روزنامه خراسان
1401/12/22
عقب ماندگی حمایت ها از رشد عددی دانش بنیان ها
صادق غفوریان - تمسک به «دانش بنیان»ها ، امروز تنها راهکار توسعه اقتصاد و ثروت‌آفرینی در بخش های مختلف از صنعت و کشاورزی گرفته تا صنایع خلاق فرهنگی است. دانش بنیان یعنی تولید ثروت از علم، فناوری و گسترش اختراع و نوآوری، کنار نهادن خام‌فروشی و بهینه سازی منابع انرژی و معادن و نعمت های خدادادی که البته این موضوع به کمک مهم‌ترین نعمت، یعنی نیروهای انسانی توانمند، مستعد، باهوش و سرشار از انرژی که در این سرزمین بزرگ تعدادشان فراوان است، محقق می شود. 1401، توسط رهبر انقلاب سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین نام‌گذاری شد، یعنی تلاش ها در این بخش باید تقویت و مضاعف شود. ما در این گزارش وضعیت دانش بنیان ها در سال 1401، ابعاد رشد و موانع پیش رویشان را بررسی می کنیم. در مسیر این گزارش و برای بررسی جزئی‌تر ماجرا، با برخی از فعالان دانش بنیان و با دکتر اقبال شاکری دبیر فراکسیون دانش بنیان مجلس نیز همکلام شدیم. به نظر می رسد، در یک نگاه کلی، حمایت ها از روند رشد عددی دانش بنیان ها عقب مانده است. در رشد عددی دانش بنیان ها عالی هستیم، اما... امروز همه می دانیم در رشد و ثبت شرکت های دانش بنیان، شرایط خوبی داریم و هرسال نسبت به سال قبل، تعدادشان افزون میشود. در این باره، هفته گذشته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور این طور گفت: «تعداد شرکت هایی که امسال دانش بنیان شدند، رشد دو برابری داشته است. حدود یک‌هزار و ۶۰۰ شرکت در سال 1401 به عنوان دانش بنیان ثبت شدند درحالی که پارسال این تعداد بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ شرکت بود.» وی با بیان این‌که هنوز تا هدف‌گذاری که رهبر معظم انقلاب داشته‌اند، فاصله داریم، افزود: «با حدود هشت هزار شرکت دانش بنیان در کشور ظرفیت عظیمی وجود دارد که اگر مدیریت و به زنجیره ارزش واقعی متصل شوند، می توانند حرکت بزرگی ایجاد کنند.» با این تفاصیل و رشد کمی شرکت‌ها اما به نظر می‌رسد آن طور که باید در بخش تجاری سازی و صادرات به ارقام مورد انتظار نرسیده‌ایم. مطالبه رهبر انقلاب درباره سهم دانش بنیان ها در تولید ناخالص داخلی اگرچه دهقانی فیروزآبادی معاون علمی و فناوری رئیس جمهور معتقد است، کشور ظرفیت این را دارد که 20درصد از تولید ناخالص داخلی از ناحیه دانش بنیان‌ها باشد اما آن چه اکنون در مشت ماست، سهم کمی بیشتر از 2 درصدی دانش بنیان ها در تولید ناخالص داخلی است. رهبر انقلاب در آبان ماه 1400 در دیدار با نخبگان جوان این‌طور هدف‌گذاری کردند: «سهم دانش بنیان ها در تولید ناخالص داخلی باید حتماً افزایش یابد و در سه تا چهار سال، حداقل به ۵ درصد برسد.» صادرات 1401 ما 1.4 میلیارد دلار ترکیه چقدر؟ اگر بخواهیم یکی از بخش های مطالبه رهبری را جزئی‌تر بررسی کنیم، به طور قطع ارقام حاصل از صادرات فناوری و دانش بنیان است. در این باره میرآبادی، رئیس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری 16 اسفند اعلام کرده است: «طبق آمار رسمی سامانه جامع تجارت میزان صادرات محصولات دانش‌بنیان و محصولات دارای فناوری پیشرفته در سال ۱۴۰۰ یک و یک‌دهم میلیارد دلار بوده که با رشد ۳۱ درصدی امسال به4/1دهم میلیارد دلار رسیده است.» اما این رقم در کشور ترکیه که از نظر جمعیتی مشابه هم هستیم، چگونه است؟ خبرگزاری ترکیه‌ای آناتولی، در دو ماه مانده به پایان سال 2022 درباره صادرات فناوری این کشور این‌طور گزارش کرده است: «صادرات صنایع مبتنی بر فناوری برتر ترکیه در 9ماهه سال 2022 به رقم 4.9 میلیارد دلار رسید»؛ که احتمالا با احتساب دو ماه پایانی 2022 این رقم به 5 میلیارد دلار رسیده است. بنابراین در یک نگاه کلی، در مقایسه با همسایه غربی خودمان که در حوزه‌های دانشی رتبه های بهتری از ما ندارد، شرایط صادراتمان مطلوب نیست. تصویب یک قانون پیشرو قبل از ورود به بخش چالش ها، خوب است به یک ظرفیت بزرگ که در سال 1401 به عرصه حمایت از دانش بنیان ها افزوده شد، اشاره کنیم؛ قانون «جهش تولید دانش‌بنیان» که پس از سه سال تلاش معاونت علمی ریاست جمهوری در تعامل با مجالس دهم و یازدهم به نتیجه رسید و مصوب شد. قانونی که به دنبال رفع نواقص و مشکلات قانونی پیش روی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و خلاق است و به نوعی تضمین‌کننده ۲۰ سال آینده کشور در حوزه اقتصاد دانش بنیان است. موانع چیست؟ اما حوزه مسائل و چالش های پیش روی دانش بنیان ها، موضوعات گسترده‌ای را دربرمی‌گیرد. ما در این بخش از زبان فعالان استارتاپی و دانش بنیان بر چالش‌هایشان مروری کلی خواهیم داشت: - یاسر شاکری نماینده یک شرکت دانش بنیان کشاورزی: ما توانسته‌ایم دستگاه تولیدی خود را به آمریکا، کره جنوبی، ژاپن و فرانسه صادر کنیم. اما متأسفانه در داخل ایران شرکت ما را که حتی دانش بنیان نیز هستیم، نمی‌شناسند. -عطیه اندخشیده مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان حوزه نفت: به نظر من سال دانش بنیان شاید تفاوتی با سال‌های دیگر نداشت. فرایند وام گرفتن از بانک طاقت فرساست و انگار هدفشان خسته کردن شرکت‌های دانش بنیان است. -محمدرضا خادمی رئیس هیئت مدیره یک شرکت دانش بنیان: ارائه برخی تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان از جمله در زمینه پروانه بهره برداری از سوی وزارت صمت با مشکلاتی مواجه است و دلیل آن هم تورم است، اما در عین حال دلالانی هستند که به دلیل گردش مالی بالایی که دارند، می‌توانند چنین تسهیلاتی را دریافت کنند. - زهرا سلطانی، مدیرعامل شرکت دانش بنیان حوزه مواد و پلیمر: «برخی اولویت‌ها برای دانش بنیان‌ها اجرا شده، اما پیشرفتی حاصل نشده است. به عنوان مثال در این شرکت ۶ محصول در فرایند پروانه بهره برداری قرار گرفت. وزارت صمت هیچ تسهیلاتی برای تسریع روند اخذ پروانه بهره‌برداری محصول برای شرکت دانش بنیان قائل نشد و برای هر یک از محصولات زمان طولانی صرف کردیم.» البته وقتی پای صحبت های فعالان این عرصه می‌نشینی ، از این دست دغدغه ها بسیار دارند. ما این 4 روایت را از پایگاه تحلیلی «خطوط» گزینش کردیم که 13 اسفند گزارش کرده بود. خودمان هم با مهندس امین احمدی، مدیرعامل شرکت دانش بنیان ارتباطات نوین، گفت وگو کردیم. او که صاحب چند اختراع و فناوری است، می گوید: برای توسعه دانش بنیان ها و حمایت از آن ها در سال های اخیر اقداماتی صورت گرفته است همچون تسهیلاتی که بعضا با زمان تنفس ارائه می شود. اما من به عنوان یک فناور مگر چه میزان بنیه مالی دارم؟ یا باید شریک مالی قدرتمند خصوصی یا دولتی داشته باشم؛ در بسیاری از کشورها چنین مشکلی وجود ندارد و همین مسئله باعث شده، بخشی از فعالان این عرصه به مهاجرت بیندیشند. ۱۵ نفر بودیم حالا فقط ۳ نفریم! مهندس احمدی می گوید :زمانی که من به همراه گروهم، پروژه آموزش تخصصی ورزشی اپلیکیشن «اسپرت باکس» را شروع کردم 15 نفر بودیم اما حالا فقط سه نفریم؛ چون امکان پرداخت حقوق مکفی به آنان را نداشتم و از طرفی 3 سال قبل و در آغاز راه برای کل پروژه 2 میلیارد پیش بینی کردم؛ اما وقتی تورم به شکل کنونی کشور پیش می رود، تمام معادلات من به عنوان شرکت فناور دانش بنیان به هم می‌خورد. مسئولان باید بدانند که ما نیازمند زمان کافی برای سودآوری محصول هستیم و در یک کلام باید بگویم اگر سرمایه های اصلی‌مان یعنی نیروهای نخبه و توانمند و به تبع آن استارتاپ ها در این کشور به درستی «درک» بشوند، هزاران منفعت نصیب مردم و کشور می شود. این که امارات امروز به دنبال سرمایه گذاری روی شرکت های فناوری دیگر کشورهاست ، به این دلیل است که خودش نیروی مستعد و کارآمد آن‌طور که باید ندارد. نباید شرایط به گونه ای پیش برود که دانش آموزان ما هنوز راهشان به دانشگاه بازنشده به فکر مهاجرت باشند.... دبیر فراکسیون دانش بنیان مجلس: اگر دانش بنیان ها حمایت شوند، رشدشان جهشی خواهد بود دانش بنیان ها در کشور رو به رشد هستند و به‌خصوص با توجه به نام‌گذاری امسال، بیش از گذشته نیز مورد توجه قرار گرفتند. دانش بنیان ها در سال های اخیر جدا از بخش خدمات به عرصه های تولید و حتی به بخش های فرهنگی هم ورود کرده اند و به تدریج در حال حرکت به سمت صنایع نیمه سنگین و سنگین هستند. معتقدم، دانش بنیان ها در روند مطلوبی قرار گرفته اند که امیدواریم این تلاش ها با سرعت فزاینده ای در صنایع نیمه سنگین و سنگین و کشاورزی نیز ثمربخش باشد. البته از موانعی که پیش رویشان قرار دارد نمی توان چشم‌پوشی کرد و باید برای آن تدابیری در سال پیش رو داشته باشیم، از جمله خرید محصولات و فراهم آوری تسهیلات مناسب برای آن‌ها؛ چراکه اغلب این شرکت ها از نظر سرمایه ای قوی نیستند. از شاکری درباره میزان توجه بودجه 1402 به دانش بنیان ها می پرسم که می گوید: در فرایند بررسی، برای شرکت هایی که از خام‌فروشی به سمت محصول‌محوری حرکت کنند، حمایت های خوبی پیش بینی شده است.
سایر اخبار این روزنامه
عقب ماندگی حمایت ها از رشد عددی دانش بنیان ها
بازگشت ژنرال به نیمکت تیم ملی
مغزهای کوچک یخ‌زده!
کامیابان و نیک نامان در موسیقی 1401
مورد جدیدی از مسمومیت دانش آموزان گزارش نشد
چرخش از «کشور قوی» به «منطقه قوی»
مشهد آب ندارد!
سمنوپزان؛ رسمی دیرینه و آیینی نوروزی
6 مقصر نرسیدن به اهداف‌مان در سال 1401
زمزمه های توافقات جدید
لینه کر برنده بحران بی بی سی
پاداش ۱۰ میلیاردی برای «سوت زن»
