نوبل بچه‌ها می رسد به ….. رامتین از قزوین
ملیحه محمودخواه_شهروندآنلاین؛ حالا رامتین به گام‌های بلند‌تری فکر می‌کند؛ به خود جایزه نوبل. وقتی او در جست‌وجوی سوال‌های المپیاد زیست کشورهای دیگر بود، هیچ‌وقت گمان نمی‌کرد به نوبل دانش‌آموزی برسد: «خودم را برای المپیاد زیست‌شناسی آماده می‌کردم. به ذهنم رسید سوال‌های المپیادهای دانش‌آموزان کشورهای دیگر را برای آمادگی بیشتر حل کنم. سایت‌های مختلف را زیر و رو کردم. به همه کشورها سر زدم و خیلی اتفاقی به فراخوانی از آکادمی نوبل رسیدم. کنجکاو شدم و آن را بیشتر بررسی کردم.
فراخوانی از آکادمی نوبل برای دانش‌آموزان بود که نکته جالبی داشت. بررسی و تحقیق، آزمایش و اختراع در این فراخوان مهم نبود. مسأله‌ای که در این آزمون اهمیت داشت و مورد بررسی قرار می‌گرفت، طرح سوال‌هایی بود که می‌توانست موضوع تحقیق دانشمندان برگزیده نوبل باشد.»
این شروع آشنایی رامتین با کیت نوبل بود. او که کلاس دهم در مدرسه استعدادهای درخشان شهید بابایی است، سوالش را طراحی و ارسال کرد، اما امیدی برای آنکه برگزیده شود نداشت. دلش می‌خواست نامش در میان برگزیدگان باشد، اما بررسی‌هایش نشان می‌داد آمار شرکت‌کنندگان بالاست و شانس کمی دارد. رامتین به مطالعه برای المپیاد زیست ادامه داد. ایمیلی او را به آرزویش رساند. جزو 10 برگزیده این مسابقه بود و توانست پرچم ایران را یک‌بار دیگر در مجامع بین‌المللی به اهتزاز درآورد.
سوالی به ذهن رامتین رسید و آن را برای آکادمی فرستاد.او در متن دفاعیه‌اش نوشت: «چرا هنگامی که به صدای ساعت توجه نداریم، آن را نمی‌شنویم. با این حال، در صورت توجه‌کردن، صدای آن را حس می‌کنیم. اگرچه مکانیسم توجه‌کردن یک حوزه فعال پژوهش است و مقالات متعددی در دنیا برای رمزگشایی از این توانمندی نوشته شده، اما همچنان ناشناخته‌ها و ابهامات زیادی حتی با وجود مطالعات کنونی وجود دارد.»
یک ماهی گذشت تا از آکادمی پاسخ آمد و رامتین با نامه یک برنده جایزه نوبل شیمی و عضو هیأت علمی مشورتیMFF مواجه شد. «خیلی خوشحالم که می‌بینم شما سوالی پرسیده‌اید که پتانسیل این را دارد تا با زیست‌شناسی مولکولی پاسخی به آن داده نشود. ارزش زیادی در روان‌شناسی بالینی مشاهده‌ای وجود دارد و چیزهای زیادی که باید آنجا کشف شود.»
این پاسخ یعنی رامتین موفق شده بود. در این نامه آمده بود که او جزو 10 کاندیدای جایزه نوبل بچه‌هاست و کمی بعد هم مدالش به همراه چند جایزه از این آکادمی برایش ارسال شد.
رامتین می‌گوید: «نمی‌دانم چند نفر در این آزمون شرکت کرده بودند، زیرا اعلام کردند این ماجرا محرمانه است. اما نگاهی به آمار قبلی شرکت‌کنندگان نشان می‌دهد در سال‌های قبل دانش‌آموزان بیش از 160 تا 170 کشور در این آزمون شرکت کرده بودند که نشان‌دهنده بالابودن اعتبار این آزمون است.»
امسال این آزمون 10 برگزیده داشت و رامتین از شهر قزوین در کنار دانش‌آموزانی از کشورهای انگلستان، یونان، هند، ترکیه، اندونزی، قطر، بنگلادش و ویتنام قرار گرفت.
او قرار است به سمپوزیومی که این آکادمی در ماه‌های آینده برگزار می‌کند، دعوت شود و یک‌بار دیگر نام ایران را بر سر زبان‌ها بیندازد.
یک دانش‌آموز بااستعداد
رامتین از همان کودکی کنجکاو و اهل پرسش بود. از کلاس اول تا پنجم جزو برگزیدگان آزمون جوان خوارزمی بود. در دوره اول متوسطه رتبه اول کشور را در درس علوم به دست آورد و در همان سال در مسابقات علمی توانمندی فناوری نانو رتبه سوم کشور را از آن خود کرد. چند وقت بعد هم در جشنواره ابن‌سینا شرکت کرد و حائز رتبه شد. اینها فقط چند نمونه از موفقیت‌های رامتین است. او حالا خودش را برای مسابقات المپیاد زیست آماده می‌کند.
انگیزه‌ای برای بهتر درسخواندناین جایزه آخر، هدف رامتین نیست؛ فقط انگیزه‌ای است برای آنکه بهتر بخواند و یاد بگیرد. به قول خودش، ارزش معنوی این جایزه برای او خیلی بیشتر از آن چیزی است که به‌عنوان جایزه به او داده‌اند و شروع حرکتی است برای آنکه مسیری را که در آن قرار گرفته است، بهتر طی کند.
