دوباره چمدان ها برای وین بسته می شود

آرمان امروز- سرويس ديپلماسي: در سفر رئيس آژانس بين المللي انرژي به تهران ديدارهاي متعددي شکل گرفت و صحبت هاي زيادي مطرح شد اما به نظر مي رسد يک قسمت از صحبت هاي گروسي از همه مهم تر بود زيرا حامل پيامي سياسي براي ايران بود.
شايد دقيقا به همين علت بود که يک خبرنگار فرانسوي عنوان کرد که شرط سفر گروسي به تهران اين بوده که حتما با رئيس جمهوري ايران ديدار کند و اين شرط نيز به صورت کامل محقق شد.
مدير کل آژانس بين المللي انرژي اتمي درباره اين که آژانس چه تضمين‌ هايي مي تواند بدهد که از اين نهاد به عنوان يک ابزار سياسي استفاده نشود، اظهار کرد، من مي خواهم بگويم که آژانس هيچ وقت به عنوان يک ابزار سياسي از آن استفاده نشده است و نخواهد شد. من به شما اين تضمين را به شما مي‌دهم که تحت دستورالعمل هيچ کشوري کار نکرده‌ايم. ابزار سياسي شدن آژانس از نظر من صحبت مضحکي است.
گروسي با تاکيد بر اينکه عملکرد آژانس و مدير کل تحت نظر شوراي حکام قرار دارد، افزود: براي ما عمل کردن مهم است زيرا به حرف زدن يا حرف هاي ديگران توجهي نمي کنيم؛ همانطور که آقاي اسلامي گفت، براي من مهم است که با يکديگر تحت پادمان هايي که مربوط به برجام مي‌شود، کار کنيم.


وي ادامه داد: البته مذاکرات احياي برجام در دستور کار قرار دارد و ادامه پيدا مي‌کند و البته اين کاري که ما انجام مي دهيم و توافق خوبي که قرار است به آن برسيم، به احياي برجام کمک کننده خواهد بود.
در اين خصوص رضا نصري در پاسخ به اين سوال که پيش‌بيني و سناريو‌هاي قابل طرح در مورد دستاورد اين سفر چيست و تا چه ميزان به توافق با آژانس نزديک خواهيم بود، گفت، آن چه از بيانيه مشترک ايران و آژانس و همچنين اظهارات مديرکل آژانس در دو نشست مطبوعاتي استنباط مي‌ شود اين است که طرفين در مورد يک نقشه‌ راه ملموس و دقيق به توافق رسيده‌ اند و به زودي جزئيات اجرايي اين توافق نيز توسط تيم ‌هاي فني طرفين در تهران معين خواهدشد.
آقاي گروسي در نشست مطبوعاتي خود در وين به برخي جزئيات اين توافق نيز که در گزارش مشترک مطرح نشده بود اشاره کرد که نشان مي‌ دهد دامنه توافق فراتر از يک چارچوب کُلي يا يک موافقت اصولي بوده است. از جمله اينکه تاکيد کرد بنا شده دوربين‌هاي آژانس در سايت‌هاي مورد نظر مجدداً فعال شود که اين خود موضوع بسيار حساس و مهمي است که بسياري پيش‌بيني مي‌کردند در اين مقطع حل‌ و فصل نخواهد شد. در نتيجه، به نظر مي‌ رسد طرفين در يک مسير مثبتي گام‌هاي جدي برداشته باشند.
اين تحليل‌گر مسائل بين‌الملل در پاسخ به اين سوال که از نظر شما تاثير گزارش آژانس در نتيجه مذاکرات برجامي تا چه اندازه است و در آن صورت آمريکا چه تصميماتي خواهد گرفت، گفت: پيش از تعليق مذاکرات، اختلافات ايران و آژانس به عنوان مانع اصلي پيش‌ برد مذاکرات مطرح مي‌ شد. امروز به نظر مي ‌رسد راهي براي برطرف کردن اين مانع تدبير شده است. حداقل کارکرد برطرف ‌سازي اين مانع نيز اين است که ايران مي ‌تواند نشان دهد مقصر عدم احياي فرآيند مذاکرات نيست و امروز مجدداً توپ در زمين قدرت‌ هاي غربي افتاده است.
