روزنامه وطن امروز
1401/12/10
ایران همچنان پیروزها دارد
دیروز خبری تلخ درباره تلف شدن پیروز، توله یوز پردیسان منتشر شد و پس از آن ادعاهایی مبنی بر اینکه با زنده نماندن پیروز، نسل یوزپلنگ ایرانی منقرض شده است، فضای مجازی را فرا گرفت در حالی که اینطور نیست و هنوز آذر، توران و ایرانِ باردار و تعدادی یوز ایرانی را در طبیعت داریم. اینکه گفته میشود «یوزپلنگ ایرانی»، قطعا جای غرور و افتخار دارد اما شاید چندان هم جای خوشحالی نداشته باشد، چون مسؤولیت را بیشتر می‌کند. این مسؤولیت زمانی بیشتر میشود که بدانیم بنا بر آخرین اعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست، فقط ۲۰ قلاده یوزپلنگ آسیایی در ایران آن هم در استان‌های سمنان، کرمان، یزد، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی به عنوان زیستگاه اصلی این گونه مشاهده شده است و این وضعیت یعنی زنگ خطر برای این گونه ارزشمند به صدا درآمده است. گفته میشود تا اوایل دهه ۲۰ حدود ۴۰۰ قلاده یوزپلنگ آسیایی در مناطق استپی و بیابانی نیمه شرقی ایران و بخش‌هایی از نواحی غربی کشور زیست می‌کردند اما اکنون به حدود ۲۰ قلاده رسیده‌اند. داستان یوزها شنیدنی است، آنطور که سال ۱۳۹۶ یوزپلنگ ماده به نام ایران در حالی که ۸ ماه داشت و از قاچاقچیان در تهران گرفته شده بود، به ۲ یوز موجود دیگر در ایران اضافه شد، از آنجا که حفظ این گونه برای سازمان محیط‌زیست از اهمیت زیادی برخوردار است، تلاش شد از این یوزها برای زادآوری و ادامه نسل این گربه‌سان استفاده شود. برای این منظور یک قلاده یوز نر به نام فیروز را از طبیعت زنده‌گیری کردند و بعد از طی مراحل علمی برای شناساندن فیروز و ایران به همدیگر، در نهایت اواخر بهمن ماه پارسال بود که سازمان محیط‌زیست اعلام کرد به احتمال زیاد ایران باردار است و اگر درست باشد ۱۰ اردیبشهت ۱۴۰۱ توله‌ها به دنیا خواهند آمد؛ این خبر درست از آب درآمد و ۱۰ اردیبهشت، ایران با عمل سزارین صحرایی ۳ توله نر تحویل حیات‌وحش داد تا خیال دوستداران محیط‌زیست و حیات‌وحش تا حدودی از خطر انقراض این گربه‌سان ارزشمند راحت شود. البته در همان ابتدای تولد، مادر توله‌هایش را نپذیرفت و آنها در آغوش نگرفت از این رو توله‌ها دستی گرم شدند و شیر خوردند. چند بار تلاش شد توله‌ها به مادر برسند اما نشد در نهایت به ناچار توله‌ها به دور از مادر قرار گرفتند. از آنجا که یوزپلنگ گونه‌ای حساس و منحصر به فرد است، از این رو نگهداری از توله‌های آن هم کار دشواری است از سویی با توجه به اینکه تجربه‌ای هم در این زمینه در کشور وجود نداشت، نخستین خبر بد ۱۴ اردیبهشت تنها ۳ روز پس از تولد یوزها مخابره شد؛ تلف شدن یکی از توله یوزها. دیری نپایید که دومین توله هم ۲۸ اردیبهشت تلف شد. بعد از آن گمانه‌زنی‌ها نسبت به اینکه امکان تلف شدن توله سوم هم وجود دارد آغاز شد که سازمان حفاظت محیط‌زیست یک دامپزشک متخصص یوزپلنگ‌ها از آفریقا را دعوت کرد. «پیتر کالدول» به ایران آمد و ۵ روز شرایط توله سوم را زیر نظر گرفت. وی شیر و مکمل‌های مخصوصی را با خود آورد و تیمارگر توله، شروع به غذا دادن به توله با این مواد کرد و فرزند ایران، «پیروز» نام گرفت. در 10 ماه گذشته «پیروز» فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشت تا زنده بماند اما به علت مشکلات و نواقصی که از ابتدای تولد داشت، در نهایت پنجشنبه هفته گذشته (۵ اسفند) با حال خراب به بیمارستان دامپزشکی