روزنامه خراسان

دل نگرانی اسلامی ندوشن از بازگشت زبان فارسی به دوران جوانی

 به تازگی مستندی با نام «سایه سرو بلند» از شبکه 4 سیما با موضوع زندگی و آثار استاد محمدعلی ندوشن پخش شد. مستندی به تهیه کنندگی مصطفی رزاق کریمی و کارگردانی عطیه زارع که در آن به معرفی اسلامی ندوشن از زبان امیر بانو کریمی و امیراسماعیل آذر دو نفر از استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی و همچنین منصوره اتحادیه،تاریخ نگار و استاد دانشگاه پرداخته شده است.محمدعلی اسلامی نُدوشَن، شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم،  حقوق دان  و پژوهشگر ایرانی است که در سوم شهریور 1303 به دنیا آمد و در ششم اردیبهشت 1401 به دلیل کهولت سن در کشور کانادا از دنیا رفت. او دکترای  حقوق بین‌الملل  را از فرانسه گرفته بود و پس از بازگشت به ایران در سال 1348 به تدریس حقوق در دانشگاه تهران پرداخت، اما تسلط بالای او در حوزه زبان و ادبیات فارسی، مسئولان این دانشگاه را به اتفاق آرا قانع کرد که اسلامی ندوشن علاوه بر تدریس حقوق به تدریس زبان و ادبیات فارسی در این دانشگاه بپردازد. ندوشن همزمان با فعالیت‌های گسترده ادبی و دانشگاهی‌اش با نشریات متعدد و برخی روزنامه‌ها نیز همکاری و فصل‌نامه« هستی »را پایه گذاری کرد.این استاد زبان و ادبیات فارسی از پرکارترین ادیبان و پژوهشگران معاصر ایران بود. از او بیش از ۷۰ تالیف و ترجمه و صدها مقاله به‌جای مانده ‌است.   برای بررسی دلایل شکوه و استواری آثار او و همچنین ویژگی‌های شخصیتی و ادبی‌اش با امیر اسماعیل آذر، مترجم، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی گفت و گو کرده‌ایم.  نثر شجاعانه و محکم استاد اسلامی ندوشن دکتر امیر اسماعیل آذر ضمن اشاره به نثر محکم و استوار آثار استاد محمدعلی ندوشن به‌عنوان بزرگ‌ترین مشخصه نویسندگی او گفت: قدرت نثرنویسی ندوشن را می‌توان هم تراز نثرنویسی بزرگانی مانند زنده‌یاد زرین‌کوب دانست. نوشته‌های او همواره با خوش‌سخنی و طنازی ترکیب ‌شده و همین شیرین‌بیانی‌ها وجه تمایز آثار ندوشن با بسیاری از نویسندگان روزگار ماست. او به‌گونه‌ای می‌نویسد که قلم قهارش در هر نوشته به خواننده لذتی فراموش‌نشدنی را منتقل می‌کند. او نثر محکم و شجاعانه‌ای دارد، در کاربرد و ساختن ترکیب‌ها به‌قدری شجاعت و درایت دارد که مخاطب، همواره مقهور قلم سحرانگیزش می‌شود.این استاد دانشگاه در ادامه، ضمن اشاره به صداقت بالای استاد ندوشن در نویسندگی تصریح کرد: تحصیل او در رشته حقوق باعث شد همواره در آثارش به دنبال گرفتن حق و گفتن حقیقت باشد. از این گذشته، اسلامی ندوشن فرزند کویر است و از انسان اهل کویر نمی‌توان چیزی جز صداقت دریافت کرد. وقتی قلم ‌به ‌دست می‌گرفت، هیچ ملاحظه‌ای نداشت و همواره واقعیت را روایت می‌کرد. پشتوانه عمیق مطالعاتی او باعث شد که نوآوری‌هایش در نویسندگی تبدیل به سبکی خاص شود.وی خاطرنشان کرد: اسلامی، خواسته یا ناخواسته موضوعات علمی را با زبان عامیانه نوشته است. او گاهی انسان‌ها را به صلح دعوت می‌کند به‌گونه‌ای که گویی از زبان سعدی سخن می‌گوید، گاهی از حکمت می‌نویسد، گویی فردوسی در روحش حلول کرده و گاهی آن چنان نرم سخن می‌گوید که گویی پای حافظ را به میان کشیده است. با ‌وجود این، آثار او با تمامی بزرگانی که یادی از آن‌ها شد، تفاوت دارد.امیراسماعیل آذر درباره ایران‌دوستی استاد محمدعلی اسلامی ندوشن نیز گفت: این استاد برجسته، عاشق وطنش بود و در هر مسیری گام برمی‌داشت آن مسیر در انتها به مفهوم واقعی میهن‌پرستی و وطن‌دوستی ختم می‌شد. کمتر اثری از او پیدا می‌شود که واژه وطن در آن وجود نداشته باشد. راز موفقیت ندوشن در ترجمه دکتر آذر که خود نیز دستی بر آتش ترجمه دارد با اشاره به پیشتازی و تسلط استاد اسلامی ندوشن در ترجمه آثار بسیاری از شاعران فرانسوی گفت: با توجه به تسلط استاد به زبان فارسی و فرانسوی ما شاهد ترجمه‌های بی‌نظیری از او هستیم. ترجمه شعرهای «هنری لانگ فلو»، «آلفرد دوموسه» و «پل الوار» را می‌توان جزو ترجمه‌های مثال