يعني ايران مي‌ تواند از اين توافق فني يک اهرم مهم سياسي استخراج کند و مسئوليت بازگشت به ميز مذاکره را به دوش طرف مقابل بيندازد. حال، بايد ديد واکنش عملي کشور‌هاي غربي به اين توافق چيست و اين موضوع نيز تا حدود زيادي در جلسه آتي شوراي حکام و خروجي آن مشخص مي‌شود.
نصري در پاسخ به اين سوال که بعد از مشخص شدن نتيجه سفر آقاي گروسي به تهران، گام بعدي براي رسيدن به توافق چيست؟ گفت: گام بعدي فعلاً جلسه شوراي حکام است. پيرو آن طرفين مي‌توانند به رايزني‌هاي ديپلماتيک و سياسي براي احياي مذاکرات مبادرت کنند. اين تحليل‌گر مسائل بين‌الملل در پاسخ به اين سوال که آقاي گروسي به گرفتن تضمين از سوي ايران اشاره کردند. چقدر ضرورت دارد که در طرف مقابل يعني آژانس نيز اين تضمين داده شود که در نتيجه گزارش خود عليه ايران موضع سياسي نگيرد، گفت: آقاي گروسي نمي ‌تواند تضميني در مورد خروجي جلسه شوراي حکام ارائه دهد.
خروجي جلسات شوراي حکام برعهده‌ دولت‌هاست اما قطعا آقاي گروسي مي‌ تواند بر فضاي حاکم بر جلسه به طرز قابل ملاحظه‌ اي تاثير بگذارد و تا اينجا به نظر مي ‌رسد قصد دارد اين تاثيرگذاري مثبت باشد.
نصري در پاسخ به اين سوال با توجه به اينکه آقاي گروسي از درز اطلاعات ابراز گلايه داشتند، از نظر شما اين اظهارات از سوي فردي که در راس يک نهاد بين‌المللي است عجيب به نظر نمي ‌رسد؟ چه اقداماتي بايد در اين زمينه انجام شود، گفت: معمولا اطلاعات آژانس به دولت‌ ها منتقل مي ‌شود و از آن پس مديرکل آژانس کنترل چنداني بر حفاظت از آن اطلاعات ندارد.
يعني اين قدرت و اختيار را ندارد که مانع درز عمدي، سهوي يا مغرضانه برخي اطلاعات به بيرون شود. اين مشکلي است که شامل حال همه اعضاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مي‌ شود و مختص ايران نيست. در واقع، در سازوکار‌هاي بين‌ المللي خلل‌ها و کاستي‌ها و مشکلات فراواني وجود دارد و نبايد تصور کرد ايران مسئول برطرف کردن همه آن‌هاست يا اينکه رفع مشکلات کشور را معطل رفع اين مشکلات کلان ساختاري کرد. بايد ياد گرفت چگونه عليرغم نواقص موجود در سازوکار‌هاي فرايند‌هاي بين‌المللي به بهترين شکل از منافع ملي دفاع کرد.
وي در پاسخ به اين سوال اخيرا مشاهده شده که آژانس به جاي پرداختن به مسائل فني بيشتر به دنبال پرداختن به ادعا‌هاي سياسي مخالفان سياسي است چقدر ضرورت دارد که در اين زمينه آژانس فقط به مسائل فني توجه داشته باشد، گفت، همان طور که ذکر شد، نمي ‌شود مسائل فني و سياسي را کاملاً از هم تفکيک کرد.
موضوع فعاليت هسته‌اي در همه دنيا موضوعي است که در آن هر دو عنصر فني و سياسي به صورت پررنگ وجود دارد. تاريخچه مذاکرات برجام نيز اين ادعا را تاييد مي ‌کند. هر موقع ايران تلاش کرد به اين دو مقوله به صورت تفکيک‌ شده و جداگانه بپردازد، يک جا در فرآيند مذاکرات به بن ‌بست رسيد و هرجا تلاش کرد اين دو مقوله را در کنار هم و در قالب يک مجموعه هم ‌بسته حل ‌و فصل کند، به نتيجه رسيد.
اين اظهارات کارشناسان نشان مي دهد که به نظر مي رسد تيم مذاکره کننده ايران بايد به زودي چمدان هاي خود را براي عزيمت به وين بسته و از امروز اتاق هايي در هتل کوبورگ وين رزرو کرد.