این جایزه نه امتیازی برای ورود به دانشگاه است، نه سهمیه‌ای به او اختصاص می‌یابد، اما اتفاقی را رقم زده و آن اینکه قرار است با کمک بنیاد نخبگان استان قزوین کلاس‌های طرح پرسش برای دانش‌آموزان راه‌اندازی شود. به اعتقاد او وقتی سوالی در ذهن ایجاد می‌شود، می‌تواند زمینه‌ساز تحقیقی درست و اختراعی بکر شود. همه‌‌چیز از سوالی خوب شروع می‌شود.
از کنار سوال‌های بچه‌ها بی‌تفاوت نگذریم
اگر بگوییم مادر رامتین از خود او برای این جایزه خوشحال‌تر است، بیراه نگفته‌ایم. این را می‌شود از رضایتی که در صدایش موج می‌زند، فهمید. او می‌گوید: «نسبت به سوال‌های بچه‌ها نباید بی‌تفاوت بود. گاهی بچه‌ها از ما سوال‌هایی می‌پرسند که به نظرمان ممکن است بی‌معنا باشد یا اصلا حوصله پاسخ‌دادن به آنها را نداشته باشیم، اما همین سوال‌ها می‌تواند زمینه پرسشگری را در ذهن کودک ایجاد کند.»
او ادامه می‌دهد: «نکته اینجاست که در این مسابقات سوال‌پرسیدن بسیار مهم‌تر از تحقیقی طبقه‌بندی شده است؛ به این علت که سوال‌ها می‌توانند سوژه‌های خوبی برای تحقیقات علمی آنها باشند.»
موفقیت اتفاقی نیست
نقی سیاهکالی مرادی، مدیرکل آموزش‌وپرورش استان قزوین، با اشاره به افتخارآفرینی دانش‌آموزان مستعد قزوینی در عرصه‌های علمی و فرهنگی، ازجمله رامتین قاسم‌پور، دانش‌آموز نخبه قزوینی، که در مسابقه جهانی طرح پرسش آکادمی نوبل درخشید، می‌گوید: «دانش‌آموزان این دیار همواره در عرصه‌های مختلف به‌ویژه در رشد و توسعه علمی کشور، نقش موثر و والایی داشته و دارند.»
او با بیان اینکه دانش‌آموزان نخبه به‌عنوان الگوی عینی جامعه اسلامی برای نسل آینده‌ساز و جوان، نقش موثری ایفا می‌کنند، ادامه می‌دهد: «دانش‌آموزانی که اصالت فرهنگی و ملی خود را حفظ کنند و جذب حداکثری و دغدغه غیرت ملی و دینی داشته باشند، در ارتقای علمی کشور نقش بنیادی خواهند داشت و می‌توانند فرهنگ غنی اسلامی – ایرانی را نشان دهند.»
او با تاکید بر ضرورت تحقق روشنگری در عرصه‌های مختلف برای نسل جوان و آینده‌ساز جامعه می‌افزاید: «ایجاد اعتماد و اعتقاد نسبت به نظام جمهوری اسلامی ایران و امیدآفرینی در جامعه وظیفه تک‌تک مسئولان و جامعه بزرگ آموزش‌وپرورش است.»
او اظهار امیدواری می‌کند: «همواره با پشتکار و جدیت بیشتر شاهد پیشرفت‌های چشمگیر دانش‌آموزان استان قزوین در نیل به فرامین رهبر معظم انقلاب(مدظله العالی) در عرصه‌های علمی و فرهنگی و نیز دستیابی به اهداف عالیه آموزش‌وپرورش در مجامع جهانی خواهیم بود.»
نوبل دانش‌آموزی؛ یک مسابقه بین‌المللی
بنیاد نوبل یا همان MFF بنیادی علمی است که توسط بنگت نوردن، استاد شیمی، فیزیک دانشگاه تکنولوژی چالمرزو و رئیس سابق کمیته شیمی نوبل تاسیس شد.
بهبود نگرش جامعه نسبت به رشته شیمی و افزایش علاقه نسل‌های جوان به علم، بخشی از مهم‌ترین اهداف این بنیاد است. 16عضو از 29 عضو این آکادمی برندگان جوایز نوبل هستند که داوری بخش دانش‌آموزی را بر عهده دارند.
این بنیاد سالانه تعدادی سمپوزیوم بین‌المللی در نقاط مختلف جهان برگزار می‌کند و مهم‌ترین بخش این مسابقات که بین دانش‌آموزان 13تا 18ساله برگزار می‌شود، طرح سوال است؛ یعنی در این رقابت به دانش‌آموزانی که گیراترین و اثرگذارترین سوال‌ها را مطرح کنند، جایزه اعطا می‌شود.
این جایزه به‌عنوان نوبل بچه‌ها نیز شناخته می‌شود. در این رقابت سوال دانش‌آموزان و توضیحات آنها در سایت ثبت شده و در نهایت، متن ارسالی دانش‌آموزان توسط اعضای هیأت علمی، مشورتیMFF در آکادمی سلطنتی علمی سوئد داوری می‌شود.
استاد شیمی دانشگاه استنفورد و از اعضای هیأت علمی مشورتیMFF معتقد است که در مدارس بیشتر تلاش ما برای یافتن بهترین پاسخ‌هاست، در حالی که مسأله مهم‌تر پرسیدن بهترین سوال‌هاست.
از این‌رو، MFF برای تاکید بر توانایی بیان‌کردن مشکل‌ها، می‌کوشد تا به پرسشگری جایزه اعطا کند.
