زمزمه های احیای برجام بلندتر شد

 
 
آرمان امروز-سرويس ديپلماسي: در ادامه فراز و نشيب ها پيرامون برجام، در گفت و گوي تلفني جوزف بورل نماينده عالي اتحاديه اروپا در امور خارجي و سياست امنيتي با دکتر اميرعبداللهيان وزير امور خارجه جمهوري اسلامي آخرين تحولات مربوط به روابط با اروپا، گفت و گوهاي ايران و اروپا و نيز تحولات اوکراين مورد تبادل نظر قرار گرفت.
در اين گفتگو، جوزف بورل ضمن استقبال از همکاري‌ هاي در حال انجام ميان جمهوري اسلامي ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي، تداوم آن را مفيد و مثبت ارزيابي کرد.


نماينده عالي امور خارجي و سياست امنيتي اتحاديه اروپا گفت: برجام براي اتحاديه اروپا مهم است و براي بازگشت همه طرف ها به آن تلاش مي ‌کنيم. بورل همچنين با اشاره به روند عادي سازي روابط ميان تهران و رياض، آن را گامي مهم در تقويت ثبات منطقه اي دانست.
امير عبداللهيان وزير امور خارجه جمهوري اسلامي در اين تماس، اصل گفت و گو بر اساس احترام متقابل را گامي مهم و تعيين کننده براي رفع موانع و حرکت به سمت جلو در مسير مناسبات اروپا و جمهوري اسلامي ايران دانست و با اشاره به گفت و گوهاي انجام شده اخير ايران با اروپا اظهار کرد: برداشت ما اين است که طرف هاي مقابل در مسير برداشتن گام هاي مثبت قرار دارند. وي افزود: جمهوري اسلامي ايران همواره از ابتکارات سازنده استقبال مي ‌کند.
در اين گفت و گو آخرين وضعيت تحولات اوکراين نيز بررسي شد. اميرعبداللهيان از نحوه انتشار توييت گزينشي، ناقص و نادرست در پايان مذاکرات تلفني از تيم رسانه اي بورل انتقاد کرد.
از سوي ديگر معاون سياسي وزير امور خارجه جمهوري اسلامي در سالروز خروج آمريکا از توافق هسته‌ اي با اشاره به اين که اجراي برجام هنوز امکان‌ پذير است، نشان دادن اراده سياسي لازم از سوي شرکاي غربي توافق را لازمه آن دانست.
علي باقري کني، معاون سياسي وزير امور خارجه جمهوري اسلامي که مذاکره‌ کننده ارشد ايران در مذاکرات وين در سال گذشته بود، در سالروز خروج دولت آمريکا از توافق هسته ‌اي(برجام) در صفحه توييترش نوشت: يک يادآوري مهم، پنج سال پيش، آمريکا با خروج غيرقانوني از برجام ضربه بزرگي به «حاکميت قانون در سطح بين‌المللي» وارد کرد.
آمريکا از آن موقع نتوانسته است اين اقدام غيرقانوني را جبران کند. اقدامات جبراني قانوني ايران ادامه خواهد داشت.
باقري در ادامه نوشت: اجراي کامل برجام با لغو موثر تحريم ‌ها در مرکزيت آن مي‌ تواند از سرگرفته شود، به شرط اين که کشوري که بدعهدي کرده است اراده سياسي باورپذيري براي آن نشان دهند. هيچ فرصتي هميشگي نيست.
اين اظهارات در حالي مطرح مي شود که دولت دونالد ترامپ در سال 2018 با تشويق بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير وقت اسرائيل و برخي سياستمداران تندروي داخل آمريکا توافق هسته ‌اي را ناقص تلقي کرد و از آن خارج شد.
دولت او تا آخرين روزهاي روي کار بودن با در پيش گرفتن سياستي موسوم به «کارزار فشار حداکثري» به اعمال تحريم‌هاي جديد عليه افراد و نهادهاي ايراني ادامه داد.
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه پيشين ايران روز گذشته در اين باره گفت «آمريکا براي خوش ‌خدمتي به منافع اسراييل از برجام خارج شد و يک دستاورد بي‌ مانند ديپلماتيک را از بين برد. آمريکا بدون هيچ جايگزيني، منافع همه، به ويژه آمريکايي‌ ها و ايراني‌ ها را به خطر انداخت.»
