جوابیه  شرکت آب و نیرو به گزارش خراسان با عنوان «چم شیر پشت سد ابهامات»

پیرو درج مطلبی تحت عنوان «چم‌شیر پشت سد ابهامات» در آن روزنامه به تاریخ 18 دی‌ماه 1401 که حاوی برخی هشدارها پیرامون آبگیری سد چم‌شیر می‌باشد، ضمن سپاس از نگاه بی‌طرفانه، روشنگرانه و کارشناسی آن رسانه وزین، تقاضا دارد تا جهت روشن شدن ابعاد بیشتری از ماجرا، توضیحات ذیل جهت مزید اطلاع مخاطبان آن روزنامه منتشر شود. سد چم‌شیر در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهر گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد، روی رودخانه زهره ساخته می‌شود. این سد یکی از بلندترین سدهای وزنی ایران از نوع بتنی غلتکی با ارتفاع 150 متر است. هدف از احداث این سد، تنظیم جریان آب و تعدیل کیفیت آب رودخانه و بهبود آب کشاورزی در پایین دست است. لازم به یادآوری است که طی ۳۰ سالی که از پیدایش طرح چم‌شیر می‌گذرد، مطالعاتی با وسواس و «دقت بیش از حد متعارف برای پروژه‌های مشابه سدسازی» در طرح چم‌شیر انجام شده تا پیامدهای مثبت طرح به بیشترین مقدار ممکن برسد و پیامدهای منفی آن در حد قابل قبول (از منظر نظام‌نامه فنی و اجرایی کشور) باشد. لایه نمکی تداخلی با مخزن ندارد در خصوص حل شدن سازند نمکی گچساران در مخزن سد و افزایش شوری آب رودخانه زهره و تبعات آن برای اراضی پایین‌دست باید گفت که سازند گچساران از 7 ممبر تشکیل شده که به استناد اطلاعات ژئوفیزیکی  برداشت‌های میدانی شامل حفر ترانشه و گمانه‌برداری صرفاً یکی از آن‌ها مقطع نمکی است و نزدیک‌ترین لایه نمکی در سازند گچساران در فاصله 300 متری از سطح زمین در عمق قرار گرفته و بر اساس گرادیان هیدرولیکی سد در طول بازه زمانی بهره‌برداری، لایه نمکی گچساران تداخلی با مخزن نخواهد داشت. در خصوص شور شدن آب‌های روان و چشمه‌های پایین دست لازم به توضیح است که در حال حاضر دو منبع آلاینده نمک در رودخانه زهره در محدوده سد چم‌شیر وجود دارد. یکی چشمه شوری در بالادست مخزن در فاصله 28 کیلومتری از بدنه سد و دیگری چشمه های شور پایین دست ساختگاه سد که این دو نقطه باهم حدود 5/1 میلیون تن نمک وارد رودخانه زهره می‌کنند که سهم چشمه شور داخل مخزن 500 هزارتن در سال است. لذا این برداشت اشتباه است که با آبگیری سد،500 هزار تن نمک وارد رودخانه زهره خواهد شد زیرا این میزان نمک در حالت طبیعی به رودخانه وارد می‌شود... . یکی از مهم‌ترین اهداف ساخت سد چم‌شیر، بهبود شرایط کیفی و کمی آب رودخانه زهره است. یعنی با جمع آوری سیلاب‌ها که دارای کیفیت آب بهتری از لحاظ شوری هستند، با رهاسازی آب از سد چم‌شیر در فصول مورد نیاز کشاورزی، آب با کیفیت بهتری در اختیار کشاورزان در پایین دست قرار خواهد گرفت. چاه های نفت در دریاچه سد قرار ندارد دیگر ابهام مطرح شده خطر آلودگی نفتی به دلیل قرار داشتن سد روی میدان نفتی است که در این خصوص لازم به یادآوری است که هیچ یک از چاه‌های در دست بهره‌برداری شرکت نفت در داخل دریاچه سد نیستند و به زیر آب نمی‌رود و همگی در بالاتر از تراز سد در محدوده 150 متری حریم سد قرار دارند. ماجرای چینی ها   و    سد چم شیر اما در خصوص شائبه ایجاد شده مبنی بر نقش چینی‌ها در پروژه مواردی قابل توضیح است. در سال 1386 قرارداد اصلی طرح با شرط تامین مالی خارجی به مناقصه بین‌المللی گذاشته شد. از طرفی با توجه به فضای آن زمان تنها گزینه فاینانس پروژه‌ها خط اعتباری چین بود که با مشارکت بانک مرکزی و دولت چین ایجاد