مسافر چین

آرمان ملي- احسان اسقايي: رئيس‌جمهوري اسلامي ديشب عازم چين شد. کشوري که بعد از ايالات متحده آمريکا دومين قدرت اقتصادي جهان است. کشوري با قدمتي به بلنداي تاريخ که سال‌هاست رخت کهنه از تن درآورده و مي‌کوشد در دنياي پر رقابت جديد حرف‌هاي تازه‌اي براي زدن داشته باشد. پکن سال‌هاست وارد هيچ منازعه بين‌المللي نشده است. زيرا ورود به هر نزاعي را مغاير با اهداف توسعه‌طلبانه اقتصادي خود مي‌داند. حرفش هم يکي است به دنبال توسعه جايگاه خود در معادلات اقتصادي جهان است. چين قدرتي است که اين روزها آنقدردر عرصه اقتصادي شاخ و شانه مي‌کشد که ايالات متحده آمريکا به هر دري مي‌زند تا جلوي رشد اقتصادي‌اش را بگيرد. بيش از 20 سال است که آمريکا مستقيما رشد اقتصادي چين را هدف قرار داده است و با جرايم مختلف اقتصادي، لزوم توجه دادن چين به قواعد تقسيم کار بين‌الملل و تلاش براي عدم توسعه روابط اقتصادي چين با متحدان واشنگتن را در دستور کار قرار داده تا رشد اقتصادي چين را متوقف کند و پکن در فاصله بيشتري به قدرت اول اقتصادي جهان تبدل شود. با اين وجود پکن تلاش داشته در برابر اين مانع به نوعي ديگر بايستد تا جايي که امروز بالاترين حجم تجاري چين با واشنگتن صورت مي‌گيرد و آمريکا بيشترين بدهي خود را با پکن ايجاد کرده است. در زمان ترامپ رئيس‌جمهور وقت آمريکا با توسل به نظام تعرفه تلاش کرد عملا يقه چين را بگيرد تلاشي که البته در زمان بايدن هم ادامه داشت اما در مقابل، پکن کوشيد از فرصت در قدرت قرار گرفتن چهره مشهور ديپلماسي هوشمند آمريکا يعني جو بايدن بيشترين استفاده را بکند به طوري که اخيرا يکي از مقامات آمريکايي اعلام کرده است بسياري از مشکلات چين و واشنگتن در ميز مذاکره حل شده است.
سفر ابراهيم رئيسي فرصتي مناسب
سفر ابراهيم رئيسي به پکن در شرايط کنوني از اهميت مضاعفي برخوردار است. اروپايي‌ها که تمام تلاش خود را در بازگشت به برجام در يک پيشنهاد به طرف ايراني و آمريکايي ارسال کرده بودند با طرح برخي ضمايم از سوي ايران به يک باره جا زدند و در جنگ اوکراين و به بهانه ارسال پهپادهاي ايراني به روسيه، عملا در برابر تهران قرارگرفتند. از اين منظر سفر رئيس‌جمهور به پکن مي‌تواند آشکارا اين پيام را به اروپايي‌ها و حتي آمريکايي‌ها ارسال کند که تهران آنگونه که آنها برآورد کرده‌اند در برابر تحريم‌ها دست بسته نبوده و تلاش دارد جبهه‌هاي جديدي را براي خود در شرق عالم بگشايد.
