روزنامه آرمان ملی
1401/11/20
اتفاقاتی در پشت پرده برای از سر گرفته شدن مذاکرات رخ می‌دهد
آرمان ملی- احسان انصاری: « به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک در پشت پرده شرایطی فراهم خواهد شد که ایران و کشورهای غربی به میز مذاکره در وین بازخواهند گشت و مذاکرات از سر گرفته شود. هنوز روزنه‌های امیدی برای بازگشت به میز مذاکرات از سوی ایران و کشورهای غربی وجود دارد. آقای بورل نیز به دنبال این است که ایران و کشورهای1+4 را در وین گرد هم بیاورد. این در حالی است که سفر قریب‌الوقوع آقای رافائل گروسی به تهران نیز می‌تواند در این زمینه موثر باشد.» جملات ذکر شده سخنان دکتر حسن هانی‌زاده، تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با «آرمان ملی» است. هانی‌زاده در این گفت‌وگو به مهم‌ترین چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی برجام اشاره کرده که در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید. رابرت مالي نماينده ويژه آمريکا در امور ايران مدعي است ايران و آمريکا به صورت غيرمستقيم در حال مذاکره هستند. چرا آمريکا از يک طرف عنوان مي‌کند برجام از دستور کار خارج شده و از سوي ديگر به دنبال مذاکره غيرمستقيم با ايران است؟آمريکا در مقابل برجام رفتار متناقضي در پيش گرفته است. در شرايط کنوني اختلاف نظر بين کشورهاي اروپايي يعني آلمان، فرانسه و انگليس با آمريکا پيرامون برجام و ضرورت بازگشت همه طرف‌هاي مذاکره به ميز مذاکره وجود دارد. آقاي بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا به تازگي عنوان کردند که برجام تنها راه حل براي گفت‌وگو و مذاکره با ايران به شمار مي‌رود و به همين دليل بايد مذاکرات از سر گرفته شود. اين موضوع نشان مي‌دهد که کشورهاي اروپايي در زمينه برجام مسير خود را از آمريکا جدا کردند. در چنين شرايطي آمريکا تلاش مي‌کند روند مذاکرات احتمالي را در آينده تخريب کند. اين در حالي است که در پشت پرده پيام‌ها و سينگال‌هايي ارسال مي‌کنند که آمادگي دارند با ايران مذاکره کنند. سفر وزير خارجه قطر به ايران به همين دليل بود و وي حامل پيام آمريکايي‌ها براي ايران بود. اين وضعيت نشان مي‌دهد که مقامات دولت آمريکا در فضاي رسانه‌اي رويکرد ديگري در پيش گرفته‌اند اما در پشت پرده به شکل ديگري عمل مي‌کنند و با ارسال پيغام براي ايران خواستار مذاکره هستند. اين وضعيت نشان مي‌دهد که در بين مقامات آمريکايي اختلاف نظرهايي نيز وجود دارد. حتي وزارت خارجه آمريکا و آقاي بلينکن تلاش مي‌کند که برجام را حفظ کند. اين در حالي است که برخي شخصيت‌هاي افراطي آمريکا به خصوص جمهوري خواهان و جمهوري خواهاني که در کنگره حضور دارند تلاش مي‌کنند که برجام را به حاشيه ببرند و امتيازي به ايران ندهند.
اختلاف نظرها بين آمريکا و کشورهاي اروپايي و همچنين در بين مقامات آمريکا بر سر برجام درباره چه موضوعاتي است؟
در اين زمينه بر سر نحوه برخورد با ايران در زمينه‌هاي مختلف اختلاف نظر وجود دارد. برخي برجام را بهترين راه حل براي به نتيجه رسيدن پرونده هسته‌اي ايران مي‌دانند و معتقدند ديپلماسي بهترين شيوه براي برخورد با ايران است. اين در حالي است که برخي با رويکرد افراطي به دنبال برخورد نظامي و سخت با ايران هستند. با اين وجود به نظر مي‌رسد در آينده‌اي نزديک در پشت پرده شرايطي فراهم خواهد شد که ايران و کشورهاي غربي به ميز مذاکره در وين بازخواهند گشت و مذاکرات از سر گرفته شود. هنوز روزنه‌هاي اميدي براي بازگشت به ميز مذاکرات از سوي ايران و کشورهاي غربي وجود دارد. آقاي بورل نيز به دنبال اين است که ايران و کشورهاي1+4 را در وين گرد هم بياورد. اين در حالي است که سفر قريب الوقوع آقاي رافائل گروسي به تهران نيز مي‌تواند در اين زمينه موثر باشد.
