پیش به سوی دیپلماسی فرا قاره‌ای
سیدابراهیم رئیسی در سومین سفر خارجی خود در سال ۱۴۰۲ بامداد دیروز با بدرقه حجت‌الاسلام محسن قمی معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری، محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهوری و جمعی از اعضای هیأت دولت، تهران را به مقصد منطقه آمریکای لاتین ترک کرد.
در سیزدهمین سفر خارجی رئیسی در ۲۱ ماه اخیرحسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، غلامحسین اسماعیلی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری، جواد اوجی وزیر نفت، محمدرضا قرایی آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت و محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهوری ازجمله همراهان رئیسی هستند.
اگرچه دیدگاه ضدامپریالیستی، نقطه پیوند تهران و کشورهای آمریکای جنوبی به شمار می‌رود و باعث گشوده‌شدن آغوش آنها روی یکدیگر شده است، اما نقش بسترها و ظرفیت‌های تجاری و اقتصادی همکاری را نباید نادیده گرفت، موضوعی که جایگاه ویژه‌ای در راهبرد دولت سیزدهم دارد.
روابط با کشورهای مستقل آمریکای لاتین یک ارتباط راهبردی است
رئیس‌جمهوری در آستانه سفر خود به ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا با بیان اینکه موضع ما و این سه کشور، موضع ایستادگی در مقابل نظام سلطه است، تاکید کرد که روابط با کشورهای مستقل آمریکای لاتین یک ارتباط راهبردی است.
سیدابراهیم رئیسی قبل از این سفر اظهار داشت: «این سفر به دعوت رئیس‌جمهوری کشور دوست ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا انجام می‌شود. همچنان‌که اطلاع دارید امروز کشورهای قابل توجهی در آمریکای لاتین هستند که می‌خواهند مستقل زندگی کنند.»
رئیسی با بیان اینکه ارتباطات خوبی سال‌های اخیر بین ما و این کشورها برقرار شده است، خاطرنشان کرد: «یکی از حوزه‌های ارتباط بین ما و این کشورها علاوه بر حوزه سیاسی، همکاری و مناسبات اقتصادی است. ارتباط خوبی بین ما و این کشورها در حوزه‌های اقتصادی و تجاری وجود دارد. ما در حوزه انرژی با این کشورها ارتباط داشته و داریم.»
رئیس قوه مجریه کشورمان تصریح کرد: «در این دو سال همکاری ما با این کشورها توسعه پیدا کرده است. ما در حوزه صنعتی و کشاورزی، علمی، فناوری و پزشکی و درمانی با این کشورها ارتباط و همکاری داریم.»
رئیس‌جمهوری اظهار کرد: «ازجمله همکاری‌های خوبی که در این سال‌ها برقرار شده است و همچنان ادامه دارد، صدور نیروی فنی-مهندسی جمهوری اسلامی است که این کشورها همواره نسبت به نیروهای فنی-مهندسی ما اظهار تمایل کرده‌اند.»
رئیسی با اشاره به اینکه آمریکای لاتین ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد، تاکید کرد: «امروزه به برکت انقلاب اسلامی و مردم ظرفیت‌های بسیار خوبی در جمهوری اسلامی داریم. تبادل این ظرفیت‌ها می‌تواند در راستای توسعه همکاری‌های بین ما و کشورهای همسو و منطقه آمریکای لاتین نقش بسیار بسزایی داشته باشد.»
رئیس‌جمهوری اسلامی ایران با اشاره به اینکه این ارتباط علاوه بر ارتباطات دوجانبه، ارتباطات بین‌المللی را هم دربردارد، اظهار داشت: «همکاری‌های بین‌المللی خوبی بین ما و این کشورها (کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه) و اکثریت قریب به اتفاق کشورهای آمریکای لاتین برقرار است، حتما این سفر می‌تواند نقطه عطفی به‌منظور ارتقای سطح روابط بین ما و کشورهای آمریکای لاتین باشد.»
رئیسی در پایان یادآوری کرد: «سفرهای زیادی از مقامات ارشد، دولتمردان و صاحبان سرمایه از این کشورها به‌ویژه قریب به دو سالی که دولت سیزدهم فعال بوده است، به جمهوری اسلامی انجام شده و امید است این سفرها و تفاهمنامه‌هایی که بین جمهوری اسلامی ایران و این کشورها به امضا خواهد رسید، یک گام موثر در راستای ارتقای روابط و توسعه همکاری‌ها بین ما و این کشورها باشد.»
اهداف و برنامه‌های سفر
در سفر رئیسی به کشورهای ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا با هدف ارتقای سطح روابط و گسترش تعاملات، اسناد همکاری در حوزه‌های مختلف بین مقامات ایرانی و این سه کشور به امضا می‌رسد.
