دیوار فشار‌های امریکا بر سوریه ترک برداشت

با آغاز بحران سوریه در ۲۰۱۱، دومینوی قطع رابطه کشور‌های عربی با دمشق شکل گرفت. درستی این روند که تحت فشار مستقیم غرب به سرکردگی امریکا آغاز شد، پس از شکست حاکمیت داعش و با بقای دولت سوریه زیر سؤال رفت. پس از گذشت ۱۲ سال از زمانی که بیش از ۸۰ درصد خاک این کشور تحت سیطره طیف معارضان اعم از ارتش آزاد سوریه و جبهه النصره بود و سران غربی یکصدا فریاد می‌زدند «اسد باید برود»، حالا شرایط به گونه‌ای تغییر کرده که امروزه بیشتر خاک سوریه در اختیار دولت دمشق قرار دارد و با بر باد رفتن بنیان‌هایی که روزی بر آن تأکید می‌شد، کشور‌های عربی دیگر دلیلی نمی‌بینند که از عادی‌سازی روابط با دمشق خودداری کنند. سفر شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر خارجه امارات، طی سال ۲۰۲۱ را می‌توان نقطه عطف این روند دانست. بحرین دیگر کشوری بود که رابطه خود را با سوریه احیا کرد، اما در پی زلزله ویرانگر ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ در سوریه و اعمال فشار بر واشنگتن مبنی بر لزوم تسهیل روند امدادرسانی به کشوری که زیر فشار تحریم‌ها قرار داشت، زمینه برای بهتر شدن روابط سوری‌ها با کشور‌های عربی هموار شد و حالا کشور‌های عربی وضعیت سوریه را در شرایطی می‌بینند که کمتر تحت تأثیر فشار واشنگتن برای جلوگیری از عادی‌سازی قرار دارد. بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه در نخستین سفر خود به یک کشور عربی از زمان آغاز جنگ، روز دو شنبه به عمان سفر کرد و با هیثم بن طارق، سلطان عمان درباره فاجعه زلزله اخیر رایزنی کرد. سلطان عمان که کشورش هرگز رابطه دیپلماتیک خود را با سوریه قطع نکرد، در جریان این دیدار، جان باختن هزاران نفر از شهروندان سوری را در جریان زلزله اخیر تسلیت گفت و تأکید کرد که عمان همچنان از دمشق حمایت می‌کند تا بتواند اثرات ناشی از این حادثه و تحریم‌های غرب علیه ملت این کشور را پشت سر بگذارد. بشار اسد نیز ضمن تشکر از سلطان و ملت عمان به خاطر ابراز همبستگی با ملت سوریه گفت: «تشکر اصلی به خاطر حمایت عمان از سوریه در جریان جنگ تروریستی علیه این کشور است.» در این دیدار طرفین بر افزایش همکاری دوجانبه در همه زمینه‌ها تأکید کردند و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و تلاش‌ها برای تقویت امنیت و ثبات در منطقه را بررسی کردند. رئیس‌جمهور سوریه خاطرنشان کرد: «عمان همیشه سیاست متوازن خود را حفظ کرده است و منطقه هم اکنون نیاز بیشتری به نقش‌آفرینی این کشور دارد تا روابط بین کشور‌های عربی بر اساس احترام متقابل و عدم مداخله در امور داخلی کشور‌ها تقویت شود.» همچنین، سلطان عمان سوریه را یک کشور برادر دانست و ابراز امیدواری کرد که روابط این کشور با سایر کشور‌های عربی به حالت عادی خود بازگردد. دفتر ریاست جمهوری سوریه درباره این سفر بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد که در مسقط، بشار اسد از «سیاست‌های متوازن» عمان در طول سال‌های گذشته، تمجید کرد. در این بیانیه به نقل از اسد آمده است: «منطقه اینک بیشتر به نقش عمان برای تقویت روابط بین کشور‌های عربی بر اساس احترام متقابل نیاز دارد.» اسد بعد از عمان، امروز نیز به امارات خواهد رفت.
اجماع در رویکرد جدید در برابر سوریه
ریاض هم به تازگی برای تغییر شرایط یک دهه گذشته چراغ سبز نشان داده است. فیصل بن‌فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز شنبه گفت که اجماعی در جهان عرب در حال شکل‌گیری است؛ مبنی بر آنکه برای رسیدگی به بحران‌های انسانی از جمله زلزله، رویکرد جدیدی در قبال سوریه مورد نیاز است. وی که در کنفرانس مونیخ سخن می‌گفت، تصریح کرد که موضوع این رویکرد جدید در برابر سوریه، در دست تدوین است. کارشناسان بر این باورند که تحولات دیپلماتیک ناشی از تلاش‌های مرتبط با کمک‌رسانی پس از زلزله، می‌تواند روابط اسد را با دیگر کشور‌های خاورمیانه که تاکنون در برابر عادی‌سازی روابط با دمشق مقاومت کرده‌اند، تقویت کند.