مرکزی منتقل و در آنجا بستری شد. ابتدا گمان می‌رفت مشکل پیروز انسداد روده است اما بعد از انجام آزمایش‌های متعدد مشخص شد دچار نارسایی کلیوی است. بر این اساس شب ۸ اسفند «پیروز» را دیالیز کردند اما متاسفانه دوام نیاورد و زنده نماند. البته در همین گیر و دار ۱۱ آذر ۱۴۰۱ امسال هم خبر رسید ۲ توله یوز توسط یک چوپان در پناهگاه حیات وحش توران زنده‌گیری شده‌اند که «آذر» و «توران» نام گرفتند. در این میان پس از انتشار خبر تلف شدن «پیروز» شایعات زیادی مبنی بر انقراض نسل یوزپلنگ آسیایی در فضای مجازی دست به دست میشود، در حالی که باید بدانیم پیروز یکی از یوزهای آسیایی بود که تلف شد و اکنون ۲۰ قلاده یوز آسیایی دیگر در کشور وجود دارد، بنابراین زنده نماندن «پیروز» به معنای انقراض یوزپلنگ آسیایی نیست، چرا که اکنون ۲ توله ماده به نام‌های «آذر» و «توران» را داریم. همچنین «ایران» مادر «پیروز» هم باردار است. از سوی دیگر در چند وقت گذشته تعدادی یوزپلنگ در طبیعت توران مشاهده شده است. بنابراین اینکه گفته میشود نسل یوزپلنگ آسیایی منقرض شده، ادعای درستی نیست. * با مرگ پیروز نسل یوزپلنگ منقرض نشده است رئیس فراکسیون محیط‌زیست در مجلس یازدهم گفت: باید اطلاع‌رسانی درست شود و مردم آگاه شوند و این آگاه‌سازی، متفاوت از سلبریتی‌سازی است. با مرگ «پیروز» نسل یوزپلنگ منقرض نشده است. سمیه رفیعی در جلسه ویژه بررسی علت مرگ «پیروز» گفت: «پیروز» برای ما مسأله مهمی بود؛ هم از جهت اینکه یک خواست و مطالبه عمومی بود و هم اینکه به لحاظ ذخیره ژنی و ژن ارزشمند این گونه، مراقبت در نگهداری و حفظ آن مسأله مهمی بود. وی افزود: یکی از دارایی‌های مهم هر کشوری ذخیره و بانک ژن است اهمیت یوزپلنگ آسیایی نیز برای همه روشن است، چرا که گونه‌های نادر و ارزشمند و کاملا قابل اعتنا برای حفاظت است. وی تاکید کرد: جلسه مجلس نافی زحمات دوستان نیست، چرا که به نقطه‌ای رسیدیم که می‌توانیم موضوع تکثیر در اسارت حیوان را انجام دهیم و این کار به دست محیط‌بانان عزیز و پرسنل سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شده که قابل تقدیر است اما می‌گوییم اگر این وظیفه و تکلیف بر عهده سازمان حفاظت محیط‌زیست است و توان آن در کشور موجود است، این سازمان باید بخوبی کار خود را انجام دهد. رفیعی عنوان کرد: جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری در آسیاست که این گونه یوزپلنگ در آن زندگی می‌کند، پس باید برای سازمان حفاظت محیط‌زیست مهم باشد. اقدامات خوبی شد و من از محوطه نگهداری پیروز بازدیدهایی داشتم اما کسی نمی‌تواند منکر کوتاهی‌ها باشد. رفیعی با بیان اینکه شاید رپرتاژی که برای پیروز داده شده، اقدام خوبی نبود، اظهار کرد: خوب است که توان دانشی و فنی خود را در سازمان محیط‌زیست عنوان کنیم اما قطعا سلبریتی‌سازی خوب نیست و برای سلامت جان این حیوان بهتر بود سلبریتی‌سازی نشود. وی با تاکید بر اینکه محیط‌زیست و حیات‌وحش کشور قطعا برای مجلس مهم است، گفت: فعلا تصمیم قاطعی درباره مرگ پیروز نگرفته‌ایم و باید بررسی دقیقی انجام شود. رفیعی با اشاره به دغدغه‌مندی مردم در پیگیری وضعیت پیروز تاکید کرد: توجه مردم عزیزمان به مسأله محیط‌زیست و حیات وحش و پیگیری جدی و دغدغه‌مند این موضوع بسیار خوشحال‌کننده است و جای قدردانی دارد؛ مردم در حوزه محیط‌زیست از مسؤولان خیلی جلوترند؛ این نگرانی مردم را هم پیگیری می‌کنیم و هم قدردان آن هستیم.