نشست با تجار و فعالان اقتصادی بومی و ایرانی از دیگر برنامه‌های سفر پنج روزه رئیس‌جمهوری به این منطقه خواهد بود.
تعداد قابل توجهی از کشورهای منطقه آمریکای لاتین، علاوه بر ظرفیت‌های اقتصادی متنوع، دیدگاه‌های سیاسی و بین‌المللی و نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران دارند و بر این اساس، همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان ایران با این کشورها می‌تواند منافع بسیاری نصیب دو طرف کند.
تعاملات سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای منطقه آمریکای لاتین و تبادل ظرفیت‌های دوجانبه در دولت‌های نهم و دهم رو به گسترش بود که این رویه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم روند نزولی گرفت، به‌طوری که در این هشت سال تنها یک سفر به منطقه آمریکای لاتین، آن هم در حاشیه عزیمت به نیویورک برای شرکت در هفتادویکمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۹۵ انجام شد و طی آن رئیس دولت یازدهم برای شرکت در هفدهمین اجلاس سران کشورهای عضو جنبش غیرتعهد و تحویل دادن ریاست دوره‌ای این اجلاس به ونزوئلا سفر کرد و پس از شرکت در این اجلاسیه، سفر کوتاهی نیز به کوبا داشت.
اما دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای به این پهنه جغرافیایی دارد و همزمان با تقویت و توسعه روابط با همسایگان و کشورهای منطقه خاورمیانه، درصدد توسعه مناسبات با کشورهای آمریکای لاتین نیز برآمده است.
سندی بلندمدت با سرزمین نفت
«نیکلاس مادورو»، رئیس‌جمهوری ضدامپریالیستی، سال گذشته در چنین ماهی و در روزی که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، در لس‌آنجلس میزبان نهمین اجلاس سران کشورهای قاره آمریکا بود تا درباره آنچه «ساخت آینده‌ای پایدار، انعطاف‌پذیر و برابر» خوانده شده، بحث و تبادل‌نظر کنند، به جای حضور در آن اجلاس راهی تهران شد تا بار دیگر ثابت شود که «آمریکای جنوبی دیگر حیاط خلوت آمریکا نیست.»
مادورو پس از ۶ سال با دعوت رسمی رئیسی در تور اوراسیایی-آفریقایی بعد از الجزایر و ترکیه ۲۰خرداد به تهران سفر کرده بود که ثمره آن سند همکاری‌های ۲۰ساله بود که در مجموعه کاخ سعدآباد میان دو کشور به امضا رسید. این سند پس از امضای سند ۲۵ ساله همکاری تهران-پکن، دومین اقدام بلندمدتی است که ایران انجام می‌دهد.
امضای سند جامع همکاری ۲۰ ساله توسط رؤسای‌جمهوری ایران و ونزوئلا مهم‌ترین بخش این سفر بود که نشان از آغاز فصلی جدید از روابط دو کشور داشت که از آن به‌عنوان روابط راهبردی یاد کردند.
پنجره‌ای نو در روابط دیرینه ایران و آمریکای لاتین
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در آستانه سفر رئیس‌جمهوری به آمریکایی لاتین در یادداشتی نوشت: «سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند، دکترین دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل است. در این دکترین، توسعه همه‌جانبه مناسبات و تنوع‌بخشی به روابط و همکاری‌های بلندمدت با کشورهای جهان از جمله منطقه آمریکای لاتین حائز اهمیت است.
سفر جناب آقای دکتر رئیسی، رئیس‌جمهوری محترم، به سه کشور ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه از تاریخ ۲۲ لغایت ۲۵ خردادماه، گامی عملی در راستای گسترش همکاری‌ها با کشورهای این منطقه می‌باشد؛ منطقه‌ای که سابقه ارتباط و دوستی ایران با آن به ۱۲۰ سال می‌رسد. با چنین قدمتی از ارتباطات، ایران در ردیف اولین کشورهایی است که استقلال کشورهای آمریکای لاتین را در نتیجه مبارزات ضداستعماری قرون گذشته به رسمیت شناخت.
سفر جناب آقای دکتر رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، به سه کشور ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه، تحولی روشن در جهت تثبیت و تقویت همکاری‌های سودبخش برای منافع مشترک دولت‌ها و ملت‌های ایران و منطقه آمریکای لاتین است. این سفر پنجره‌ای نو در روابط دیرینه ایران و آمریکای لاتین می‌گشاید و همکاری‌های سودبخش متقابل را در حوزه‌های انرژی، علمی، فناوری، بهداشتی، پزشکی، کشاورزی و صدور کالا و خدمات فنی مهندسی تقویت می‌کند.»
