بهار همکاری ایران و آژانس

آرمان امروز-سرويس ديپلماسي:  چندي پيش شايعاتي مبني بر اين مطرح شد که روند نصب دوربين ‌‌‌هاي آژانس در ايران به گونه‌‌‌اي است که مي‌‌‌تواند توافق اخير ناظر هسته‌‌‌اي سازمان ملل با تهران را به خطر بيندازد.
 به ادعاي برخي رسانه ها، جمهوري اسلامي در نصب مجدد دوربين ‌‌‌ها و تجهيزاتي که آژانس بين ‌‌‌المللي انرژي اتمي مي‌‌‌گويد تهران پس از بازديد رافائل‌‌‌ گروسي قبل از آخرين جلسه برجام در مارس قول آن ها را داده بود، بسيار بسيار آهسته پيش مي‌‌‌رود.
شايعات حاکي از اين بود که در ابتدا تصور مي ‌‌‌شده که اين تاخير فقط به دليل تعطيلات نوروز بوده است ولي تاخير بسيار فراتر از آن بوده و تقريبا هيچ پيشرفتي حاصل نشده است. اين در حالي است که تصور غالب در رابطه با همکاري ايران و آژانس بين‌‌‌المللي انرژي اتمي، تلاش براي زمينه‌ ‌‌سازي در جهت آغاز مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌اي است. 
گذشت و گذشت تا اين که روز گذشته شنيده‌ها حاکي از اين بود که روند نصب دوباره تجهيزات نظارتي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در ايران آغاز شده است. لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه آمريکايي وال استريت ژورنال در پيامي در صفحه توييترش خبر داد: شنيده ها تاييد مي ‌شود.


آژانس در حال حاضر توانسته است نصب دوباره دوربين ‌هاي خارج شده و ديگر تجهيزات نظارتي را آغاز کند. نورمن در ادامه گفت: انتظار مي ‌رود که اين روند در چند روز آتي به سرانجام برسد. دو روز پيش سخنگوي وزارت خارجه جمهوري اسلامي در اين رابطه گفته بود که بر مبناي سفر آقاي گروسي در اواخر سال گذشته به تهران، توافقي بين دو طرف ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي صورت گرفت.
بيانيه مشترکي صادر  شد و گام‌هاي اجرايي و عملياتي تعيين شد که سوتفاهمات برطرف شود. در اين زمينه دو بار هم سفر مقامات آژانس به ايران انجام شد و همکاري‌ ها در اين زمينه گام به گام صورت مي‌گيرد.
وي با تاکيد بر اين که طرح موضوعات رسانه اي از اين دست را کمک کننده نمي ‌دانيم، افزود: به مقامات آژانس توصيه مي‌کنيم اجازه دهند  مسائل در سير طبيعي و فني خودش به پيش رود.
مرتضي مکي، تحليلگر مسائل بين الملل در اين خصوص مي گويد: گفته مقامات ايران مبني بر اينکه تا موضوعات پادمان و اختلاف بين ايران و آژانس حل نشود موضوع احياي برجام معنايي نخواهد داشت، همواره در مذاکرات منتهي به امضاي برجام نيز مطرح شده، به موازات پيشرفتي که روند مذاکرات بين ايران با گروه پنج به علاوه يک داشت تا حدود زيادي مسائل ايران و آژانس در حال حل شدن بود و وقتي برجام امضا شد، موضوعات ادعايي آژانس نسبت به ايران براي چند ماه لغو شد و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با رياست آمانو گزارشي به شوراي حکام داد که ايران به تمامي تعهدات برجام پايبند بوده و عملا هيچ گزارشي مبني بر فعاليت‌هاي مشکوک هسته‌اي ايران مطرح نشد.
