روزنامه خراسان
1402/03/02
سلام «استاد موحد» به قرن جدید
جواد نوائیان رودسری – امروز، دوم خردادماه، صدمین سالروز تولد مردی است که بی‌شک فرهنگ ایران سخت مدیون اوست؛ ماحصل یک قرن زیستن استاد دکتر محمدعلی موحد که خوشبختانه هنوز سایه‌اش بر سر فرهنگ و فرهنگ‌دوستان مستدام است، آثاری بس گران‌قدر و میراثی بس سترگ است که اهل فضل را در هر رَسته و رشته‌ای می‌نوازد و برای هر طالبی، مطلوبی دارد. استاد موحد، در کنار دانش گسترده حقوقی، تاریخی و ادبی‌اش، با عرفان و فلسفه بیگانه نیست و ظرف پاکیزه‌ای که این دانش‌ها را در آن عرضه می‌کند، یعنی قلمِ توانمندِ ساده‌نویسِ رخشنده‌اش، کار انتقال دانش و معرفت را از جاده مکتوباتِ غنیِ وی، ساده‌تر کرده. 100 ساله شدن استاد موحد، برای همه اهالی فرهنگ شادی‌آور است و باعث شادمانی. دیروز، یک روز مانده به سالروز تولد استاد، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جشنی غافلگیرانه برایش برگزار کرد و امروز، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی با همکاری مجله بخارا و جمعی از صاحبنظران عرصه‌های گوناگون علم و ادب و فرهنگ، جشن تولد محمدعلی موحد را برگزار می‌کند. استاد موحد، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و شاید به همین دلیل، دوستان و همکارانش در این مرکز علمی و فرهنگی، پیش از دیگران دست به کار شدند و سلام او به قرنِ جدید زندگی‌اش را جشن گرفتند. دکتر غلامعلی حداد عادل در جشن دیروز، سخن از ویژگی‌های شخصیتی استاد موحد به میان آورد و گفت: «در کنار جنبه علمی و ذوق ادبی محمدعلی موحد، اعتدال در فکر و توجه به ظرایف در نگارش و ترجمه و سخن گفتن و دقت کلام، برای‌مان درس‌آموز است.»موحد و نهضت ملی شدن صنعت نفت
استاد محمدعلی موحد، زاده دوم خرداد سال 1302ش، در شهر تبریز است. تا سال 1319 تحصیل را در زادگاهش ادامه داد و پس از دریافت دیپلم ادبی متوسطه، برای ورود به دانشگاه، راهی تهران شد؛ اما به دلیل درگذشت ناگهانی پدر، ناچار بود دایم بین تهران و تبریز در تردد باشد تا بتواند خانواده‌اش را اداره کند. این سال‌ها برای استاد، سال های پرباری بود؛ او به تدریج استعدادهایش را شناخت، در رشته حقوق دانشگاه تهران تحصیل کرد و بعد از آغاز نهضت ملی شدن صنعت نفت، به آن پیوست. استاد موحد در سال 1330، در اوج نهضت، وارد شرکت تازه تأسیس ملی نفت ایران شد و در سال 1332، مدتی پیش از کودتا، سردبیری روزنامه شرکت نفت را برعهده گرفت. به همین دلیل، بیش از هر شخص دیگری، در جریان اتفاقات درون این مرکز مهم اقتصادی ایران قرار داشت و بعدها، اطلاعاتش را در این باره، با نوشتن کتاب «خواب آشفته نفت» به رخ دیگران کشید؛ کتابی که در آن، رویکردی مستند در بررسی وقایع جریان ملی شدن صنعت نفت وجود دارد و البته، خالی از دیدگاه‌های سیاسی نویسنده و اطلاعات ویژه او به واسطه مشاغل و مناصبش نیست.
ورود به جهان ترجمه
استاد موحد در کنار سردبیری روزنامه شرکت نفت، به کار ترجمه متون تاریخی و ادبی نیز، علاقه‌مند شد؛ ادبیات و ترجمه، همیشه ذهن او را به خود معطوف کرده و می‌کند. این گرایش، در کنار تسلط وی بر متون حقوقی که در سال 1338، به دریافت مدرک دکترای حقوق خصوصی از دانشگاه تهران منجر شد، آثار وی را از دقت نظرِ یک حقوق‌دان و ظرافت طبع یک ادیب برخوردار کرده‌است. نخستین ترجمه وی، در سال 1336ش و در ایام تحصیل در دوره دکترا، از «سفرنامه ابن‌بطوطه»، روانه بازار نشر شد و تحسین بزرگانی همچون مجتبی مینوی و محمدعلی جمال‌زاده را برانگیخت؛ نثر ادبی جذاب و در عین حال روان و همه‌فهم استاد موحد، باعث شهرت سریع وی در میان اهل فضل شد. او بلافاصله بعد از دریافت مدرک دکترا، برای آشنایی بیشتر با حقوق بین‌الملل، به انگلیس رفت و در دو دانشگاه معتبر کمبریج و لندن، بر آموخته‌های خود در این زمینه افزود. با این حال، اهتمام به فراگیری حقوق بین‌الملل، او را از علقه‌های فرهنگی‌اش راجع به ایران باز نداشت. در دوران حضور در کمبریج، همنشین ایران‌شناسانی مانند ولادیمیر مینورسکی و لاکهارت بود و «سلوک‌الملوک» فضل‌ا... روزبهان خنجی، مورخ و سیاستمدار قرن دهم را تصحیح کرد.