شد تا پروژه‌های عمرانی واجد شرایط و دارای مجوزات لازم از آن استفاده کنند. این امر یعنی ایجاد خط اعتباری در سنوات قبل نیز مرسوم بوده و موضوع جدیدی محسوب نمی‌شود. با توجه به این که پروژه چم‌شیر از شرایط لازم برخوردار بود با ارائه مدارک، مستندات و مطالعات توجیه اقتصادی که مورد تایید سازمان برنامه، شورای اقتصاد و بانک مرکزی قرار گرفت توانست از این خط اعتباری، برای تامین مالی بهره‌مند شود. همچنین در این راستا طرح چم‌شیر از یکی از پیمانکاران بزرگ چینی به عنوان یکی از اعضاء مشارکت استفاده نمود که ضمن دارا بودن «رتبه‌ یک پیمانکاری بین‌المللی»، توانایی تسهیل نمودن امر فاینانس را نیز داشته باشد.  لازم به ذکر است که چهارچوب و شرایط خط اعتباری فوق مانند تمامی خطوط اعتباری، فی‌مابین بانک مرکزی با بانک چینی ایجاد شده و نحوه دریافت و بازپرداخت وام در «فریم خط اعتباری تعریف شده» است و مطالبی همچون «بهره 18 درصدی» و یا «سررسید اقساط از دی ماه» کاملا اشتباه است. ضمن این‌که تمامی موضوعات و شرایط اعتبار اسنادی، ارتباطی به پیمانکار چینی نداشته و فقط رابطه پیمانکاری و کارفرمایی در چهارچوب قرارداد در طرح چم‌شیر همچون دیگر پروژه‌های عمرانی حاکم است. تکرار فاجعه «گتوند»؟ در خصوص تکرار فاجعه «گتوند» باید یادآوری کنیم که بیش از 12 سال از آبگیری سد گتوند به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی کشور می‌گذرد. در این مدت پس از آبگیری سد گتوند، کیفیت آب خروجی از سد، همواره توسط نهاد‌های پایش کننده تحت کنترل بوده و هر طالب حقیقتی شاهد کیفیت آب بسیار مناسب تنظیم شده توسط این سد و عملکرد بی نقص نیروگاه هزار مگاواتی آن می‌باشد. جهت مزید اطلاع مخاطبان عرض می‌شود که بهره‌برداری از سد گتوند تاکنون باعث تولید ارزش افزوده بسیاری در بخش‌های حیاتی کشور شده و ثروت آفرینیِ ناشی از «آب با کیفیت تنظیم شده توسط سد گتوند»، حجم و کیفیت محصولات کشاورزی در اراضی مشروب از خود را ارتقا بخشیده است. سد چم‌شیر نیز همچون سد گتوند به لحاظ طراحی و اجرا، یکی از پروژه‌های ارزشمند ملی و نتیجه مجاهدت بخش قابل توجهی از نخبگان این مرز و بوم در جامعه مهندسی و دانشگاهی کشور می‌باشد که در صورت تکرار سد گتوند، این رخداد، افتخارآمیز خواهد بود نه فاجعه.     توضیحات خراسان:  طبق قانون می توانستیم این جوابیه را منتشر نکنیم 1- طبق ماده 23 قانون مطبوعات، به دلیل تاخیر بیش از یک ماه در ارسال جوابیه، روزنامه خراسان این حق را دارا بود که این  جوابیه را منتشر نکند. اما با وجود این،به دلیل این که روزنامه خراسان «اطلاع رسانی و آگاه سازی» مخاطبان ارجمند را وظیفه خود می‌داند، به انتشار این توضیحات اقدام کرد. 2- بخشی از گزارش ما، مرتبط با هشدارهای میراث فرهنگی درخصوص از بین رفتن آثار تاریخی حوالی سد بود که در این جوابیه توضیحی درباره آن ارائه نشده است.  3- گزارش خراسان با عنوان «چم شیر پشت سد ابهامات» در تاریخ 18 دی 1401 مبتنی بر خبرها، اظهارات و دیدگاه های مسئولان، نمایندگان و کارشناسان تنظیم شده است. ضمن این که سازمان محیط زیست نیز پس از جنجال آبگیری این سد، اظهارنظر صریح مبنی بر رفع مشکلات سد نکرده که این خود بر ابهامات می افزاید.همچنین  رسانه ملی نیز در گزارش هایی آسیب های احتمالی آبگیری سد چم شیر   را بررسی کرد . در عین حال امیدواریم، سد چم‌شیر همان‌طور که در این توضیحات ذکر و ادعا شده، بدون مشکل و هرگونه آسیبی برای محیط زیست باشد.