مکي تصريح کرد: همين موضوع باعث شد با وجود خروج آمريکا از برجام که عملا هيچ بهانه ‌اي براي خروج نبود، اروپايي‌ ها پاي برجام باقي ماندند، در اين دوره از مذاکرات همين گونه است به موازات مذاکرات بين ايران و آمريکا در مذاکرات با آژانس پيشرفت‌ هايي رخ داد زيرا موضع آژانس اين بود که موضوع قابل حل است، در اين ميان رايزني‌ هاي گسترده اسرائيلي‌ها که سعي مي‌کنند از احياي برجام جلوگيري کنند و با طرح امتيازاتي سعي در ايجاد موضوعاتي دارند که محدوديت‌هاي بيشتري در برنامه هسته‌اي براي ايران قائل شوند و لغو تحريم‌ها به آن شکل که ايران مي‌خواهد تحقق پيدا نکند.
وي افزود: موضوعي که مقامات مطرح کردند مبني بر اينکه ايران بايد پرونده آژانس را ببندد به اين دليل بستگي دارد که اگر باقي بماند مي‌تواند همچنان يک اهرم فشار عليه ايران در شوراي حکام باقي بماند يا بهانه ‌اي براي آمريکايي‌ ها خواهد بود که بخواهند هر موقع اراده کنند، فشار عليه ايران را بيشتر کنند و فشاري روي باز کردن تحريم‌ها بگذارند.
بنابراين موضوع آژانس قابل حل است، اگر اعتمادسازي صورت گيرد و بحث ‌هاي راستي‌آزمايي پيشرفت کند آژانس قصد ندارد مانع جدي در مسير برجام ايجاد کند.
آژانس در خيلي از موارد نقش سياسي دارد که در مسئله ايران فراتر از مسئوليت‌‎هاي اين نهاد بين‌المللي بوده و اين موضوع غير قابل انکار است.
اما بايد توجه کرد آن ها تحت فشار و اعمال نظر دولت ‌هاي بزرگ هستند، همانطور که ما توانستيم مسئله موضوعات هسته‌اي را با آمريکايي ‌ها و اروپايي‌‌ها به مرحله راستي‌آزمايي برسانيم، آژانس ادعاهايي مطرح کرده که ايران بايد با ديپلماسي و همکاري با آژانس اين موضوع را حل کند.
وي تصريح کرد: در سياسي کاري آژانس شکي نيست اما به اين معني نيست که بخواهيم همه چيز را به سنگ اندازي آژانس مربوط کنيم، بايد همکاري‌‌ها با آژانس حفظ شود، همانطور که قبلا توافقاتي رخ داده قطعا مي‌تواند مذاکرات با آژانس پيشرفت‌هايي داشته باشد.
مکي گفت: ما از موارد زيادي در مذاکره با آژانس عقب نشيني کرديم اما ايران روي برخي موضوعات خط قرمز دارد و قصد عقب نشيني ندارد.
همچنين ما انعطاف زيادي براي احياي برجام نشان داديم اما به نظر مي‌رسد خط قرمزهايي وجود دارد، البته تاکيد مي‌کنم مشکلات ايران و آژانس فني است و پيچيده‌تر از موضوعات سياسي ايران با آمريکا نيست. ما قبلا در موضوعات پيچيده‌تر با آمريکا به توافق رسيديم و موضوعات ايران با آژانس قابل مذاکره گفت‌وگو و حل است.
اين کارشناس مسائل بين الملل در پاسخ به اين سوال که امروز کدام طرف بايد در مسائل پادماني نرمش از خود براي انجام توافق نشان دهد؟ آيا آژانس در نهايت همکاري لازم با ايران را به عمل خواهد آورد، گفت: اگر اراده آمريکايي‌ها و اروپايي‌ها براي احياي برجام جدي باشد که تا حدودي اين جديت را نشان داده‌اند، با وجود اينکه روند مذاکرات فرسايشي شده است اما هر دو به دلايلي به دنبال احياي برجام هستند زيرا از اهميت اين توافق آگاه هستند.
در عين حال واکنش اروپايي‌ ها مهم خواهد بود و بايد منتظر روزهاي پس از نصب دوربين ها در مراکز هسته اي ايران بود که چه اتفاقي رخ خواهد داد.
اتفاقاتي که مي تواند حتي معماي برجام را نيز حل کند و سکوت اين روزها پيرامون آن را بشکند.