ایران‌دوستیِ موحد
تحصیل در رشته حقوق بین‌الملل، تمرکز بر مطالعات تاریخی و تصحیح متون آن و نیز، مهر ورزیدن به آثار ادبی و عرفانی فارسی، به ویژه شخصیت‌های مشهوری مانند مولانا و شمس‌تبریزی که استاد با نگارش مقالات و آثار متعدد، برای آن ها سنگ تمام گذاشته‌است، همه یک ریشه مشترک دارد و آن، ایران‌دوستی محمدعلی موحد است. استاد به سرزمین مادری‌اش مهر می‌ورزد و پاسداشت فرهنگ آن را بر خود فرض می‌داند. قلم او، همواره در خدمت ایران و فرهنگ ایرانی است. یادمان نمی‌رود که وقتی برخی یاوه‌گویان، بر اصالت نام جاودانه «خلیج فارس» مذبوحانه تاختند، قلم محمدعلی موحد چگونه به لغزش درآمد و «هیاهو بر سر هیچ: مبالغه مستعار» را به رشته تحریر درآورد؛ اثری که با تکیه بر مبانی حقوق بین‌الملل و اطلاعات تاریخی – موضوعاتی که استاد در راه شناخت پیچیدگی‌های آن ها، مو سفید کرده‌است – جوابی دندان‌شکن به یاوه‌سرایی‌ها داد و دل ایرانی و ایران‌دوستان را به غایت شاد کرد. او این کتاب را در پاسخ به ادعای حمدی اعظمی، پژوهشگر علوم سیاسی اهل عراق نوشت. استاد موحد درباره چگونگی نگارش این اثر گفته‌است: «من این کتاب را سال‌ها پیش نوشتم، در همان ایام که کتاب حمدی تازه به چاپ رسیده بود و من بر آن شدم که مقاله‌ای در معرفی و نقد آن بنویسم، قلم که روی کاغذ گذاشتم از اختیار من خارج شد و به حکم الکلام یجر الکلام، مقاله کوتاهی که در نظر داشتم، به تفصیل و اطناب گرایید. آن‌چه مهم است و در دیباچه کتاب بر آن تاکید کردم و امروز هم می‌خواهم بر آن تاکید کنم، این است که «هیاهو بر سر هیچ» را برای اسم کتاب مناسب‌تر یافتم.» این کتاب ابتدا در سال 1393 به زبان فارسی و طی سال‌های بعد، به زبان‌های عربی، فرانسوی و تُرکی استانبولی ترجمه و منتشر شد.
مهرورزی به ادب و عرفان
استاد محمدعلی موحد، در کنار علاقه فراوانش به متون کهن فارسی، یک مولوی‌شناس برجسته است. تصحیح وی از مثنوی معنوی را، دومین تصحیح قابل اعتنا پس از تصحیح نیکلسون می‌دانند. موحد به شخصیت مولانا و شمس تبریزی، علاقه‌ای دیرینه و پایدار دارد. استاد «مقالات شمس» را با وجود همه دشواری‌های مقابله دادن نسخ خطی، تصحیح و منتشر کرد و کتابی دیگر را با عنوان «اندر احوالات باغ سبز» نوشت که دارای گفتارهایی مفصل درباره شمس و مولانا و صاحب ارجاعات مفصل و اشارات دقیقی است که تنها از جوهر قلم استادی همچون محمدعلی موحد قابل تراوش است.
سایر اخبار این روزنامه
بانوی «گینسی» دریا
«پنی سیلین» هست اما کم است!
رقابت ستاره‌ها در گیشه تابستانی
جزئیات جدید از پرونده قتل نوجوان کرولال
شاخص های رسانه امام رضایی
4 قرائت ناقص از خنثی سازی تحریم
شمخانی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاور سیاسی رهبر انقلاب شد
فرمانده،دندان پزشک و نظریه پرداز درحوزه امنیت ملی
فرمانده،دندان پزشک و نظریه پرداز در حوزه امنیت ملی
قربانیان نژادپرستانه در فوتبال
تیگو8 پرومکس IE بی‌رقیب اما گران
سلام «استاد موحد» به قرن جدید
اشتباه حسرت‌آور«بیل گیتس»
غیبت نظارت در بازار مرغ
بدترین محیط کسب و کار ۱۱ سال گذشته
