير صفر درجه شهرستان خوي، برسر مردمانش لرزيد و هنوز 10 شب از آن شب دلهره آور در اين شهرستان نگذشته بود که شنبه شب درحالي زلزله نسبتا شديدي به بزرگي 9/5 ريشتر حوالي شهرستان خوي در استان آذربايجان را لرزاند که روز 28 دي‌ماه نيز زمين لرزه 5/4 ريشتري در عمق 12 کيلومتري زمين، اين شهرستان را لرزانده و باعث مصدوميت 120 نفر و خسارت به منازل مسکوني شده بود. زلزله اي که تا لحظه تنظيم گزارش 3 فوتي و 816 نفر مصدوم و تعداد زيادي خانه تخريب شده به همراه داشت. زلزله‌اي که به گفته يکي از مشهورترين زلزله شناسان ايران وقوع آن پس ازلزله قبلي، چندان هم دور از ذهن نبود!
دستور ويژه وزير کشور
طبق آخرين گزارش 60 نفر از مصدومان زلزله در بيمارستان‌هاي اين شهرستان بستري شده و 64 نفر نيز به مراکز درماني شهرستان سلماس اعزام شده‌اند. بعد از زلزله خوي وزير کشور و وزير بهداشت نيز دستورهايي را براي مديريت حادثه و رسيدگي به حادثه ديدگان صادر کردند. از آنجايي‌که اين زلزله باعث تخريب تعدادي از روستاهاي اين شهرستان شده بود‌، با توجه به کوهستاني و برف‌گير بودن آنها امداد‌رساني را سخت مي‌کرد. در همين خصوص وزير کشور گفت: «نيروهاي امدادي و جهادي براي ارزيابي و تامين نياز زلزله زدگان شهرستان خوي به 70 روستا اعزام شده‌اند.» احمد وحيدي با اشاره به اسکان اضطراري زلزله زدگان شهرستان خوي، افزود: «با ايجاد کمپ براي استقرار فوري زلزله زدگان و اهداي چادر از سوي هلال احمر، اقدامات لازم براي اسکان زلزله زدگان در منطقه انجام شده است.» بهرام عين‌اللهي، وزير بهداشت در تماس تلفني با رئيس دانشگاه علوم پزشکي آذربايجان غربي، دستور رسيدگي فوري به مصدومان زلزله خوي را صادر کرد.
به گفته محمدصادق معتمديان، استاندار آذربايجان غربي، با اشاره به برپايي اردوگاه و توزيع چادر در مناطق زلزله‌زده گفت: «با توجه به سرماي هوا و بارش برف در برخي از مناطق، اسکان اضطراري در اولويت قرار دارد.» در همين حال دو بيمارستان در تبريز و اروميه نيز به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. به گفته معتمديان دو فروند هواپيماي باري حاوي کمک‌هاي هلال احمر نيز به شهرستان خوي اعزام شده‌اند. فرمانده قرارگاه منطقه‌اي شمال‌غرب نيروي زميني ارتش نيز از آماده‌باش سه تيپ مجهز به ادوات سنگين مقابله با بلاياي طبيعي براي اعزام به منطقه «در صورت نياز» خبر داده و گفته است ارتش يک بيمارستان صحرايي در خوي برپا مي‌کند. تصاوير منتشره از منطقه زلزله‌زده نشان مي‌دهند زلزله‌زدگان در هواي منفي صفر و زير بارش برف با پيچاندن پتو به دور خود و برافروختن آتش با سرما مقابله مي‌کنند. گفته مي‌شود تعداد پس‌لرزه‌ها همچنان زياد هستند.


تخريب 370 واحد مسکوني
علاوه برخسارت هاي جاني و مصدوميت شهروندان، زلزله شنبه شب خسارت هاي قابل توجهي هم به منزل و ساختمان هاي شهرستان خوي وارد آورد به‌طوريکه بنا بر اعلام محمدصادق معتمديان استاندارآذربايجان غربي گفت: در اثر اين زلزله 370 واحد در خوي تخريب شده است. وقوع زلزله خوي ارتش را هم به حالت آماده باش در آورد. در همين خصوص با دستور فرمانده نيروي زميني ارتش بيمارستان‌هاي امام علي(ع) تبريز و بيمارستان 523 منطقه اروميه به محض اطلاع از وقوع زلزله در شهرستان خوي به حالت آماده ‌باش کامل در آمدند. مجتبي خالدي، سخنگوي اورژانس ايران، به ايسنا گفت: «درپي زلزله رخ داده در شهرستان خوي که در نقاط مختلفي از شمالغرب کشور نيز احساس شده است، شاهد ترک خوردگي در ديوار بيمارستان خوي بوديم و همين موضوع نيز احتمال وجود خسارت زياد در سطح شهر را افزايش داده است.»