زدنی ندوشن دانست. راز موفقیت بالای ترجمه‌های ندوشن در مقایسه با دیگر ترجمه‌ها چندین نکته است که از آن جمله می‌توان به شناخت گسترده او از زبان، فرهنگ و تمدن فرانسه، دایره واژگانی گسترده، روانی متن و شیوایی کلام اشاره کرد. درواقع ندوشن در حوزه ترجمه جزو سرآمدان و مترجمان استخوان خردکرده است. سعدی، حافظ و مولوی به روایت ندوشن وی بیان کرد:   استاد ندوشن تحصیل‌کرده رشته حقوق بود، اما  اشراف زیادی بر موضوعات مختلف ادبی و به‌خصوص شاهنامه داشت. او آثار بیشتر شاعران بزرگ ایران را با ریزبینی مثال‌زدنی   تحلیل و بررسی‌های بی‌نظیری کرده است. در حوزه مولوی‌شناسی و حافظ‌شناسی نیز شاهد آثاری به قلم ایشان هستیم. مباحث عمیقی که در این کتاب‌ها مطرح می‌شود نشان‌دهنده تسلط کم‌نظیر استاد بر شعر شاعران فارسی‌زبان است.این استاد دانشگاه افزود: بعد از نیما، یکی از شاعرانی که به شعر نیمایی پرداخت و در شعرهای نیمایی او وجوه عاطفی زلالی به چشم می‌خورد همین استاد اسلامی ندوشن است. شعرهای او در هر قالبی که باشد به دلیل تسلط اش به ادبیات، دارای ویژگی‌های برجسته‌ای است. زبان فارسی را به دوران جوانی‌اش برنگردانیم این پژوهشگر ادبی در پایان این گفت‌وگو به یکی از خاطرات خود با محمدعلی اسلامی ندوشن اشاره کرد و گفت: در محفلی خصوصی که جمعی از نامداران ادبیات حضور داشتند، یکی از حاضران تلاش می‌کرد در کلامش کمتر از کلمات غیرفارسی استفاده کند. درست در همان لحظاتی که این سخنور در حال صحبت بود، استاد اسلامی که کنار بنده نشسته بود، عین این جمله را در گوشم زمزمه کردند که «آقای آذر، ما نباید زبان فارسی را به دوران جوانی خودش برگردانیم. در این صورت، زبان فارسی تضعیف می‌شود.»آذر خاطرنشان کرد: مدت‌ها درباره همین کلام کوتاه استاد ندوشن با خودم فکر می‌کردم و هر بار به این نتیجه می‌رسیدم که چقدر این جملات سنجیده است. بی‌گمان اگر بخواهیم زبان عربی را از زبان خودمان جدا کنیم حافظ، سعدی و خاقانی را باید از ادبیات فارسی کنار بگذاریم. زبان و ادبیات ما، قرن‌ها با زبان‌های دیگر در تعامل بوده و در پس همین قرون، تکامل‌یافته است.وی افزود: گاهی دوستانی از سر احساس، سخن‌هایی می‌گویند، اما باید به این نکته توجه کرد که زبان ما با زبان عربی به‌قدری درهم‌تنیده شده که در برخی موارد جدایی آن‌ها از یکدیگر ناممکن است و اگر بخواهیم در این موارد به سمت استفاده از کلمات فارسی برویم جملات، تغییر جهت معنایی پیدا می‌کنند. نثری شیوا، جدید و خواندنی امیر بانو کریمی استاد زبان و ادبیات فارسی نیز درباره توانمندی نثر استاد محمدعلی اسلامی ندوشن در مستند تلویزیونی «سایه سرو بلند» که به یاد این استاد برجسته ساخته‌ شده و هفته گذشته از شبکه چهار سیما پخش شد، گفت: «نثر اسلامی ندوشن، نثری شیوا، خواندنی و جدید بود که همزمان با مشروطه شروع شد و این نثر به دست نویسندگانی ازجمله مرحوم فروغی، سعید نفیسی و عباس اقبال آشتیانی رسید. در ادامه همین جریانات ادبی، دکتر اسلامی ندوشن این نثر را به‌روزتر کرد. نثر او شاعرانه، روان و خوش‌ساخت بود. اگر مبالغه نکنم، اسلامی ندوشن در نثر روزگار ما سعدی امروز است چون او همان زیبایی‌ها و دلبری‌هایی را دارد که نوشتار سعدی در قرن هفتم داشت.»
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
آيا توافق موقت در راه است؟ (اعتماد) فرار از دلار (جوان) قیمت دلار به من مربوط نیست آقای فرزین جواب می‌دهند! (کيهان)چراغ سبز برای حذف یارانه پولدارها (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
دوراهی غم و شادی تالاب شادگان تاریخ‌سازی یک گوشی‌عادی قصاص در ملأ عام برای سردسته باند گربه های وحشی بیانیه استقلال در واکنش به 6 پنالتی سوخته رد پای نااطمینانی به جای رشد نقدینگی در تورم نوبت پایان ادعاهایی با پایان باز ! کابوس های پسازلزله پاسخ در نقطه صفر مرزی دل نگرانی اسلامی ندوشن از بازگشت زبان فارسی به دوران جوانی ترکیه هسته ای شد بیانیه‌ وزارت اطلاعات درباره مسمومیت های سریالی راز دنیای سیاهچاله‌ها چمن خطرناک خوش خط‌و‌خال