هدف آمريکا از مذاکرات پشت پرده با ايران چيست؟ وزير خارجه قطر حامل چه پيامي براي ايران بود؟
آقاي محمد بن عبدالرحمان آل ثاني، وزير خارجه قطر صريحا اعلام کرد که حامل پيامي از سوي آمريکا براي ايران است. اين موضوع نشان مي‌دهد که آمريکا به دنبال اين است که براي از سرگيري مذاکرات در وين براي ايران پيش شرط‌هايي را قرار بدهند. اين در حالي است که ايران عنوان مي‌کند بازگشت به ميز مذاکرات بايد همراه با گام‌هاي عملي باشد. مهم‌ترين گام‌هاي عملي نيز اين است که آمريکا بخش‌هايي تحريم‌هايي که از سال2018 عليه ايران اعمال شده را لغو کنند. بيش از1700 مورد تحريم در طول چهار سال گذشته عليه ايران اعمال شده که بخش مهمي از اين تحريم‌ها بايد لغو شود تا ايران به ميز مذاکره با آمريکا بازگردد.
چرا کشورهاي اروپايي مواضع گذشته خود را نسبت به برجام دنبال نمي‌کنند و با مطرح کردن مسائل حقوق بشري تلاش مي‌کنند ايران را تحت فشارهاي بيشتري قرار بدهند؟
پس از اتفاقاتي که در ايران به وجود آمد کشورهاي اروپايي با مطرح کردن مسائل حقوق بشري تلاش کردند فشارها را به ايران افزايش بدهند. اين در حالي است که موضوع حقوق بشر همواره براي کشورهاي غربي دستاويزي براي تحت فشار قرار دادن کشورهاي ديگر بوده و اين موضوع درباره ايران نيز وجود داشته است. ايران داراي برگ‌هايي است که مي‌تواند از آنها در مقابل اين فشارها استفاده کند. يکي از برگ‌هاي برنده ايران در مقابل زياده خواهي‌هاي کشورهاي غربي افزايش ميزان غني سازي اورانيوم به60 درصد بوده است. فرانسه، انگليس و آلمان ثابت کردند که در نقش ابزاري براي فشار به ايران توسط آمريکا به بازي گرفته شده‌اند. به نظر مي‌رسد اين سه کشور به دستور آمريکا و اسرائيل عليه ايران عمل مي‌کنند. اتحاديه اروپا در حين رخ دادن اتفاقات اخير در ايران موضع خصمانه عليه جمهوري اسلامي اتخاذ کرد و نشان داد که اتحاديه اروپا تابع سياست‌هاي آمريکاست. تحريم کردن برخي شخصيت‌ها و نهادهاي جمهوري اسلامي نوعي دخالت آشکار در مسائل داخلي جمهوري اسلامي به شمار مي‌رود. به هر حال ايران يک کشور مستقل و تأثيرگذار در منطقه است و اتفاقاتي که در ماه‌هاي اخير در ايران رخ داد با هوشياري و هوشمندي مسئولان جمهوري اسلامي به پايان رسيد. متأسفانه دخالت رسانه‌هاي اتحاديه اروپا و دخالت آمريکا در سطح رئيس‌جمهور و وزير امور خارجه و بيانيه‌هايي که برخي کشورهاي اروپايي در جهت حمايت از اعتراض کنندگان براي حمله به اماکن دولتي حکايت از يک نوع دشمني نهفته از سوي اتحاديه اروپا نسبت به جمهوري اسلامي دارد. به همين دليل تحريم برخي شخصيت‌ها و نهادي‌هاي مرتبط با جمهوري اسلامي و بيانيه‌هايي که اتحاديه اروپا عليه ايران صادر مي‌کرد نشان مي‌دهد که اتحاديه اروپا تحت تأثير لابي‌هاي صهيونيستي و آمريکايي قرار دارد. سه کشور انگليس، فرانسه و آلمان در طول مذاکرات