سقوط کرامت انسانی در تنگنا‌های معیشتی

سرنخ عمده آسیب‌هایی که جامعه به آن مبتلا می‌شود، به معضلات اقتصادی می‌رسد؛ معضلاتی که در سرگردانی دولت، هر لحظه بر دامنه آن اضافه می‌شود. ناکارآمدی به جای اینکه گشایشی در وضعیت معیشت آسیب‌پذیران ایجاد کند، بر گره‌های کور آن اضافه می‌کند. اینکه عده‌ای از مردم این‌روز‌ها در تنگنا‌های معیشتی، ناگزیر شده‌اند در پارک‌ها، پایانه‌های مسافربری، زیرپل‌ها، چادر یا بیغوله‌های خوفناک زندگی کنند، بیش از اینکه معضلی اجتماعی باشد، «اخلاق» را لکه‌دار می‌کند.
اخلاق که از قرن‌های گذشته، بزرگان اخلاق برای اعتلای آن رنج‌های بسیاری کشیده‌اند، از همین‌رو، روا نبود در عصری که دولت میراث‌دار اخلاق و فرهنگ است، تلاش برای اعتلای اخلاق و فرهنگ آن به این آسانی به رنج برای بقا تبدیل شود. در چنین وضعیتی بخش عمده‌ای از بدنه اجتماعی چاره‌ای ندارد جز اینکه اخلاق را زیر پا بگذارد و برای بقای خود تلاش کند.
اینکه دادگاه‌های خانواده هر روز شلوغ‌تر می‌شود و مهر طلاق روی زندگی‌های بسیاری می‌خورد، زیر پا ماندن اخلاق است. خیلی از زندگی‌هایی که این‌گونه به فسخ می‌رسد، از سر کوچک‌شدن سفره‌هایی است که با وعده‌های داده‌شده روی فرش خانه‌ها پهن شده‌بودند، اما معطل ماندن وعده‌ها به پرچیده‌شدن سفره‌های زندگی منجر شده‌است؛ آسیب‌هایی که از مجرای اقتصادی به جامعه سرایت می‌کند، هم کرامت انسانی را لکه‌دار می‌کند و هم سبب می‌شود افرادی که این گونه کرامت انسانی از آن‌ها سلب می‌شود، به خود و دیگران آسیب برسانند. خیلی از کسانی که حیات‌شان با کارتن‌خوابی، اعتیاد، سرقت و کلاهبرداری سپری می‌شود، تاب‌آوری‌شان در زندگی با نابرابری‌های اجتماعی برابری نمی‌کند، از همین‌رو از بستر اجتماعی به چرخه آسیب‌های آن سقوط می‌کنند.
مصداق روشنی از سخنان آیت‌الله العظمی جوادی آملی در دیدار دو سال قبل رئیس دولت با ایشان برای محفوظ ماندن کرامت انسانی مطرح است که جا دارد دولت به آن رجوع کند. آیت‌الله تأکید دارند «مسئولان باید همت بلند داشته باشند و بدانند مدیریت و اقتصاد یک کار علمی است، باید همه تلاش کنند که مردم محترمانه و آبرومندانه زندگی کنند. فقر به معنای نداشتن و نداری نیست، اسلام به شخص ندار، فقیر نمی‌گوید! در فرهنگ اسلام، فقیر کسی است که ستون فقراتش شکسته است، چنین فردی به هیچ‌کس اعتماد نخواهد کرد. در بیان قرآن، اقتصاد عامل قیام و ایستادگی جامعه است، اگر اقتصاد خراب باشد و ستون فقرات جامعه مشکل داشته‌باشد، مجبور خواهد بود به دیگران باج بدهد. خداوند مردم را «کریم» آفرید؛ «وَ لَقَدْ کرَّمْنا بَنِی آدَمَ»، روی این اصل کشور را کمیته امدادی اداره کردن برخلاف فرهنگ خلقت است، خداوند انسان را با کرامت خلق کرد و دستور داد کرامت انسان محفوظ باشد.»