روزنامه خراسان
1402/02/30
زنگ خطر پیری جمعیت در خراسان رضوی
وحید تفریحی/ اوضاع بحرانی است؛ پنجره جمعیتی به لحاظ موالید تا 6 سال دیگر بسته می شود، نرخ رشد جمعیت با عدد 1.4 درصد کاملا نامساعد و نرخ باروری کل هم با عدد 2 فاجعه است، به گفته متولیان استان «اگر با همین روند رشد جمعیت جلو برویم 80 سال دیگر به جمعیت 30 یا 31 میلیون نفر می رسیم که جمعیتی مولد نیست، بلکه جمعیتی با سن بالاست که نیاز به مراقبت دارد.» و این چیزی نیست جز بحران و زنگ خطر جمعیتی. به مناسبت روز ملی جمعیت در این گزارش و در گفت و گو با مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد به بررسی شاخص های جمعیتی استان، چالش ها و نگرانی ها در این حوزه پرداختیم و گریزی هم به آینده زدیم تا بررسی کنیم با اقداماتی که هم اکنون برای بحران جمعیتی در حال انجام است، آیا باید به آینده این شاخص مهم امیدوار باشیم؟ آمارها چه می گوید؟ دکتر محمد احمدیان در گفت و گو با «خراسان رضوی» ابتدا به مطالبه ما برای بررسی آمارهای مهم در حوزه شاخص های جمعیتی استان پاسخ می دهد و می گوید: زمانی نرخ رشد جمعیت در کشور حدود 5.6 درصد بوده است، اما بر اساس آخرین آمار اعلامی این رقم در کشور به 1.2 درصد و در استان به 1.4 درصد رسیده است، ضمن این که استان خراسان رضوی به لحاظ رتبه جمعیتی بعد از استان تهران قرار دارد. در شاخص میزان باروری کلی یا TFR که طبق تعریف یعنی میانگین تعداد فرزندانی که یک خانم در سن باروری به دنیا می آورد نیز اوضاع جالب نیست، این شاخص در کشور طی سال 1400 با احتساب آمار اتباع 1.7 و بدون احتساب آمار آن ها 1.6 و نرخ باروری کلی در خراسان رضوی هم 2.055 بوده است، این در حالی است که این نرخ باید بیشتر از 2.5 باشد تا جمعیت ما همین مقدار بماند ولی وضعیت فعلی نرخ باروری کلی در استان ما یعنی جمعیت افت می کند! وی می افزاید: خراسان رضوی از نظر نرخ باروری کلی در رتبه ششم کشور قرار دارد و استان های سمنان، گیلان و مازندران اوضاع بدتری دارند. فاجعه پیری جمعیت در ادامه از مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره وضعیت کیفی جمعیت در استان و شاخص ها در حوزه پیری جمعیت سوال می کنیم که می گوید: در بحث کیفیت جمعیت دو مولفه داریم؛ مولفه اول می گوید چند درصد جامعه سالمند هستند، بر اساس این مولفه حدود 10 درصد در کل کشور و در استان خراسان رضوی 9 درصد سالمند داریم و تا سال 2050 این میزان از 30 درصد رد می شود، فاجعه بارتر از این وضعیت این است که کشوری هستیم با میزان سالمندی حدود 10 درصدی در همسایگی کشورهایی که میزان سالمندی آن ها هم حدود 10 درصد یا کمتر است، اما تا سال 2050 آن ها همین 10 درصد باقی می مانند ولی سالمندی در کشور ما به بالای 30 درصد می رسد و تعداد سالخوردگی در کشور ما نسبت به کشورهای هم مرزمان به مراتب بیشتر می شود که این موضوع در مسائل اجتماعی، اقتصادی و امنیتی بسیار مهم و موثر است. وی در پاسخ به این سوال که با توجه به آمارهای اعلامی، استان در وضعیت زنگ خطر جمعیتی قرار دارد، تاکید می کند: وقتی استان خودمان را با سال های قبل مقایسه می کنیم به همین نکته می رسیم. در استان ما نرخ رشد جمعیت و میزان باروری کلی مطلوب نیست، جمعیت سالمند رو به افزایش است و از سوی دیگر جمعیت بالای 60 سال از جمعیت 15تا 64 سال در حال پیشی گرفتن است و این یعنی جمعیت کاری و مولد ما کاهش و جمعیت بازنشسته افزایش می یابد. اقدامات پراکنده برای مواجهه با بحران جمعیت «اگر بخواهم راحت صحبت کنم تقریبا در یکی دو سال پیش هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است»؛ این را مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به سوال ما درباره اقدامات انجام شده طی سال های اخیر در راستای رسیدگی به بحران های جمعیتی می گوید و می افزاید: اگر بخواهم راحت صحبت کنم تقریبا در یکی دو سال پیش هیچ اتفاق خاصی نیفتاده ،اما بعد از ابلاغ قانون جوانی جمعیت اقدامات پراکنده قبلی کمی سمت و سو گرفته است، در قانون جوانی جمعیت که 87 ماده و یک سری تبصره دارد به هر