روزنامه جوان
1401/11/25
پیکر نحیف کیفیت آموزشی در بودجه چاق آموزش و پرورش
اوایل بهمن ماه سال جاری، صادق ستاری فرد، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش در نشست تشریح جزئیات بودجه ۱۴۰۲ وزارت آموزش و پرورش گفت: از ردیف کیفیت‌بخشی فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و توسعه عدالت آموزشی با گذشت ۱۰ ماه از سال تحصیلی فقط ۳۰ درصد تخصیص داشتیم در حالی که بیشتر کشور‌ها برای جبران افت دوران کرونا توجه ویژه داشتند، این در حالی است که انتظار داشتیم سازمان برنامه و بودجه حمایت کند، اما این اتفاق نیفتاد. افت کیفیت آموزشی و پرورشی، به خصوص پس از فراگیری ویروس کرونا، از جمله چالش‌های جدی آموزش و پرورش در کشور بوده‌است؛ در شرایط فقدان نظامی جامع و بومی برای سنجش و ارزیابی کیفیت تحصیلی، آمار‌های آخرین آزمون بین‌المللی پرلز در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که دانش‌آموزان ایران در ریاضی پایه چهارم از بین ۵۸ کشور شرکت‌کننده دارای رتبه پنجاهم و در علوم پایه چهارم از میان ۵۸ کشور رتبه چهل و هشتم را کسب کرده‌اند. در ریاضی پایه هشتم نیز از بین ۳۹ کشور در رتبه بیست و نهم و در علوم پایه هشتم از ۳۹ کشور در رتبه سی ودوم قرار گرفته‌اند. همچنین آمار‌های منتشر‌شده از میانگین معدل کتبی دیپلم داوطلبان کنکور سراسری سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد، میانگین دیپلم داوطلبان گروه ریاضی ۵۱/۱۲ تجربی ۷۷/۱۳ و انسانی ۲۹/۱۱ است. از سوی دیگر بر اساس داده‌های دریافتی از وزارت آموزش و پرورش، در سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۰ بیش از ۱۱۹ هزار نفر بازمانده از تحصیل و ۹۷۲ هزار نفر ترک از تحصیل داشته‌ایم که هر چند نسبت به سال تحصیلی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ کاهش اندکی پیدا کرده‌است، اما همچنان عددی قابل‌توجه است. عدالت آموزشی نیز به عنوان شاخصی مهم در کیفیت آموزشی وضعیتی مشابه دارد؛ برای مثال در شرایطی که نرخ پوشش تحصیلی پایه اول ابتدایی استان قزوین طی سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ به ۲۲/۹۸ درصد رسیده این نرخ در استان سیستان و بلوچستان ۸۷/۸۳ درصد است. این وضعیت در حالی است که با وجود تأکید‌های مکرر اسناد بالادستی آموزش و پرورش بر ارتقای کیفی این نظام، مرور برنامه‌های کیفیت‌بخشی و بودجه‌های اختصاص‌یافته نشان می‌دهد این حوزه دچار نابسامانی‌هایی در برنامه‌ریزی و اختصاص بودجه است. تأکید اسناد بالادستی به کیفیت‌بخشی در آموزش و پرورش کیفیت بخشی به آموزش و پرورش همواره یکی از مهم‌ترین محور‌های اسناد بالادستی بوده‌است. برای نمونه در سیاست‌های کلی ایجاد تحول در آموزش و پرورش در کشور ابلاغ شده ازسوی مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۲ به «ارتقای کیفی در حوزه‌های بینش، دانش، مهارت، تربیت و سلامت روحی و جسمی دانش‌آموزان»، «بهبود مدیریت منابع و مصارف با هدف ارتقای کیفیت و بهره‌وری نظام آموزش و پرورش» اشاره شده‌است. در همین راستا نیز تلاش شد تا از سال ۱۳۹۳ در بودجه سنواتی نیز این امر به صورت مجزا مدنظر قرار گیرد. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز راهکار‌هایی برای کیفیت بخشی به آموزش و پرورش دیده شده‌است که برخی از مهم‌ترین و صریح‌ترین این موارد عبارتند از: هدف عملیاتی شماره ۵ تأمین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت‌های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب با توجه به تفاوت‌ها و ویژگی‌های دختران و پسران و مناطق مختلف کشور با تأکید بر تعمیم دوره پیش‌دبستانی به ویژه در مناطق محروم و نیازمند، پوشش کامل دوره آموزش عمومی و برخوردار از کیفیت مناسب، توانمندسازی دانش‌آموزان ساکن در مناطق محروم، روستاها، حاشیه شهرها، عشایر کوچ‌نشین، اولویت بخشی به تأمین و تخصیص منابع برای توانمندسازی و مهارت‌آموزی، ادامه تحصیل و حمایت مادی و معنوی دانش‌آموزان مناطق محروم و مرزی، اختصاص حداقل ۱۰ درصد و حداکثر ۲۰ درصد از برنامه‌های آموزشی به معرفی حرفه‌ها، هنرها، جغرافیا، آیین و رسوم، نیاز‌ها و شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان‌ها به ویژه مناطق روستایی و عشایری، طراحی و تدوین برنامه آموزشی متناسب با نیاز‌ها و نقش‌های دختران و پسران؛ و هدف عملیاتی شماره ۱۷ ارتقای کیفیت فرایند تعلیم و تربیت با تکیه بر استفاده هوشمندانه از فناوری‌های نوین. کاهش