نتانیاهو: می‌توانیم با «توافق کوچک» غرب با ایران کنار بیاییم

نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی همین چند روز قبل گفته بود به هیچ توافقی بین تهران و واشنگتن پایبند نخواهد ماند، ولی حالا در یک نشست سه‌ساعته که پشت در‌های بسته در کنست برگزار شده، گفته با توافقی که در حال مذاکره است، می‌تواند کنار بیاید، زیرا نه یک توافق جامع، بلکه «توافقی کوچک» است.
چند نماینده کنست رژیم صهیونیستی از برگزاری یک جلسه سه‌ساعته پشت در‌های بسته با بنیامین نتانیاهو خبر داده‌اند؛ جلسه‌ای که در آن درباره توافق احتمالی بر سر برنامه هسته‌ای ایران تبادل‌نظر شده است. نتانیاهو چند روز قبل گفته بود اسرائیل خود را نسبت به توافق احتمالی واشنگتن با ایران ملزم نمی‌داند و به آنچه او «دفاع از اسرائیل» خواند، ادامه خواهد داد. حالا اما، چند نماینده کنست می‌گویند که او در یک جلسه پشت در‌های بسته، از مذاکرات ایران و امریکا که رسانه‌ها درباره آن گزارش منتشر کرده‌اند، به عنوان نزدیک شدن به یک «توافق کوچک، نه یک توافق» یاد کرده و آن را کم‌اهمیت جلوه می‌دهد. به گزارش تایمز اسرائیل، نتانیاهو گفته است: «آنچه در حال حاضر میان واشنگتن و تهران در دستور کار است، یک توافق هسته‌ای نیست، یک توافق کوچک است که ما قادر خواهیم بود با آن کنار بیاییم.» نتانیاهو با اشاره به توافق هسته‌ای برجام در سال ۲۰۱۵ که اسرائیل با آن به‌شدت مخالف بود و واشنگتن در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، گفته است: «این با آن توافقی که ما می‌شناختیم فرق دارد» ‌حاضران در نشست پشت در‌های بسته کنست به کانال ۱۳ اسرائیل گفته‌اند که نتانیاهو گفته که تل‌آویو «می‌تواند با توافق قریب‌الوقوع همزیستی کند.» جروزالم‌پست هم از قول نمایندگان اسرائیلی نوشته که نتانیاهو این توافق را نه یک توافق رسمی که به صورت مکتوب انجام می‌شود، بلکه «معامله کوچک» یا «تفاهم» توصیف کرده و گفته که احتمال کمی وجود دارد که واشنگتن نظر خود را در مورد چنین توافقی تغییر دهد و آن‌ها منتظر پاسخ تهران هستند.
نمایندگان کنست بعد از آن موضع نتانیاهو را علنی کردند که یک مقام امریکایی دو شنبه شب تأیید کرد که واشنگتن در تماس با تهران برای توافق است، اما وجود «توافق موقت» را رد کردند. روزنامه هاآرتص روز سه شنبه نوشته بود اگر تهران و واشنگتن به تفاهمات تازه‌ای دست یابند، دولت جو بایدن خواهد کوشید نام توافق هسته‌ای روی آن نگذارد تا نیازی به ارسال آن به کنگره امریکا نداشته باشد. جروزالم‌پست هم نوشته که چنین توافقی به معنای برخی امتیازات هسته‌ای جزئی، نه کامل، از طرف ایران در ازای برخی کاهش جزئی، اما نه کامل تحریم‌ها از سوی غرب خواهد بود.
۳ دوره سابقه توافق «کم مقابل کم»


اطلاعات توافقی که نتانیاهو در جمع نمایندگان کنست درباره آن صحبت کرده، احتمالاً در گفت‌وگوی تلفنی هفته قبل با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا به نتانیاهو منتقل شده است. این توافق که از آن با عنوان «کم مقابل کم» یاد می‌شود، به نوشته جروزالم‌پست، به این معناست که تمام اورانیوم تولیدی ایران و همچنین، تمام سانتریفیوژ‌های پیشرفته ایران باقی می‌مانند و تنها کاری که تهران باید انجام دهد توقف غنی‌سازی بیشتر در سطح بالای ۶۰ درصد است. در مقابل، طبق این توافق، تحریم‌های امریکا علیه ایران محدود شده و بخشی از منابع ایران در کشور‌هایی مانند عراق و کره‌جنوبی آزاد می‌شود. سه شنبه شب، «متیو میلر» سخنگوی وزارت خارجه امریکا در نشست خبری در واشنگتن تأیید کرد که یک معافیت تحریمی برای پرداخت حدود ۳ میلیارد دلار بدهی عراق به ایران صادر شده است. تهران و غرب از زمان شروع چالش درباره برنامه هسته‌ای ایران، دست‌کم در سه مقطع زمانی به توافقاتی رسیده‌اند که رویکرد «کم مقابل کم» داشته‌اند. مقطع اول، در جریان توافق پاریس در نوامبر ۲۰۰۴ بود که ایران تعلیق موقت را پذیرفت، ولی نهایتاً با شروع غنی‌سازی ایران نافرجام ماند. مقطع دوم در مه ۲۰۱۰ بود که ایران با میانجیگری برزیل و ترکیه تا مرز یک توافق برای انتقال سوخت ایران به خارج دست یافتند، ولی به دلیل مخالفت دولت باراک اوباما نافرجام ماند. در سال ۲۰۱۳ نیز، توافقی موقت بین ایران و ۱+۵ به دست آمد که فضا را برای برجام در سال ۲۰۱۵ فراهم کرد.