هسته‌اي هيچ گونه همراهي با جمهوري اسلامي براي به توافق رسيدن مذاکرات نکردند. اين در حالي است که در برخي مقاطع اگر همراهي کشورهاي اروپايي وجود داشت احتمال توافق بيشتر مي‌شد و طرفين مي‌توانستند به توافق دست پيدا کنند. اين اتفاقات در حالي رخ مي‌دهد که اتحاديه اروپا به دليل قطع گاز روسيه به اروپا نيازمند صادرات گاز ايران به اتحاديه اروپاست. به همين دليل نيز کشورهاي اروپايي در رفتار خود با جمهوري اسلامي بايد منصفانه‌تر عمل کند. در غير اين صورت ايران برگ‌هاي برنده‌اي در اختيار دارد که در زمان مناسب عليه آنها استفاده خواهد کرد.
سفر قريب‌الوقوع گروسي به تهران به چه ميزان مي‌تواند معادلات بين ايران و کشورهاي غربي را در راستاي احياي برجام تغيير بدهد؟
ايران بايد براي آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي ضرب‌الاجل تعيين کند. در سفر آقاي گروسي به ايرآنکه در آينده‌اي نزديک انجام خواهد شد مسائل مهمي مانند فردو، غني سازي60 درصدي و بازرسي سرزده بازرسان صورت خواهد گرفت. اين در حالي است که در طول ماه‌هاي اخير شوراي حکام تحت تأثير آمريکا و کشورهاي اروپايي دو قطعنامه عليه ايران صادر کرده است. اين موضوع نشان مي‌دهد که آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي نيز از استقلال در تصميم گيري برخوردار نيست و در اين زمينه تحت تأثير فشارهاي آمريکا و غرب است. به همين دليل آقاي گروسي بايد تضمين بدهد که در سفر به ايران مسائل فني و حرفه‌اي را مورد توجه قرار بدهد و زياد تحت تأثير کشورهاي اروپايي و آمريکا قرار نگيرد. به نظر مي‌رسد سفر آقاي گروسي به ايران در گزارشي که وي در آينده به شوراي حکام و کشورهاي غربي مي‌تواند کاملا موثر باشد.
با توجه به شرايط موجود آيا بايد احياي برجام را موضوعي سخت و غيرقابل دسترس دانست؟
واقعيت اين است که مسائلي که در درون برجام نيست و ارتباطي به متن برجام ندارد باعث شده که تاکنون مذاکرات به نتيجه نرسد. بااين‌حال جمهوري اسلامي ايران و تيم مذاکره‌کننده ايراني در مذاکراتي که در طول ماه‌هاي گذشته در وين انجام شد، يکسري راهکارها ارائه داد که اين راهکارها مبتني بر منافع ملي است. 4 سند حقوقي، مالي، اقتصادي و فني از سوي تيم مذاکره‌کننده ايراني به گروه 1+4 در وين ارائه شد و تقريبا هر 4 سند ظاهرا از سوي 3 کشور اروپايي موردپذيرش قرارگرفته است. سه کشور اروپايي هم به اين نتيجه رسيدند که از رهگذر تحريم‌ها نخواهند توانست ايران را وادار به تسليم کنند. لذا تيم مذاکره‌کننده ايران با راهبردهايي که صورت گرفت و برنامه‌ريزي‌هاي کاملاً دقيق و موفق توانستند طرف‌هاي اروپايي را قانع کنند که براي ادامه همکاري و رسيدن به يک نقطه قابل‌اتکا بين ايران و کشورهاي اروپايي بايد تحريم‌ها لغو شود. بايد يک سازوکار قانوني ايجاد شود تا از رفتارهاي فراقانوني هر کشوري در مذاکرات جلوگيري