چشمگیر اعتبارات کیفیت بخشی از سال ۹۳ در همین حال، بررسی اعتبارات در نظر گرفته شده برای کیفیت‌بخشی در قوانین بودجه سنواتی نشان می‌دهد تخصیص بودجه به همان برنامه‌های در نظر گرفته‌شده نیز دارای چالش‌های بسیاری است که مانع عملیاتی‌شدن برنامه‌ها میشود. طبق بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، اعتبارات موضوع «کیفیت بخشی به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و توسعه عدالت آموزشی» از ۲هزارو۵۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۳ با افزایش حدود ۵/۳۴ درصدی به ۳هزارو۳۶۱ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۱ رسیده‌است. در نگاه دقیق‌تر به موضوع با توجه به افزایش حدود ۶۹۰ درصدی اعتبارات هزینه‌ای وزارت آموزش و پرورش و افزایش آن از ۱۹۳ هزارو ۲۷۸ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۳ به یک میلیون و ۵۳۰ هزار و ۲۶۴ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۱، اعتبارات موضوع کیفیت بخشی به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و توسعه عدالت آموزشی افزایش چندانی نداشته‌است. نمودار زیر نشان می‌دهد که نسبت اعتبارات کیفیت بخشی به کل اعتبارات هزینه‌ای آموزش و پرورش سالانه کاهش چشمگیری داشته و از ۲۹/۱ درصد در سال ۱۳۹۳ به حدود ۲۲/۰ درصد در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته‌است. مسئله اینجاست که همین میزان بودجه مصوب نیز در سال‌های گذشته به شکل مناسب و کامل تخصیص داده نشده‌است. به نوعی که بیشترین مقدار در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰ به ترتیب به میزان ۶۵ و ۶۲ درصد بوده‌است و در برخی از سال‌ها همچون سال ۱۳۹۸ نیز به میزان اندک ۱۴ درصد تخصیص یافته که هر چند ریز عملکرد آن در دست نیست، اما با توجه به کثرت برنامه‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد که عملاً به هیچ‌کدام از برنامه‌های در نظر گرفته‌شده مبلغ چشمگیری که بتواند اجرایی‌سازی آن را تکمیل کند، اختصاص پیدا نکرده‌است. مشکل برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبارات بر اساس آنچه ذکر شد افت کیفیت آموزشی و پرورشی در حالی است که در برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبارات کیفیت‌بخشی مشکلات و چالش‌های جدی وجود دارد که بخشی از آن‌ها عبارتند از: سهم اعتبارات کیفیت بخشی از کل اعتبارات هزینه‌ای آموزش و پرورش از سال ۱۳۹۳ تاکنون با روند کاهشی مواجه شده‌است. برنامه‌های کیفیت بخشی اولویت‌بندی نداشته و اعتبارات اندک میان برنامه‌های متعدد توزیع میشود. برنامه‌های کیفیت‌بخشی مبتنی بر آمایش سرزمینی و وضعیت واقعی استان‌ها در شاخص‌های مختلف نمی‌باشد. اعتبارات اندک کیفیت‌بخشی آنگاه که به مرحله تخصیص نیز می‌رسند با عدم تحقق عملاً اثر بخشی حداقلی خود را از دست می‌دهند. برای مثال تا پایان مهرماه ۱۴۰۱ از کل اعتبارات کیفیت‌بخشی تنها ۲۴درصد تخصیص داده شده‌است. در بسیاری از موارد نیز با وجود تخصیص بودجه به شکل کامل پرداخت نمی‌شود که موجب میشود اعتبارات کیفیت‌بخشی با چالش‌های بیشتری مواجه شود؛ برای مثال در سال ۱۴۰۱ با وجود تخصیص ۲۴درصدی، تنها ۳۸/۲۲ درصد از کل بودجه مصوب پرداخت شده‌است. نمایندگان مجلس توجه کنند برای سال‌های آتی نه‌تن‌ها باید برنامه‌های کیفیت‌بخشی را براساس آسیب‌های اولویت‌دار و آمایش سرزمینی تخصیص داد، بلکه اختصاص بودجه نیز باید با اهمیت و دقت بیشتری صورت پذیرد تا بتوان با تمرکز بخشی به برنامه‌ها و بودجه به حل تدریجی و گام به گام مسائل کیفیت بخشی به آموزش و پرورش پرداخت. اکنون که نمایندگان مجلس شورای اسلامی مشغول بررسی بودجه پیشنهادی سال ۱۴۰۲ هستند ضروری است با در نظر گرفتن این مشکلات و چالش‌ها، اعتبارات کیفیت‌بخشی فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و توسعه عدالت آموزشی را به صورت ویژه مورد توجه قرار دهند تا شیب نزولی تخصیص اعتبارات کیفیت‌بخشی نسبت به اعتبارات هزینه‌ای آموزش و پرورش متوقف شود.
سایر اخبار این روزنامه
سیر صعودی منحنی روابط ایران و چین
پیکر نحیف کیفیت آموزشی در بودجه چاق آموزش و پرورش
همین کنار هم نشستن شاه و عوام را از معجزه انقلاب دارید!
آقای پرسپولیس! حالا برو دوباره بیانیه بنویس
خرابکاری در فجر حاصل بی‌اعتمادی به بچه‌های انقلاب
منفعت فدراسیون در نشنیدن است!
تسلیت درگذشت شاعر شیرین‌سخن میرزا حسین کریمی
به‌سوی منافع ایران در چین
به‌سوی منافع ایران در چین
