روزنامه جوان
1401/11/13
چرا و چگونه به «رشد اقتصادی ۸ درصد با عدالت» برسیم
رشد اقتصادی یکی از شاخص‌های مهم ارزیابی وضعیت اقتصاد یک کشور است که تولید کالا و خدمات در یک بازه زمانی را نشان می‌دهد. به‌دیگر سخن رشد اقتصادی بر اساس تولید ناخالص داخلی (GDP) و تولید ناخالص ملی (GNP) سنجیده میشود و به‌زبان ساده افزایش بازدهی اقتصادی است. رشد اقتصادی بستر رفاه عمومی از طریق «افزایش درآمد» و «تأمین کالا‌های مورد نیاز مصرف‌کنندگان به قدر کافی» بوده و همین امر باعث مهم بودن آن است. طبعاً دولت‌ها در تلاش برای نیل به چنین هدف والایی هستند و این مهم نیز مستلزم متغیر‌های مهمی همچون نیروی انسانی، فناوری‌های جدید، روش‌های کارآمد، مواد اولیه کافی و مطلوب، کمیت نیروی کار ومانند آن است. اما مهم‌تر از رشد اقتصادی، «رشد اقتصادی عدالت‌محور» است چه آنکه رشد و پیشرفت بدون عدالت معنایی ندارد. هنوز رنج توسعه منهای عدالت در جای‌جای کشورمان برای مردمان این سرزمین تازه است و از قضا بانیان و مریدان آن، این روز‌ها داعیه‌دار شده و شولای مطالبه‌گری به تن کرده‌اند ولی روایت تاریخ ثابت می‌کند این ردا به تن‌شان زار می‌زند. سازندگی بدون عدالت نه رهبر حکیم انقلاب سه دهه قبل در سخنرانی نوروزی سال ۱۳۷۲ صراحتاً تأکید کردند: «آنچه من به برنامه‌ریزان و مسئولان دولتی مؤکداً سفارش می‌کنم، این است که در این برنامه توجه کنند که هدف اصلی، کمک به طبقات محروم جامعه باشد. این چیزی است که ما را به «عدالت اجتماعی» نزدیک می‌کند. هدف اصلی در کشور ما و در نظام جمهوری اسلامی، عبارت از تأمین عدالت است و رونق اقتصادی و تلاش سازندگی، مقدمه آن است. ما نمی‌خواهیم سازندگی کنیم که نتیجه این سازندگی یا نتیجه رونق اقتصادی، این باشد که عده‌ای از تمکن بیشتری برخوردار شوند و عده‌ای فقیرتر شوند.»، اما مع‌الأسف بانیان سازندگی که از لفظ «سردار» نیز برای خود استفاده کردند، کشور را به سمتی سوق دادند که به‌زعم خبرگان ریشه بی‌عدالتی‌ها و شکاف طبقاتی و دورشدن انقلاب از اهداف خود از جمله عدالت و ساده‌زیستی و توجه به طبقات کمتر برخوردار همان دهه هفتادی است که به «پیشرفت توأم با عدالت» توجه نشد و جالب آنکه معتقد بودند له شدن طبقات محروم زیر چرخ توسعه، لازمه توسعه بوده و باید این طبقات قربانی شوند. البته این تفکر نکبت همچنان وجود دارد و بعضاً مصادیق آن به گوش می‌رسد. مثلاً اینکه چند سال قبل که مجدد به قدرت بازگشته بودند مدعی شدند هزینه زندگی در پایتخت باید آن‌قدر گران شود که هر کس توانایی سکونت در آن نداشته باشد لاجرم از تهران مهاجرت کند، اما هرگز به این سؤال اساسی پاسخ نمی‌دهند که اموال خود را از کجا به دست آورده‌اند؟ آیا این‌ها همان «جیب‌خالی‌های دیروز انقلاب» نبودند که با پیروزی انقلاب اسلامی به همت مردم رنج‌کشیده ایران، به نان‌ونوایی رسیدند و چرب‌وشیرینی زندگی مزه داد و رفته‌رفته از اهداف انقلاب اسلامی دور شدند و حتی به اصول مصرح قانون اساسی وقعی ننهادند از جمله بند ۹ اصل سوم قانون اساسی که صراحتاً به «رفع تبعیضات ناروا» تأکید دارد. لازمه مفید بودن رونق اقتصادی رهبر انقلاب شاید به دلیل همین رویکرد دهه ۷۰ بود که ۲۲ مهر ۱۳۷۴ طی بیاناتی در دیدار مردم‌سالاری تأکید کردند: «بعضی جا‌های دنیا رونق اقتصادی و رفاه مادی تا حدودی دارند، اما معنویت ندارند. وقتی معنویت در جامعه وجود ندارد، رفاه اقتصادی هم فایده‌ای نمی‌بخشد، تبعیض را برطرف نمی‌کند، عدالت اجتماعی به وجود نمی‌آورد، گرسنگی را ریشه‌کن نمی‌کند و فساد را از بین نمی‌برد. رونق اقتصادی که همه چیز یک کشور نیست.» البته در سخنرانی نوروزی سال ۱۳۷۶ نیز فرمودند: «آنچه به معنای عدالت مطلق مورد نظر است، یک حرکت بلندمدت لازم دارد، ولی آن چیزی که من می‌خواهم به مسئولان و به مردم عرض کنم، این نکته است که در دوران بازسازی، خطر دنیاطلبی بیشتر از همیشه است. در دوران بازسازی، ثروت‌ها انباشته میشود، چون دوران بازسازی، دوران تراکم کارها، دوران انباشت ثروت‌ها، دوران افزایش فعالیت‌های اقتصادی و دورانی است که اگر کسی می‌تواند تلاشی بکند و حرکتی اقتصادی بکند، راه برای او باز است. در چنین دورانی، آدم‌هایی که اهل دنیا هستند، آدم‌هایی که دلشان در بند زخارف دنیوی است، آدم‌هایی که منافع شخصی خود را بر منافع کشور و ملت و مصالح انقلاب ترجیح می‌دهند، دستشان باز است، برای اینکه بتوانند خدای نکرده به سمت اشرافی‌گری و زراندوزی و جمع مال و منال و سوءاستفاده بروند. دوران بازسازی، دوران شکوفایی و پیشرفت ملت و دوران ساختن کشور است. اما در همین حال، این دوران، دوران خطر گرایش آدم‌های ضعیف به سمت اشرافی‌گری و تجمل و انباشت ثروت و سوءاستفاده اقتصادی است؛ بنابراین همه باید خیلی مراقب باشند؛ هم مسئولان و هم آحاد مردم.» گذشت بیش از ۲۵ سال از آن روز‌ها شاخص خوبی برای قضاوت درباره خطر هشدار داده شده است. همان برنامه عدالت‌محور البته با گذشت سه دهه از آن روز‌ها و انذار‌هایی که مورد توجه قرار نگرفت، برنامه این روز‌ها هم همان است. رهبر حکیم انقلاب که در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، سیاست‌های کلی برنامه هفتم را پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام و با اولویت پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت تعیین کردند، در همان بند یک صراحتاً تأکید کرده‌اند: «هدف کلی و اولویت اصلی برنامه هفتم با رعایت سیاست‌های کلی مصوب، پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت با نرخ رشد اقتصادی متوسط ۸ درصد در طول برنامه تعیین میشود با تأکید بر افزایش بهره‌وری کل عوامل تولید (منابع انسانی، سرمایه، فناوری و مدیریت)» ایشان ۱۰ بهمن نیز در دیدار تولیدکنندگان، کارآفرینان و دانش‌بنیان‌ها فرمودند: «ما در برنامه هفتم توسعه، اولویت اصلی برنامه را گذاشتیم پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت. مسئله عدالت هم مهم است، یعنی اگر چنانچه ما پیشرفت بدون عدالت داشته باشیم، در واقع پیشرفت نکرده‌ایم؛ پیشرفت باید همراه با عدالت باشد؛ البته ساز و کار دارد، راه دارد؛ این جور نیست که امکانپذیر نباشد، یک چیز معضل و مبهمی باشد؛ نه، راهکار وجود دارد.» رشد اقتصادی و الزامات آن یکی از موارد مهم مورد مطالبه رهبر انقلاب، مقوله مهم «رشد اقتصادی» بود که فرمودند: «رشد اقتصادی را متوسط ۸ درصد در سیاست‌های برنامه هفتم قرار دادیم که اگر واقعاً ما بتوانیم به طور متوسط به رشد ۸ درصد برسیم در طول مدت پنج‌ساله برنامه به نظر من کار بسیار خوبی انجام گرفته. ما به این رشد احتیاج داریم؛ چرا؟ به چند علت، به چند دلیل ما نیاز داریم به اینکه این رشد را به دست بیاوریم.» ایشان علاج مشکل معیشت مردمی و رفاه خانوار، ارتقای جایگاه ایران در اقتصاد منطقه و جهان، وجود نیروی انسانی متخصص زیاد و گذار بودن وضعیت جوانی کشور را چهار دلیل و لازمه حرکت به سمت رشد اقتصادی دانستند که باید مورد توجه قرار گیرد. «افزایش سرمایه‌گذاری» و «ارتقای بهره‌وری» نیز دو رکن اساسی مورد تأکید ایشان برای نیل به رشد اقتصادی بود که در صورت توجه به آن می‌توان شاهد رشد اقتصادی پایدار بود. البته وجود چشم‌انداز راهبردی، حمایت از توسعه بنگاه‌های خصوصی، ارتقای دانش و فناوری، رقابت‌پذیر کردن کالا، نبود فضای کسب و کار، علاج تغییرات مکرر قوانین و مقررات، علاج راه دراز و پرپیچ‌وخم فرآیند‌های اداری، رفع مداخله‌های سلیقه‌ای از سوی نهاد‌های نظارتی و غیرنظارتی، تأمین مالی برای فعالیت‌های بخش خصوصی، انضباط مالی در بودجه، رفع مداخلات دولتی در مالکیت و مدیریت بنگاه‌های اقتصادی، رقابت نکردن دستگاه‌های دولتی با بخش خصوصی، توجه به شرکت‌های کوچک و متوسط و تعاونی‌ها از دیگر مواردی بود که رهبر انقلاب به آن‌ها تأکید کردند. البته ایشان تعاونی‌ها را یکی از بستر‌ها برای ایجاد عدالت دانستند و گفتند: «تعاونی‌های تولیدی می‌توانند یکی از گره‌گشاترین کارها برای ایجاد اشتغال باشند و به‌خصوص برای ایجاد عدالت اقتصادی در مجموعه کشور.» راه جامع رشد اقتصادی مهرداد عالی‌پور، مدیر شرکت دانش بنیان و نانوفناور عالی تحریر پارسیان که در دیدار اخیر رهبر انقلاب کارآفرینان نیز سخنرانی داشت، در گفتگو با «جوان» در خصوص الزامات رشد اقتصادی می‌گوید: «عمل کردن به توصیه‌های رهبری، جامع‌ترین راه برای دستیابی به رشد اقتصادی کشور است، اگر همه صحبت‌های رهبری محقق شود و دولت برای اجرای آن مصمم باشد ما به رشد اقتصادی خواهیم رسید. در واقع رشد اقتصادی به موازات تولید بیشتر پیش می‌رود و از طرفی افزودن سرمایه به اقتصاد، افزایش بهره‌وری نیروی انسانی را سبب میشود، چراکه طبیعتاً رشد نیروی کار، میزان تولید را افزایش می‌دهد و هرچه نیروی انسانی مهارت و توان بیشتری داشته باشد به نفع اقتصاد خواهد بود. در این مسیر استفاده از فناوری‌های نوین را نباید نادیده گرفت. همچنین سرمایه‌گذاری جدی در شرکت‌های دانش بنیان و ارتقای حکمرانی در حوزه علم و تکنولوژی از دیگر مواردی است که در رشد اقتصادی تأثیرگذار است.» ضرورت مدیریت کارآمد عالی‌پور درباره چالش‌های پیش‌روی اقتصاد کشور نیز تصریح می‌کند: «چالش‌هایی در راه رشد اقتصاد کشور وجود دارد که اگر مواردی از جمله اجازه دادن فعالیت