روزنامه وطن امروز
1402/01/29
برزیل هم دنبال جهان چندقطبی
گروه بین‌الملل: سفر لولا داسیلو، رئیس‌جمهور برزیل به چین بعد از سفر جنجالی امانوئل مکرون به پکن دارای اهمیت زیادی بود، سفری که نشان دهنده یک نظم جدید «چندقطبی» در جهان است و حتی مشاور رئیس‌جمهور برزیل آشکارا این موضوع را عنوان کرد. داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل جمعه گذشته در صدر هیاتی عالی به چین سفر و با شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین دیدار و گفت‌وگو کرد. این سفر در زمان فعلی بسیار حائز اهمیت است. هدف اول و اصلی رئیس‌جمهور برزیل از سفر به چین افزایش تبادلات تجاری و اقتصادی است. هدف دوم این سفر میانجیگری چین و برزیل برای جنگ اوکراین و روسیه است که به گره بزرگ امنیتی اروپا تبدیل شده است. در این سفر 15 توافق بزرگ اقتصادی بین برازیلیا و پکن امضا شد که مهم‌ترین آن در زمینه صادرات و واردات کالا بین 2 کشور است. از مهم‌ترین اهداف دیگر این دیدار حذف دلار از مراودات مالی بین برزیل و چین بود. هم اکنون میزان مبادلات 2 کشور به بیش از 150 میلیارد دلار رسیده است. لولا در نخستین سفر خود به چین از کشورهای عضو گروه بریکس (چین، روسیه، برزیل، هندوستان و آفریقای جنوبی) خواست در راستای دفاع از ارزهای ملی خود، دلار را از تجارت بین‌المللی‌شان حذف کنند. داسیلوا که در نشست بانک توسعه کشورهای بریکس در شهر شانگهای چین سخنرانی می‌کرد، خطاب به حاضران گفت: «چه کسی تصمیم گرفته ارزهای ملی ما ضعیف و در کشورهای دیگر هیچ ارزشی نداشته باشند؟ چه کسی تصمیم گرفت که پس از حذف استاندارد طلا، دلار باید ارز اصلی باشد؟». از سوی دیگر این سیاست از طرف چین و روسیه هم دنبال میشود. سیاست‌های جهان چندقطبی نشان می‌دهد که اکثر کشورها بویژه کشورهای آسیایی و آمریکای لاتین به‌دنبال حذف سیطره اقتصادی و نظامی آمریکا در مناطق خود و روابط‌شان با کشورهای دیگر هستند. در همین رابطه برزیل و آرژانتین هم قصد دارند دلار را از مبادلات خود حذف کنند. سفر داسیلوا به چین نشان دهنده آن است که کشورهای آمریکای لاتین در حالی خواستار روابط مثبت با آمریکا هستند که هدف اصلی آنها ایجاد یک رابطه راهبردی با چین و روسیه هم هست. در پایان ماه مارس، یک بانک برزیلی که با یک بانک چینی همکاری دارد، اعلام کرد نخستین موسسه مالی در آمریکای لاتین است که به سیستم پرداخت بین بانکی فرامرزی چین ملحق شد که معاملات تجاری را با واحد پول چین انجام می‌دهد اما هنوز راه زیادی برای ایجاد این کانال به صورت پایدار وجود دارد. این دیدار نشان داد لولا و شی «پیروزی»های مهمی از دیدار دوجانبه خود به دست آوردند. دو طرف پانزده موافقت‌نامه دوجانبه را در همه زمینه‌ها از کشاورزی گرفته تا فناوری امضا کردند که نشان دهنده توسعه بیشتر مشارکت استراتژیک جامع چین و برزیل است. لولا حتی از یک مرکز توسعه فناوری هواوی بازدید کرد و طرحی درباره اینترنت 5G مشاهده کرد که می‌تواند تحول خوب و بزرگی برای برزیل در زمینه آموزش و پزشکی ایجاد کند. شی و لولا در این دیدار به این موضوع اشاره کردند که می‌توانند قهرمان مناطق خود باشند و به ایجاد یک تعادل ژئوپلیتیک جهانی کمک کنند. تفاوت اصلی سفر رئیس‌جمهور برزیل به چین و آمریکا در این است که لولا چند هفته قبل در سفر به واشنگتن تنها اهداف سیاسی را دنبال می‌کرد ولی در سفر به چین دنبال یک راهبرد بزرگ اقتصادی و تجاری بود. در همین رابطه سلسو آموریم، مشاور ارشد لولا رئیس‌جمهور