سقوط کم‌سابقه بورس

آرمان امروز- مجتبي کاوه: بعضي روزها در بازار سهام، از همان لحظه ابتدايي بازار يا حتي از ساعاتي قبل از آن، همه سهامداران و فعالان بازار مي‌دانند که قرار است چه بلايي به سر سرمايه‌هايشان بيايد با اين حال از هيچ کس کاري ساخته نيست. بعضي روزها آفتاب در حالي به ساختمان قديمي بورس در خيابان حافظ مي‌تابد که  حتي از شب قبل هم همه دست‌اندرکاران اين بازار مي‌دانند فردا قرار است چه روز سياهي در تالار و چه نقشه سرخي از بازار روي سيستم‌ها و لپ تاپ‌هايشان داشته باشند. در اين زمان‌ها سهامداران شب را تا صبح با افکار پريشان و ارزيابي ضرر و زيان خود مي گذرانند اما در برابر خسارت‌هايي که قرار است بر سر سهام‌هايشان آوار شود هيچ دفاعي ندارند. روز گذشته - يکشنبه 9 بهمن ماه 1401 - هم يکي از اين روزها بود. روزي که در دقايق پيش‌گشايش بازار همه دست ها روي سيستم ها آماده کليک کردن و صدور دستور فروش بود و هنوز بازار به خود نيامده صف هاي فروش پرحجم سهام شکل گرفت. وقتي در ساعت 12 و 30 دقيقه اين روز، زنگ پايان معاملات بورس به صدا درآمد شاخص کل نزديک به 58 هزار واحد سقوط کرده بود و در نقشه سراسر قرمز بازار از 595 نماد بورسي و فرابورسي فقط 14 نقطه سبز ديده مي شد که سيمان اردستان، صنعتي آما، سرمايه گذاري بيمه، سيمان اصفهان، داروسازي کوثر، آلومراد، ايران مرينوس و تکنوتار از آن جمله بودند.
هجوم از آسمان به بازار سهام
شايد براي افرادي که با بورس سر وکاري ندارند اين پرسش مطرح شود که چه اتفاقي باعث ايجاد اين وضعيت شد و چه بر سر سرمايه‌گذاران سهام آمد که شاهد رقم خوردن يکي از سنگين‌ترين افت‌هاي شاخص در دو سال اخير بودند. پاسخ اين است که بورس در ساعات قبل از آن از هوا و زمين مورد هجوم قرار گرفت بدون آن که سامانه دفاعي موثري براي حفاظت از خود داشته باشد. توضيح اين که حمله پهبادي شنبه شب «‌8 بهمن ماه‌» به صنايع تسليحاتي کشور در شهر اصفهان به چه دليل به اين شدت براي بورس گران تمام شد چندان آسان نيست اما پاسخ به اين که چرا شايعه دستور توقف عرضه خودرو در بورس کالا توسط رئيس جمهور، توانست کمر بازار را خم کند و حتي تکذيب اين خبر هم به بازار کمکي نکرد چندان دشوار نيست.
داود زاهدي کارشناس بازار سرمايه در پاسخ به اين پرسش که چه اتفاقاتي موجب سقوط سنگين و کم سابقه بورس در روز يکشنبه شد، به «آرمان امروز» مي‌گويد: عامل اصلي سقوط سنگين بورس در اين روز اتفاقي بود که شب گذشته در اصفهان افتاد. بر اساس آنچه رسانه ها گزارش کرده‌اند يک حمله ناموفق به صنايع تسليحاتي ايران انجام شد و اين حمله حس نااطميناني که از مدتها قبل در اقتصاد ايران وجود دارد را شدت بخشيد و به آتش عوامل ناپايداري در بازار سرمايه دميده شد. وي در پاسخ به اين پرسش که چرا يک حمله ناموفق پهبادي بايد به اين شدت بر بورس اثرگذار باشد، بيان کرد: توضيح اين پديده آسان نيست اما اين حمله با وجود آن که موفقيت‌آميز نبوده به هر حال عبور از سيستم‌هاي دفاع هوايي و نفوذ به عمق کشور اين سيگنال را به بورس و سرمايه‌گذاران بازار سهام مي‌دهد که احتمال آسيب پذيري اقتصاد کشور از محل وقوع درگيري نظامي هر چند محدود را نبايد از نظر دور داشت. ريسکي که اين احتمال ايجاد کرد به هيجان منفي انجاميد که اين هيجان، سرمايه‌گذاران را به فروش هاي گسترده تشويق کرد.


خاکريز کوتاه بورس در برابر حملات زميني
همايون دارابي کارشناس ديگر بازار سرمايه نيز با بي دفاع ارزيابي کردن بورس در برابر مناقشات بين ارکان دولت، به «آرمان امروز» مي گويد: عرضه خودرو در بورس کالا خون تازه اي به رگ‌هاي گروه خودرويي بازار سرمايه تزريق کرده و اين اميد را به وجود آورده که اين حوزه مهم و تاثيرگذار بازار از زير بار زيان هاي سنگين خارج و به محدوده سوددهي وارد شود. متاسفانه اين اقدام که در شرايط کنوني بهترين راهکار بوده و مورد تاييد کارشناسان اقتصادي هم قرار دارد از سوي شوراي رقابت به چالش کشيده شده و برخي نمايندگان مجلس نيز بدون اين که راهکار بهتري براي افزايش توليد خودرو و پوشش زيان هاي انباشته اين صنعت داشته باشند، به اين مناقشه دامن زده اند. در اين شرايط شايعه توقف عرضه خودرو در بورس کالا با نظر رئيس جمهور و با دستور شفاهي معاون اول ايشان هم روز گذشته شنيده شد که با توجه به سبقه دستورات ايشان بسيار باورپذير بود و تکذيب اين شايعه هم نتوانست جلوي جو منفي که با اين شايعه ايجاد شده بود را بگيرد. موضوعي که بايد توسط مسئولان ارشد اقتصادي و تصميم گيران مورد توجه قرار گيرد اين است که بورس به اين گونه اخبار حساسيت بالايي دارد و وقتي نااطميناني به وجود بيايد به راحتي نمي توان با تکذيب موج را معکوس کرد.
نکته گفتني ديگر اين که بزرگان بورس تهران در روز ريزش شديد و رکوردشکنانه بازار نتوانستند عصاي دست شاخص باشند بلکه برعکس پرچمداران بازار سهام از معدني‌هايي مثل فولاد مبارکه و گل‌گهر و شرکت ملي مس گرفته تا هلدينگ هاي چند رشته‌اي‌هايي مثل شستا و تاپيکو و ميدکو و پالايشي‌ها و پتروشيميايي‌هايي مثل پالايشگاه اصفهان وهلدينگ خليج فارس با اثر بيش از 3 تا 1.5 هزار واحدي بيشترين نقش را در رقم خوردن يکشنبه سياه بورس به عهده داشتند.