سازمانی تکلیف شده که چه اقداماتی را باید در دستور کار قرار دهد، این پیشرفت خوبی است، ضمن این که در هر استانی به ریاست استاندار قرارگاه جوانی جمعیت تشکیل شده و سازمان ها و متولیان در آن عضو شده اند و پاسخگویی می کنند. وی تصریح می کند: در زمینه اقداماتی که به عنوان تکلیف علوم پزشکی مشهد در حوزه جمعیت تعیین شده است، روی آموزش، بازآموزی و تغییر منابع نیروهای خودمان کار کردیم، یعنی اقداماتی انجام دادیم تا نیروی بهداشتی، درمانی را به یک نیروی جمعیت باور و حساس به مقوله جمعیت تبدیل کنیم، قدم دوم شناسایی افراد جامعه هدف بود، خانم هایی که در سن باروری هستند، خانم هایی که نیاز به مراقبت دارند و بعد از آن آغاز همکاری با سایر سازمان ها، قانون گذار تکلیف کرده که خانمی که در سن باروری هست و برای فرزندآوری اقدام می کند به عنوان مادر باردار باید پوشش بیمه ای رایگان داشته باشد، ما با بیمه سلامت استان نشست های بسیاری داشتیم، تبادل اطلاعات کردیم که این عزیزان بیمه شدند، افرادی که پوشش بیمه ای نداشتند، افرادی که فرزند شیرخوار داشتند یا فرزند زیر 5 سال داشتند، بیمه شدند، همچنین در بحث سبدهای حمایتی با وزارت تعاون اقدامات مشترکی انجام دادیم. دکتر احمدیان با بیان این که حدود 17 تا 20 درصد زوج ها در استان خراسان رضوی نابارور هستند، می گوید: در مقوله ناباروری اقدامات مختلفی انجام شد، مسیر مراقبتی از این افراد طراحی شد، مراکز فوق تخصصی دانشگاه برای درمان ناباروری تجهیز شدند و آموزش و بازآموزی نیروهای مربوط انجام شد. آینده روشن است؟ وی در پاسخ به این سوال که با اقدامات مختلفی که تمام سازمان ها و نهادهای متولی در حوزه جوانی جمعیت انجام می دهند، آیا آینده جمعیتی استان را روشن می بینید؟ می گوید: کاش قانون جوانی جمعیت 4 یا 5 سال زودتر ابلاغ می شد، ما الان از دهه شصتی ها بهره می بریم، تا 5 -6 سال آینده این ها از چرخه باروری خارج می شوند، اوج جمعیت باروری ما هم در دهه 60 بوده، بنابراین ظرف 5 تا 6 سال آینده جمعیت مولد فرزندآوری ما به شدت افت می کند، این که ما می گوییم پنجره جمعیتی سال 1430 بسته می شود از لحاظ پویایی و قشر خلاق درست است، اما از نظر موالید تا 6 سال دیگر پنجره جمعیتی بسته می شود، بنابراین ما هر تلاشی هم بکنیم کافی نیست. دکتر احمدیان با تاکید بر این که جمعیت باید بحث اول کشور شود، تصریح می کند: همه مدیران و مسئولان باید بررسی کنند که چه کاری را باید در جهت اصلاح زیرساخت انجام دهند، چه تمهیداتی برای ازدواج جوانان دارند؟ چه تمهیداتی دارند که ازدواج آن ها یک ازدواج پایدار باشد، چه تمهیداتی دارند که ظرف یک تا دو سال اول ازدواج اراده به فرزندآوری کنند. وی می افزاید: به نظر من باید در حوزه نخبگانی، بحث های تحقیقاتی و علمی شود و سپس با الگو گرفتن از مسائل علمی، مسائل اجرایی سریع تر سامان دهی شود. مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد گریزی هم به موازی کاری ها در حوزه جمعیت می زند و می گوید: نقش قرارگاه های جوانی جمعیت در استان ها بسیار ویژه است، خیلی از کارهایی که در حوزه جوانی جمعیت انجام می شود موازی کاری است، درحالی که می توان کار مشترک انجام داد و صرفه جویی منبع را در جای دیگر هزینه کرد. بنابراین اقدامات در حوزه جمعیت یک کار علمی می طلبد و یک کار جهادی اجرایی. چون ما در سال های قبل چوب این را خوردیم که بدون بررسی علمی مدت ها با برخی سیاست ها جلو رفتیم، پس بررسی علمی و کار جهادی در کنار هم مهم است.
سایر اخبار این روزنامه
مشارکت 60 درصدی چشم‌انداز انتخاباتی وزیر کشور
هشتمین قهرمانی پرسپولیس در پایان ماراتن نفس گیر!
طالع‌بینی آینده با کتاب!؟
تغییرات دقیقه نودی کمال برای پیروزی مقابل رجب
کسی باور نمی‌کند که مازندرانی هستم
حقابه هیرمند؛ اینک وقت اهرم های فشار
رکوردشکنی تورم
آغوش باز عربی برای اسد
گل افشانی آرامگاه خیام در غیاب وزیر ارشاد
زنگ خطر پیری جمعیت در خراسان رضوی
تعامل با آژانس تنها روزنه مثبت برجامی این روزها
دستبرد چاقوکش‌های نقابدار به دامداری‌های روستایی!
بی‌تعارف با طالبان