ظريف اين اقدام آمريکا را نتيجه دست کشيدن از فرصت‌ هاي مشترک در راستاي توهمات مجموع-صفر تلقي کرد.
با به پايان رسيدن چهار سال رياست جمهوري ترامپ، جو بايدن پس از پيروزي در انتخابات رياست جمهوري 2021 آمريکا گفت که بازگشت به برجام را در اولويت سياست خارجي خود قرار خواهد داد.
 با اين وجود، پس از چند دور مذاکرات غيرمستقيم با ايران در وين و با حضور ديگر شرکاي برجام براي بازگشت دوجانبه به ازسرگيري اجراي کامل اين توافق، در چند ماه گذشته به علت حمايت نظامي ايران از روسيه در جنگ اوکراين-ادعايي که از سوي مقامات تهران و مسکو بارها رد شده است. در اين ميان مدتي است که مي ‌گويد احياي برجام در دستور کار آن قرار ندارد.
 اگرچه وزارت امور خارجه اش همچنان مي‌گويد، ديپلماسي اولويت اول آن براي رسيدگي به موضوع برنامه هسته‌اي ايران است.
مقامات ايران تاکيد کرده‌اند در صورتي که غرب اراده سياسي لازم براي نهايي کردن توافقي در مذاکرات وين را نشان دهد، آماده دست يافتن به توافقي خوب براي لغو تحريم‌ ها هستند که تامين ‌کننده منافع ملت ايران باشد.
هرچند در اين ميان جمهوري اسلامي نيز فرصت بازگشت به برجام را با تحليل اشتباه زمستان سخت از دست داد و بايد منتظر ماند و مشاهده کرد که در روزهاي آتي چه اتفاقي رخ خواهد داد.
مرتضي مکي، تحليلگر مسائل بين الملل در اين خصوص مي گويد: اين تماس ها مي ‌تواند به معناي استمرار رايزني‌ ها و تحرکات سياسي و ديپلماتيکي باشد.
دوره 8 ماهه بن ‌بست مذاکراتي موجب‌ توقف روند مذاکرات احياي برجام شد و شرايط را پيچيده‌‌ تر از گذشته ساخت.
وي افزود: سفر وزير امورخارجه ايران به عمان و ابتکار عمل دولت عمان مبني بر احياي مذاکرات برجام و همچنين مواضع دوگانه آمريکايي‌ ها پيرامون جريان مذاکرات نشان‌ دهنده يک نظر واحد و احياي گفتمان ‌هاي برجام است.
مکي تصريح کرد: آمريکايي‌ ها امروز خود مي ‌دانند و متذکر مي ‌شوند که ديپلماسي‌ کم ‌هزينه ‌ترين مسير براي رسيدن به اهدافشان است.
کارشناس مسائل اروپا همچنين خاطرنشان کرد: اگرچه امروز آمريکايي ‌ها بر ضرورت استمرار و احياي مذاکرات برجام آگاه ‌اند اما نقشه راه احيا را تبيين نمي ‌کنند.
امروز اروپايي‌ها و آمريکايي‌ ها مي‌ دانند که اگر برجام را پايان ‌يافته تلقي کنند، با شرايط غيرقابل ‌پيش‌ بيني در سطح منطقه رو به ‌رو خواهند شد.
 مذاکرات و توافقات صورت گرفته ميان عربستان حاکي از مديريت تنش ‌ها در سطح منطقه بود. کليه اين عوامل متغيرهاي جديدي را رقم ‌زده و روزنه‌ هايي هرچند پرابهام اما روشن را ايجاد کرده است.
وي اظهار کرد: اينکه مذاکرات برجام احيا شود امري وابسته به تحرکات سياسي، هسته‌ اي و ديپلماتيک جمهوري اسلامي ايران و دولت‌هاي اروپايي‌ و  آمريکايي‌ است. شايان‌ذکر است تا بگوييم که در ماه آينده اجلاس شوراي حکام برگزار خواهد شد و در مهرماه 1402 نيز سررسيد شدن موضوع لغو خريد تسهيلاتي جمهوري اسلامي ايران مطرح خواهد شد.
چنانچه تا‌ آن زمان اروپايي‌ ها اقدام قابل ‌توجه عملياتي انجام ندهند با شرايط جديدي رو به ‌رو خواهند شد و تنش‌ ها را بيش‌ از پيش خواهند کرد.