کند. کشورهاي طرف حساب ايران در مذاکرات بايد متعهد شوند تا همگي نسبت به تعهدات پايبند خواهند بود و در صورت عدم پايبندي جريمه‌اي براي آن در نظر گرفته شود. متأسفانه لابي صهيونيستي در اين مذاکرات وارد عمل شده و سعي کرده از ابتداي گفت‌وگوها تأثير بگذارد. هرچند که تيم رئيس‌جمهور آمريکا نگاه مثبتي نسبت به رژيم صهيونيستي ندارد اما شاهد هستيم که تروئيکاي اروپايي تحت‌فشار آمريکا اظهارات متناقض و رفتار پارادوکسي از خود نشان مي‌دهند. به‌هرحال مسائلي در مذاکرات مطرح است که نياز به بررسي طرفين دارد و ايران و آمريکا در حال بررسي شرايط براي رسيدن به يک تصميم منطقي و صحيح هستند. در اين زمينه برخي کشورها مانند اسرائيل تلاش مي‌کنند مسير مذاکرات را به بن‌بست بکشانند. به همين دليل اگر طرفين به دنبال اين هستند که مذاکرات به نتيجه برسد بايد در برخي رويکردهاي خود تجديد نظر کنند. اين در حالي است که ايران نيز حسن‌نيت خود را در اين زمينه نشان داده و براي به نتيجه رسيدن مذاکرات تلاش مي‌کند. البته اين تلاش منوط به اين است که نقطه نظرات و ديدگاه‌هاي ايران موردقبول طرفين قرار بگيرد. به‌هرحال ايران در مذاکرات داراي دغدغه‌هايي است که مهم‌ترين آن رفع تحريم‌هاست. تحريم‌ها در سال‌هاي اخير اقتصاد کشور را با چالش‌هايي مواجه کرده و به همين دليل بايد برداشته شود تا ايران بتواند در بازارهاي جهاني فعاليت خود را از سر بگيرد. در شرايط کنوني بحران اوکراين براي کشورهاي اروپايي حائز اهميت است. اين اتفاق در حالي رخ مي‌دهد که کشورهاي اروپايي اين احتمال را مي‌دهند که در آينده روسيه ديگر به اين کشورها گاز ندهد. به همين دليل ايران مي‌تواند بهترين گزينه براي جايگزيني روسيه باشد. در چنين شرايطي روس‌ها تلاش دارند روند مذاکرات را طولاني کنند. بيشتر محور مذاکرات چانه‌زني‌هاي روسيه با سه کشور اروپايي و به‌صورت غيرمستقيم با آمريکاست. ازاين‌رو به نظر مي‌رسد روسيه خواهان تضمين‌هاي کتبي از آمريکا براي عدم خروج از برجام است که آمريکايي‌ها چنين تضميني را نخواهند داد ولي به‌هرحال روس‌ها تمايل ندارند که به‌سرعت برجام به سرانجام برسد. اين در حالي است که در شرايط کنوني تلاش مي‌کنند از برجام در رابطه با بحران اوکراين بهره‌برداري کنند.
سایر اخبار این روزنامه
زواياي پنهان طرح مولدسازي
اختلافات تبدیل به گسل نشود
خداحافظی با «چیرو»
اتفاقاتی در پشت پرده برای از سر گرفته شدن مذاکرات رخ می‌دهد
جام شوکران در دست افخمی!
مجازات زن کشی به ۱۰ تا ۱۵ سال افزایش می‌یابد
بنزین و نفت‌گاز تولیدی و توزیعی در کشور استاندارد است
بازگشت اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی
حرکتی برای صفر کردن کسری بودجه
سفرگروسی و فرصتی مناسب
در کنار دینداری باید به اخلاق هم توجه کنیم
روند آزادی زندانیان در سراسر کشور آغاز شده است
جهش قهرمانانه برای وحدت ملی