واشنگتن-تل‌آویو زمان می‌خرند
تهران و واشنگتن این هفته بحث‌هایی را که درباره نزدیک شدن به توافق موقت می‌شود، تکذیب کردند، ولی اگر اطلاعاتی که طرف‌های غربی و اسرائیلی درباره توافق کم مقابل کم می‌دهند درست باشد، پرونده هسته‌ای ایران در وضعیتی خاص قرار خواهد گرفت. توافق «کم مقابل کم» می‌تواند گامی اولیه برای احیای برجام باشد، ولی معلوم نیست که طرف‌های اروپایی و امریکا، چنین چشم‌اندازی از توافق احتمالی در نظر داشته باشند. جروزالم‌پست نوشته که بسیاری از کارشناسان امنیتی اسرائیل می‌گویند که «چنین توافقی بی‌فایده است»، زیرا تهران را که ظرفیت لازم برای ساخت پنج سلاح هسته‌ای را دارد، در وضعیت آستانه نگه می‌دارد. معنای دیگر چنین توافقی، به رسمیت شناختن قرار گرفتن ایران در «وضعیت آستانه» است. مردادماه سال قبل بعد از اینکه محمد اسلامی گفت که «ما توانایی فنی تولید بمب اتم را داریم»، کانال ۱۲تلویزیون رژیم صهیونیستی نوشت: «اسرائیل از آسیب به تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم ایران دست شسته و بخش عمده تلاش خود را برای آسیب به ظرفیت‌های غنی‌سازی ایران وانهاده است.» یک ماه قبل از این گزارش، خردادماه ۱۴۰۱، دیوید آلبرایت، فیزیکدان امریکایی، کارشناس تسلیحاتی، بنیانگذار و رئیس مرکز علوم و امنیت بین‌المللی واشنگتن که تقریباً پرارجاع‌ترین کارشناس فنی مسائل هسته‌ای ایران در رسانه‌های غربی است در گزارشی با عنوان «ایران به گریز صفر رسید» نوشت: «ایران از آستانه خطرناک و جدیدی عبور کرده است. زمان گریز ایران اکنون به صفر رسیده است. این کشور به اندازه کافی اورانیوم ۶۰درصد غنی شده یا اورانیوم با غنای بالا (HEU) دارد تا مطمئن شود که در عرض چند هفته تنها با چند آبشار سانتریفیوژ پیشرفته خود می‌تواند یک ماده منفجره هسته‌ای تولید کند.» او نوشت: «برخی برای ورود مجدد به یک توافق هسته‌ای، حتی یک توافق ضعیف‌تر از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، استدلال می‌کنند، زیرا این توافق زمان گریز را افزایش می‌دهد. اما اکنون می‌دانیم که ایران چیز‌هایی را که از هم بازکرده، می‌تواند به سرعت به هم متصل کرده، برنامه هسته‌ای را بازسازی کند و حتی اگر ایران برنامه غنی‌سازی خود را کوچک کند، می‌تواند به سرعت توانایی‌های خود را بازسازی کند. یک معامله نیز فقط یک راه‌حل کوتاه مدت است.» توافق احتمالی که در گزارش‌های هفته‌های اخیر از آن صحبت می‌شود، در واقع حاصل پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و قرار گرفتن آن در وضعیت بدون بازگشتی است که اروپا و امریکا تنها می‌توانند با یک توافق کوچک، آن را موقتاً متوقف کنند. اریک برویر و هنری رم به تازگی در فارین‌افرز نوشتند که بی‌هزینه ماندن پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، باعث شده که امریکا و دول غربی از طرح A یعنی «احیای برجام صرف‌نظر» کرده و از اجرای طرح B، که همان «فشار‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی بر تهران» است چشم‌پوسی کنند، چیزی که آن‌ها را به سمت طرح C کشانده است. آن‌ها می‌گویند که طرح C به جای ایجاد زمینه برای توافقی که برنامه هسته‌ای تهران را معکوس کند، خطر تثبیت وضعیت ایران به عنوان یک کشور آستانه هسته‌ای را به همراه دارد.» آن‌ها می‌گویند: «طرح C تصدیق این است که اگرچه وضعیت موجود خوب نیست، اما گزینه‌های جایگزین می‌توانند به مراتب بدتر باشند.» ناظران می‌گویند که غرب، راهی جز طرح C پیش رو ندارد. هرچند مقام‌های ایرانی طی دو دهه گذشته پی‌درپی گفته‌اند دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیستند، یونا جرمی باب ۱۲ ژوئن در جروزالم‌پست نوشته که «اگر ایران از توافق پیروی کند» اسرائیل و امریکا «دست‌کم دو سال و نیم زمان می‌خرند» که ایران به سمت ساخت سلاح نرود. او نوشته است: «این دو سال و نیم مربوط به مفاد برجام است که مقرر می‌کند در اکتبر ۲۰۲۵، توانایی شورای امنیت سازمان ملل برای استفاده از بازگرداندن تحریم‌های جهانی [مکانیسم ماشه]منقضی می‌شود و برخی از محدودیت‌های [ایران برای ساخت]سانتریفیوژ‌ها نیز به پایان می‌رسد.» او می‌گوید: «بنابراین «کمتر به قیمت کمتر» چیزی نیست که اسرائیل می‌خواهد، اما می‌تواند دو سال و نیم دیگر زمان بخرد»، هرچند به گفته او سایر گزینه‌ها همچنان در دسترس قرار دارد.