قرارداد 25 ساله ايران با چين


تهران و پکن يک قرارداد استراتژيک 25 ساله در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي دارند که اگر اجرايي شود بيش از 400 ميليارد دلار در ايران از سوي چين سرمايه‌گذاري خواهد شد. رقمي چند برابر سرمايه‌گذاري چين در عربستان و امارات است. در زمان اعلام اين قرارداد که البته در حال حاضر در مرحله موافقتنامه است، سر و صداي زيادي در ايران به پا شد. اکنون اما به نظر مي‌رسد گرد و خاک‌هاي آن روزها خوابيده است. برخي معتقدند سفر رئيسي به عنوان عالي‌ترين مقام اجرايي به پکن در راستاي سفر اجرايي شدن اين قرارداد است. البته بر اساس اصول قانون اساسي هرگونه قرارداد خارجي بايد به تصويب مجلس شوراي اسلامي و به تاييد شوراي نگهبان برسد. از اين منظر نبايد در اين زمينه نگراني چنداني داشت هر چند نقد منتقدين اقتصادي و حتي محيط زيستي به اين قرارداد بايد مد نظر مقامات اجرايي کشور قرار گيرد. اميرعبداللهيان چندي پيش درباره مناسبات ايران و چين گفت: «در سفري که به چين داشتم، وارد فاز اجرايي برنامه جامع همکاري‌هاي 25 ساله ايران و چين شديم. اين مورد در مسير درستي قرار دارد و همکاري‌هاي دو کشور رشد قابل توجه و چشمگيري را نشان مي‌دهد. بزودي ديدار سطح بالايي در يکي از پايتخت‌هاي دو کشور انجام مي‌شود.» به نظر مي‌رسد سفر رئيسي به چين راهبردي خواهد بود و احتمالا قراردادهاي خوبي با پکن امضا مي‌شود زيرا وزراي کليدي رئيس‌جمهور يعني اميرعبداللهيان وزير خارجه، خاندوزي وزير اقتصاد، بذرپاش وزير راه، اوجي وزير نفت، ساداتي‌نژاد وزير کشاورزي، فاطمي‌امين وزير صمت، فرزين رئيس‌کل بانک مرکزي و علي باقري مذاکره‌کننده ارشد کشورمان رئيسي را در اين سفر همراهي مي‌کنند.
توسعه رابطه با چين و يک نکته
سرمايه‌گذاري که چين در بندرگواتر پاکستان انجام داده موجب برخي هشدارها در اين باره شد. به گزارش اقتصادنيوز عباس آخوندي در اين ارتباط نوشت: «چين سرمايه‌گذاري بسيار بزرگي در توسعه کريدور درياي عمان- بندرگواتر با چين انجام داده‌ است. پروژه‌اي که بيش از 42ميليارد دلار ارزش آن است. عبور از کوه‌هاي هندوکش با تمام ناامني‌هاي آن و کشور پاکستان از حيث مهندسي در مقايسه با عبور از يک مسير موازي نسبتا مسطح از چابهار تا چين، و تا حد زيادي آماده بهره‌برداري و نيازمند سرمايه‌گذاري يک دهم آن پروژه به هيچ وجه قابل توجيه نيست. بخش جاده‌اي آن تا حد زيادي موجود است و تنها نياز به ارتقاي سطح سرويس دارد و بخش ريلي آن نيز تا حد زيادي اجرا شده است. در همان موقع من به چيني‌ها پيشنهاد کردم که شما بياييد روي اين پروژه سرمايه‌گذاري کنيد. مکاتبه انجام دادم. ليکن، دريغ از کوچک‌ترين پاسخ. معلوم بود. همچنين پروژه برقي کردن راه‌آهن تهران- مشهد را با هدف سرعت 200کيلومتر در ساعت و با ظرفيت حدود 40ميليون مسافر در سال با مبلغي در حدود 2ميليارد دلار قطعي کردم. در سفري که آقاي شي جين پينگ به تهران داشت، تنها قراردادي که امضا شد، همين يک قرارداد بود که خود او هم قبل از سفرش به تهران بر آن تاکيد کرده بود که مي‌خواهم اين قرارداد در حضورمن امضا شود. از آن تاريخ تا کنون، هنوز چيني‌ها اين ضمانتنامه را در اختيار طرف ايراني قرار نداده‌اند و قرارداد امضا شده متوقف است.» به نظر موانع زيادي بر سر توسعه روابط اقتصادي ايران و چين وجود دارد ايران به دلالي پذيرش نرم‌هاي تجارت بين‌الملل را به احياي برجام موکول کرده است و چين هم با همين ضوابط کار مي‌کند.