بیشتر به بخش خصوصی رونق گیرد، کمتر کردن دخالت دولت لحاظ شود و مناسب‌سازی فضای کسب و کار و وارد کردن درست سرمایه به بخش خصوصی با منابع صندوق ملی به خصوص در حوزه‌های دانش بنیان صورت پذیرد، چالش‌های موجود هم حذف میشود. همچنین مدیریت کارآمد، برنامه‌ریزی صحیح و اصولی و شفافیت اقتصادی باعث رونق اقتصادی میشود و به مرور به حذف چالش‌ها می‌انجامد. همچنین مهار تورم و اصلاح قیمت‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد.» حمایت اسفبار از تولید! عالی‌پور با بیان اینکه وضعیت حمایت از تولید واقعاً اسفبار است و اگر قرار است در آینده از مراکز علم و دانش جهان باشیم، نباید رشد اقتصادی‌مان کمتر از ۸درصد باشد، خاطرنشان می‌کند: «سیاست‌هایی که منجر به افزایش تورم میشود و عدم ثبات در بازار، تولید را دچار مشکل می‌کند، متأسفانه فضای امیدواری در کشور بسیار ضعیف است، اما اگر نکاتی را که چند روز پیش رهبری مطرح کردند مدتی رسانه‌ها از دولت مطالبه کنند و به موازات دولت هم در انجام آن‌ها کوشا باشد مشکلات تولید حل خواهد شد. علاوه براین اگر آموزش‌هایی بر مبنای کارآفرینی برای بعضی از مدیران داده شود، در این صورت می‌توانیم در جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم و باید از ذهنیت کارگری دوری کنیم. همچنین فرآیند تجاری‌سازی چرخه کسب و کار نیز حائز اهمیت است.» وی در مورد وضعیت فعلی صنعت نوشت‌افزار نیز که خود فعال آن است، می‌گوید: «در حال حاضر صنعت نوشت‌افزار کشور با برخورداری از نهاد‌ها و متشکل از اعضای دارای تخصص و تجربه و برخوردار از ضریب شرافت و تعهد مشروط بر حمایت‌های قانونی از مسئولان کشور می‌تواند به توسعه جدی اقدام کند و به عنوان یکی از بازیگران اصلی صنعت نوشت‌افزار در بین ابر نام‌ها و نشان‌های تجاری در سطح منطقه در سال ۱۴۰۴ ایفای نقش نماید. فراموش نکنیم حتی با کار‌های سطحی می‌توان به پیشرفت‌های بزرگ رسید. ایران بر اساس طبقه‌بندی اقتصادی ۸۰ میلیون جمعیت دارد که فرصت طلایی برای رشد است پس با توجه کردن به پیشنهادات و رهنمود‌های رهبری می‌توان در مسیر رشد قرار گرفت.» جمع‌بندی عدالت یکی از آرمان‌ها و اهداف اصلی انقلاب اسلامی است ولی متأسفانه به دلیل بی‌توجهی دولت‌های مختلف به این اصل مهم، محقق نشده است. حال که فصل تنظیم قانون برنامه هفتم توسعه است و از آنجایی که توجه به عدالت در سیاست‌های کلی برنامه هفتم مورد تأکید قرار گرفته است باید ریل گذاری دولت برمبنای «رشد توأم با عدالت» باشد و مهم‌تر از آن، نظارت شود قانون برنامه هفتم به سرنوشت برنامه‌های قبلی دچار نشود که در بهترین حالت فقط ۳۰ درصد اجرا شده‌اند!
سایر اخبار این روزنامه
جوانان باید مثل فاتحان خرمشهر فضای مجازی را فتح کنند
در جهاد تبیین دربرابر خط تحریف مقصریم
چرا شهره‌ها این‌قدر راحت گول می‌خورند؟!
وارونه نمایی در حوزه حساس اخبار زنان!
ادامه سردرگمی‌ها برای بازگشت پول والدین
تله تل‌آویو
چرا و چگونه به «رشد اقتصادی ۸ درصد با عدالت» برسیم
تاج باز هم نایب‌رئیس شد، به ما چه؟
در نعت «نعمت» جوان
