دوران تنش‌زدایی

دکتر جواد حیران‌نيا مدیرگروه مطالعات خلیج فارس در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه

با توجه به سفر وزیر اقتصاد ایران به عربستان و تداوم گسترش تعاملات بین دو کشور، در وهله اول باید توجه داشت که روابط ایران و عربستان در چه شرایطی رو به بهبود و پیشرفت است. عربستان سعودی که در دوره ترامپ دستش برای تغییر ژئوپلتیک منطقه باز بود و سعی می‌کرد شرایط را در یمن و سوریه به نفع خود تغییر دهد، با تغییر دولت در آمریکا و سیاست جدید این کشور  برای مهار چین  و همچنین هزینه‌های بالای جنگ یمن و دستیابی یمنی‌ها به تسلیحات، اینک به لحاظ امنیتی و ثبات سیاسی، دریافته است که نظم آمریکایی، دیگر در منطقه کارایی ندارد و عربستان می‌بایستی نقش مستقل‌تری پیدا کرده و به دیپلماسی در منطقه روی بیاورد.
ازسوی دیگر در شرایط کنونی که ایران به‌دنبال بهبود مسائل منطقه‌ای خود است، با توجه به  گفت‌وگوهایی که با میانجیگری عمان و عراق انجام شده بود و با وساطت چین به‌عنوان ضامن تحقق یافت، در صدد بهره‌برداری مناسب از این شرایط است.
چین، هم با ایران و هم با عربستان ارتباطات عمیقی برقرار ساخته است و برای تامین منابع انرژی خود نیازمند ثبات در منطقه است. عربستان نیز برای اجرای سند چشم‌انداز اقتصادی خود و همچنین ثبات در داخل ، رونق تجارت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی محتاج تنش‌زدایی با ایران و حامیان منطقه‌ای آن است. به‌طوری که بعد از اعلام تبادل سفرا و باز شدن سفارتخانه‌ها، وزیر دارایی عربستان اعلام کرد که این کشور قادر به سرمایه‌گذاری در ایران است.
پیش از این، حجم مبادلات اقتصادی ایران و عربستان یک میلیارد دلار بوده که طی سال‌های گذشته با قطع رابطه سیاسی، این رقم نزدیک به صفر شده بود. حالا برآورد ایران این است که در کوتاه‌مدت این رقم یک میلیاردی احیا شده و در بلندمدت به 3 میلیارد دلار برسد. سفر سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد به عربستان در ذیل همین موضوع است، اما اینکه عربستان با توجه به تحریم‌ها تا چه حد مجاز به سرمایه‌گذاری در ایران خواهد بود، منوط به برطرف شدن برخی مسائل اولیه ازجمله برجام است که امید می‌رود با حل برخی از این مسائل،  شرکت‌های معتبر میدان‌دار مبادلات اقتصادی مشترک شوند.
همچنین در بحث انرژی، ایران و عربستان می‌توانند در آینده همکاری پرثمری داشته باشند، چراکه هر دو اعتقاد به سطح قیمت بالا و معقول نفت داشته و پیش از این نیز شاهد همکاری نزدیک عربستان و روسیه در اوپک بوده‌ایم.