علي بيت اللهي، عضو هيات علمي مرکز تحقيقات راه، مسکن و شهرسازي هم گفته است: «تعداد کل واحدهاي مسکوني شهري خسارت ديده احتمالي 4975 و تعداد شهرهاي آسيب ديده احتمالي 3 شهر برآورد شده است. تعداد کل واحدهاي مسکوني روستايي خسارت ديده احتمالي 906 واحد برآورد شده و تعداد آبادي‌هاي خسارت ديده احتمالي در زلزله 5.9 خوي استان آذربايجان غربي 123 آبادي است.»
براساس گزارش‌ها پيش‌بيني شده که «امروز و فردا» شهرستان خوي شاهد بارش برف و باران باشد. اين در حاليست که در روزهاي گذشته نيز اين شهر با بارش برف روبه‌رو بوده و شنبه شب پس از زلزله بسياري از مردم به‌خاطر هراس از زلزله‌هاي متعاقب، با وجود سرماي طاقت‌فرسا، شب را در خيابان‌ها گذراندند.
زلزله اي که پيش بيني شده بود
اما آيا بعد از زلزله 10 روز گذشته خوي، زلزله اخير اين شهرستان قابل پيش بيني نبود؟ سوالي که دکتر مهدي زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسي در گفت و گو با «آرمان امروز» درپاسخ به آن گفت: «همان‌طور که مي‌دانيد زلزله اصولا قابل پيش بيني نيست. ولي بر مبناي يک اصل کلي در 40 – 50 درصد موارد بعد از اينکه زلزله هاي متوسط و ضعيفي در نقطه اي که مستعد زلزله است رخ مي‌دهد، معمولا زلزله‌اي بزرگ هم رخ خواهد داد. در مورد زلزله خوي هم وضعيت به همين منوال است يعني بعد از دو زلزله 13 مهرماه و 2 دي ماه، انتظار داشتيم که زلزله اي حتي با بزرگي بالاتر از 6 ريشتر در اين شهرستان رخ دهد. اين مساله را در مصاحبه ها و ياددداشت هايي که در رسانه هاي مختلف داشتم، بارها اعلام کردم.» اين گفته‌ها در شرايطي مطرح مي‌شود که در ويديويي دختر دانشجو در خوي مي‌گويد: «دو هفته پيش هم همين جا بوديم که زلزله آمد، به خاطر شرايط بحراني خوابگاه‌ها، ما را به سوله‌اي در دانشگاه پيام‌نور آوردند. گفتيم دانشگاه را مجازي کنند ولي قبول نکردند.»
با اين تفاصيل آيا احتمال دارد که باز هم زلزله بزرگتري در اين منطقه رخ دهد؟ زارع احتمال وقوع چنين زلزله اي را رد نکرده و گفت: اميدواريم با زلزله 9/5 ريشتري اخير انرژي گسل هاي اين منطقه تخليه شده باشد ولي در عين حال نمي توان احتمال وقوع زلزله اي بزرگتر را رد کرد. گرچه اين بدان معنا نيست که مردم خانه هايشان را ترک کنند و در خيابان يا پارک ها ساکن شوند چون اصلا معلوم نيست که چنين زلزله اي رخ دهد يا اگر هم رخ دهد، چه زماني اتفاق خواهد افتاد.
وي در مورد اينکه آيا ستاد بحران به هشدارهاي کارشناسان زلزله شناس کشور در مورد زلزله خوي توجه کرده است يا خير؟ گفت: «احتمالا آنها نيز هشدارهاي ما را از طريق رسانه ها خوانده باشند ولي از ما در اين مورد نظري خواسته نشد. ضمن اينکه مشورت خواهي خالي دردي را دوا نمي کند. بلکه بايد با حمايت دولت همراه باشد. مثلا بگويند اين قدر بودجه براي منطقه خوي کنار مي گذاريم تا کارشناسان بروند آسيب پذيري اين منطقه را شناسايي کنند و راهکارهايي براي حل آن ارايه کنند.»