دو درس سیاست خارجی ایران پس از انقلاب اسلامی

آرمان امروز- سرويس ديپلماسي: در آستانه سالروز چهل و چهارمين سالگرد انقلاب اسلامي و روي کارآمدن نظام جمهوري اسلامي، بسياري ذره بين به دست در حال تحليل عملکرد نظام در سال هاي اخير هستند.
عملکردي که مشخصا در حوزه سياست خارجي و بين المللي ابعادي متفاوت و بسيار دشوار داشته و سبب شده است تا درون کشور نيز دستخوش تحولات زيادي شود.
سياست هايي که گاه ايران را تا آستانه جنگ پيش برده و گاه نيز کشور را از آستانه شروع جنگي جديد مصون نگه داشته است. سياست هايي مثبت و منفي که تحليلگران در خصوص آن نظرات متفاوتي دارند.
عبدالرضا فرجي راد، ديپلمات ايراني در رابطه با دست آوردهاي جمهوري اسلامي ايران در 44 سال اخير در حوزه سياست خارجي و آن چه در اين عرصه رقم خورده است، گفت: سياست خارجي ايران در 44 سال اخير فراز و نشيب هاي فراواني داشته كه بيشتر اين موارد مربوط به ارتباط با غرب بوده است كه سبب شد كشور با مشكلات متعددي مواجه شود. مشخصا رفع اين مشكلات با كشورهاي غربي نيز دست آورد مهمي بود كه چند سال پيش به دست آمد زيرا در طرف ديگر قدرت هاي جهاني بودند كه به خواسته هاي ايران تن دادند و يك تعامل صورت گرفت و ايران نيز از زير فشار خارج شد.


وي افزود: اين گشايش در سياست خارجي سبب شد تا كشور نيز گام هايي به سمت توسعه بردارد اما باز هم اين گشايش با خلل مواجه شد و ايران بار ديگر درگير پرونده تحريم و مسائل هسته اي شد كه امروز دو دهه مي شود‏‏ گرفتار اين معضل شده و به همين علت نتوانسته دست آوردهاي بيشتري در حوزه سياست خارجي داشته باشد.
فرجي راد ادامه داد: ما در زمان احياي برجام تعامل خوبي با جهان داشتيم و سبب شد تا درهاي كشور به روي جهان باز شود و سرمايه هاي خوبي وارد كشور شد. امروز طولاني شدن بن بست هسته اي براي كشور هزينه هاي زيادي ايجاد كرده است و ضربه سختي به كشور وارد كرده است و اگر در آينده قصد داريم از اين بن بست خارج شويم و هزينه هاي كمتري به كشور تحميل شود‏ بايد در اين حوزه اقداماتي انجام شود.
سفير پيشين ايران در نروژ خاطرنشان كرد: اين بن بست در حوزه سياست خارجي سبب شده تا در داخل نيز مردم نااميد شوند و حتي برخي صف خود را از انقلاب جدا كنند.  در 4 سال گذشته اميدهايي براي خروج از بن بست ايجاد شد اما تا به امروز هيچ نتيجه قطعي حاصل نشده است. تصور مي شد كه با روي كار آمدن دولت جديد بن بست سياست خارجي باز شود اما علاوه بر اين كه اين گره باز نشد بلكه گره هاي ديگري نيز در عرصه سياست خارجي كشور بوجود آمد كه سبب شد تا نتيجه آن در داخل كشور‏ مشاهده شود و مردم از وضع موجود ناراضي شوند.
از سوي ديگر برخي از تحليلگران نظرات متفاوتي دارند و بر اين باور هستند که تثبيت جايگاه ايران در عرصه بين الملل و سياست متفاوتي که در سال هاي اخير اتخاذ شده است، توانسته ايران را در موقعيتي قرار دهد که جز بازيگران موثر جهاني باشد.
حسن هاني زاده‏ با اشاره به دست آوردهاي جمهوري اسلامي ايران در 44 سال اخير مي گويد: انقلاب اسلامي ايران سبب شد تا ملت هاي مسلمان و مستضعف اميدوار شوند زيرا كشوري ديگر را در كنار خود مي ديدند. انقلاب اسلامي ايران با انقلاب هاي ديگر تفاوت هايي اساسي داشت زيرا همچنان دست آوردهايي دارد و توانسته استقلال را به كشور هديه دهد.
وي افزود: انقلاب اسلامي ايران هر روز پوياتر مي شود و شعار استقلال خود را از دست نداده است. عليرغم فشارهاي منطقه اي و جهاني عليه ايران بايد توجه داشت كه جايگاه ايران نسبت به گذشته تثبيت تر شده و ديگر تهديدهاي سخت نمي تواند عليه ايران نتيجه اي داشته باشد.
هاني زاده ادامه داد: پس از انقلاب اسلامي ايران توانسته در عرصه جهاني و منطقه اي نفوذ بيشتري داشته باشد و به يك بازيگر موثر بدل شود. از سوي ديگر ايران در بسياري از حوزه ها به خودكفايي رسيده و حتي ساير كشورها نيز در برخي زمينه ها به ايران وابسته شده اند. سفير پيشين ايران در لبنان خاطرنشان كرد: دست آورد مهم ايران در سال هاي اخير دست يابي به انرژي هسته اي است كه از طريق سياست خارجي تثبيت آن حاصل شد. امروز سياست مستقل ايران يك مولفه منحصربفرد در جهان است هرچند كه سبب شده تا فشارهاي زيادي بر ايران تحميل شود. امروز نيز مشخصا تعامل با جهان مي تواند گره گشا باشد و مي توان در همكاري با ساير كشورها و اتكا به يك ديپلماسي فعال از زير اين فشار خارج شد.
آن چه در صحبت نظرات و تفکرات مختلف وجود دارد، اين نکته است که تعامل با کشورهاي جهان امري ضروري است و هر گاه اين اتفاق رخ داده و کشور فارغ از تنش هاي بين المللي سياستي مستقل را در پيش گرفته است، توانسته موفقيت هايي کسب کند.
سياست هايي که در اين برهه زماني نياز است بيشتر مورد توجه قرار گيرد تا مسير توسعه در ابعاد مختلف هموار شود.