برزیل و وزیر اسبق خارجه این کشور در گفت‌وگو با گلوبال تایمز درباره اهداف سفر لولا به چین گفت: «سفر به چین گسترش همکاری استراتژیک ما با چین است. چین تاکنون مهم‌ترین شریک تجاری ما بوده است. برزیل در حال تبدیل شدن به یکی از مکان‌هایی است که چین در آن سرمایه‌گذاری بیشتری می‌کند. اما نه‌تنها این، من فکر می‌کنم دو کشور می‌توانند نقش مهمی در ساختن جهانی چندقطبی داشته باشند، که در آن قدرت کمتر متمرکز باشد. هیچ هژمونی وجود ندارد. من فکر می‌کنم این جنبه بسیار مهمی است که چین و برزیل می‌توانند نقش مهمی در آن ایفا کنند. علاوه بر اینکه چین در چند سال گذشته با کشورهای آمریکای لاتین رابطه راهبردی ایجاد کرده است، از کشورهای عرب متحد آمریکا هم یارگیری می‌کند. امارات یکی از کشورهایی است که علاوه بر رابطه امنیتی و سیاسی با آمریکا و اسرائیل به‌دنبال روابط راهبردی اقتصادی با چین است. به همین علت بود که لولا، رئیس‌جمهور برزیل به ابوظبی سفر کرد. لولا داسیلوا در دیداری که با محمد بن زاید، رئیس امارات عربی متحده داشت بیانیه مشترک مهمی را امضا کرد. در قسمتی از این بیانیه آمده است: «هر دو رهبر توافق کردند مشارکت استراتژیک بین امارات عربی متحده و برزیل را در زمینه‌های کلیدی، از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر، علم و فناوری، توسعه پایدار، آموزش، اقدام اقلیمی، چندجانبه‌گرایی، دفاع، هوانوردی، فضا، امنیت غذایی و کشاورزی و حمل‌ونقل تعمیق بخشند. دو طرف درباره دستور کار رو به رشد اقتصادی دوجانبه بحث و تبادل نظر و راه‌های توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری را بررسی کردند.». همچنین روسیه هم این پازل را تکمیل می‌کند. در سند 2023 به شکلی غیرمستقیم به اهداف حمله روسیه به اوکراین اشاره شده است. در این سند به گسترش درگیری‌ها در مناطق مهم و استراتژیک اشاره و خطر برخورد بین دولت‌های بزرگ از جمله با مشارکت قدرت‌های هسته‌ای و احتمال تشدید این درگیری‌ها و تبدیل آن به یک جنگ محلی، منطقه‌ای و یا جهانی بیان شده است. این سند به طور غیرمستقیم، عنوان می‌کند آمریکا و اروپا «نوع جدیدی از جنگ ترکیبی» را علیه «منافع حیاتی روسیه درباره اوکراین به راه انداخته‌اند». در سند 2023 به شکل‌گیری نظم جهانی چند قطبی عادلانه‌تر اشاره شده است.البته این تغییرات مورد استقبال تعدادی از دولت‌ها که به منطق سلطه جهانی و استعمار نو عادت کرده‌اند، قرار نمی‌گیرد. از نگاه روسیه، این کشورها از به رسمیت شناختن واقعیت‌های جهان چند قطبی و توافق بر روی پارامترها و اصول نظم جهانی خودداری می‌کنند. در چشم انداز سیاست خارجی روسیه، برای مقابله با این دیدگاه، حذف سیاسی- نظامی، اقتصادی و سرکوب مخالفان صورت می‌گیرد و برای این رویکرد از طیف گسترده‌ای از ابزارها و روش‌ها استفاده خواهد شد. *** برزیل حاضر به امضای بیانیه آمریکا در محکومیت روسیه نشد لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا رئیس‌جمهوری برزیل گفت که این کشور از استفاده از اجلاس دموکراسی برای محکوم کردن روسیه حمایت نمی‌کند. وی توضیح داد: ما با تهدید یک جنگ سرد جدید و احتمال درگیری مسلحانه مواجه هستیم. داسیلوا ادامه داد: هزینه‌های تسلیحاتی به ضرر سرمایه‌گذاری‌های اجتماعی است. دفاع از دموکراسی را نمی‌توان بهانه‌ای برای ایجاد تفرقه و اختلاف قرار داد. رئیس‌جمهور برزیل تاکید کرد: دفاع از دموکراسی مبارزه برای صلح است. گفت‌وگوی سیاسی بهترین راه برای ایجاد اجماع است.